Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

9) organizację pracy w zastępie oraz właściwe wykonanie zadań przekazanych do wykonania przez
kierownika akcji ratowniczej na dole;
10) utrzymywanie łączności z bazą oraz dokonywanie pomiarów składu atmosfery — jej wilgotno-
ści i temperatury w miejscu pracy zastępu.
2. Z zastrzeżeniem § 116 ust. 2 pkt 2, podczas dojścia do miejsca wykonywania prac ratowni-
czych i powrotu do bazy zastęp idzie w następującej kolejności: zastępca zastępowego, ratownicy,
zastępowy.
3. W drodze do miejsca wykonywania prac ratowniczych zastępowy powinien prowadzić ob-
serwację oraz czynności kontrolno-pomiarowe, określone przez kierownika akcji ratowniczej na
dole, a także informować go o dokonanych spostrzeżeniach i pomiarach.
4. Zastępowy powinien stale czuwać nad pracą swego zastępu podczas wykonywania prac ra-
towniczych. Zastępowy może wykonywać prace w ramach zadań zleconych zastępowi ratownicze-
mu, jeżeli nie spowodują ograniczenia możliwości czuwania nad bezpieczeństwem ratowników w
zastępie.
5. Po przybyciu do bazy zastępowy zgłasza kierownikowi akcji ratowniczej na dole powrót za-
stępu, sposób wykonania zadania i swoje spostrzeżenia.
§ 105. 1. W podziemnym zakładzie górniczym, w celu przeprowadzenia prac ratowniczych z
udziałem ratowników, kierownik akcji ratowniczej powinien dysponować co najmniej dwoma za-
stępami ratowniczymi, z których jeden jest zatrudniony w strefie zagrożenia, a drugi ubezpiecza go,
przebywając w bazie ratowniczej.
2. W trudnych warunkach mikroklimatu każdy zastęp ratowniczy wykonujący prace powinien
być ubezpieczany w bazie ratowniczej przez dwa zastępy zdolne do akcji. W przypadku, gdy baza
ratownicza jest znacznie oddalona od miejsca pracy zastępu, jeden zastęp ubezpieczający może
pełnić swe obowiązki w bezpośrednim sąsiedztwie tego miejsca, wyznaczonym przez kierownika
akcji na dole, utrzymując stałą łączność telefoniczną z bazą.
3. W przypadku konieczności ratowania ludzi przepisów ust. 1 i 2 można nie stosować pod wa-
runkiem, że zastęp (zastępy) ratowniczy pełniący rolę ubezpieczającego znajduje się w drodze do
bazy ratowniczej.
4. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi sposób ubezpie-
czenia ratowników wykonujących prace ratownicze ustala kierownik akcji ratowniczej.
§ 106. 1. Zastęp ratowniczy kierowany do prac w strefie zagrożenia powinien być poinformo-
wany o rodzaju zagrożenia i warunkach panujących w strefie zagrożenia, drodze (drogach) dojścia
do strefy zagrożenia i do miejsca pracy w tej strefie oraz o zadaniach, jakie ma wykonać.
2. Zastęp ratowniczy kierowany do prac w strefie zagrożenia powinien być wyposażony w
sprzęt ratowniczy, stosownie do rodzaju zagrożenia.
3. Kierowanie do prac w strefie zagrożenia odbywa się na podstawie polecenia wydanego zastę-
powemu.
4. Wyjście zastępu z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia może nastąpić tylko po zgłoszeniu
kierownikowi bazy.
§ 107. 1. Podczas przeprowadzania rozpoznania zagrożenia, w składzie zastępu (zastępów) wy-
syłanego z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia powinien być ratownik znający rejon, w którym
jest przeprowadzana akcja ratownicza.

34
2. Zastępy ratownicze, którym zlecono zadanie ewakuacji osób zagrożonych, udzielenia pierw-
szej pomocy poszkodowanym oraz przetransportowania ich do bazy, powinny być wyposażone w
sprzęt do udzielania pierwszej pomocy i transportu poszkodowanych (nosze) oraz w przypadku
występowania atmosfery niezdatnej do oddychania — w sprzęt ochrony układu oddechowego przy-
stosowany do ewakuacji poszkodowanego.
3. Zastęp ratowniczy w drodze do miejsca wykonywania prac ratowniczych w strefie zagroże-
nia, podczas ich wykonywania oraz w drodze powrotnej, powinien przez cały czas utrzymywać
łączność telefoniczną lub radiową z bazą ratowniczą.
4. W przypadku gdy łączność, o której mowa w ust. 3, zostanie przerwana, zastęp ratowniczy
powinien wycofać się do bazy. Podczas wycofywania powinien dążyć do nawiązania łączności za
pomocą sygnałów.
5. W podziemnych zakładach górniczych stosuje się następujące sygnały akustyczne lub świetl-
ne poprzedzone nadaniem kilku po sobie następujących sygnałów:
1) sygnały bazy:
a) 2 sygnały — „czy wszystko w porządku”,
b) 3 sygnały — „pomoc idzie”,
c) 4 sygnały — „wracać”;
2) sygnały zastępu do bazy:
a) 2 sygnały — „wszystko w porządku”,
b) 3 sygnały — „żądamy pomocy”,
c) 4 sygnały — „wracamy”;
3) sygnały zastępu do odciętej załogi:
a) 1 sygnał — „rozkręcić rurociąg”,
b) 3 sygnały — „podać liczbę ludzi”,
c) 2 + 2 sygnały — „puszczamy powietrze”;
4) sygnały odciętej załogi do zastępu:
a) 1 sygnał — „rurociąg rozkręcony”,
b) 2 sygnały — „rurociągu nie można rozkręcić”,
c) 2+2 sygnały — „brak nam powietrza”,
d) 3 sygnały — „podaję liczbę ludzi + tyle sygnałów, ilu jest ludzi”;
5) sygnały nadawane lampą górniczą przy prowadzeniu transportu podczas akcji ratowniczych:
a) „stój” — zataczanie światłem okręgu,
b) „jedź do mnie” — poruszanie światłem w linii poziomej,
c) „jedź ode mnie” — poruszanie światłem w linii pionowej;
6) sygnały określające kierunek wycofania załogi w przypadku pożaru:
a) szereg krótkich sygnałów + 4 długie — „pod prąd powietrza”,
b) szereg krótkich sygnałów + 6 długich — „z prądem powietrza”.

35
§ 108. 1. Podczas wykonywania prac ratowniczych każdy ratownik powinien uważnie obser-
wować miejsca wykonywania tych prac. W przypadku stwierdzenia zagrożenia powinien ostrzec
pozostałych ratowników i powiadomić zastępowego.
2. Niedopuszczalne jest samowolne oddalanie się ratowników z miejsca pracy zastępu ratowni-
czego lub wykonywanie jakichkolwiek prac bez ich uprzedniego uzgodnienia z zastępowym.
§ 109. 1. Powtórne skierowanie zastępu do prac ratowniczych w strefie zagrożenia może nastą-
pić po odpowiednim wypoczynku, który nie powinien być krótszy od czasu pracy zastępu.
2. Zdolność ratowników do dalszego wykonywania prac ratowniczych oraz niezbędny czas na
regenerację sił określa lekarz.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz
zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.
4. Jeżeli kierownik akcji ratowniczej nie przewiduje dalszego zatrudnienia zastępu ratownicze-
go, opuszczenie bazy może nastąpić tylko po uzyskaniu zgody kierownika bazy.
§ 110. 1. Jeżeli w akcji ratowniczej ratownik zasłabnie lub ulegnie wypadkowi, pozostali człon-
kowie zastępu natychmiast powiadamiają kierownika akcji na dole, wycofują się ze strefy zagrożo-
nej, wyprowadzając lub wynosząc poszkodowanego, o ile nie stwarza to dla nich zagrożenia.
2. O zasłabnięciu lub wypadku podczas akcji ratowniczej niezwłocznie powiadamia się właści-
wy organ nadzoru górniczego.
§ 111. 1. Jeżeli w akcji ratowniczej uczestniczą również zastępy obce, do czasu dokładnego roz-
poznania rejonu wykonywania prac ratowniczych przydziela się tym zastępom przewodników.
2. Przewodnicy, o których mowa w ust. 1, mogą stanowić każdorazowo szóstą osobę w zastępie
i powinni towarzyszyć zastępowi ratowniczemu.
3. Jeżeli prace ratownicze są prowadzone w warunkach atmosfery niezdatnej do oddychania,
przewodnik powinien być ratownikiem górniczym.
§ 112. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien zapewnić przybyłym za-
stępom ratowniczym pomoc podczas transportu sprzętu i urządzeń ratowniczych na terenie zakładu
górniczego oraz w drodze do bazy ratowniczej.
§ 113. Za akcję ratowniczą w atmosferze niezdatnej do oddychania uważa się wszelkie prace
prowadzone przez ratowników w atmosferze, w której w wyniku nagromadzenia się wody, pożaru,
wybuchu gazów lub pyłów, wyrzutu gazów i skał, wypływu gazów z górotworu lub zrobów, braku
przepływu powietrza, erupcji płynu złożowego, awarii instalacji technologicznej, występuje prze-
kroczenie dopuszczalnych stężeń gazów lub par szkodliwych albo niedostateczna zawartość tlenu.
§ 114. 1. Prace ratownicze w atmosferze niezdatnej do oddychania powinni wykonywać wy-
łącznie ratownicy górniczy używający aparatów regeneracyjnych lub powietrznych butlowych.
2. Zastęp ratowniczy powinien być wyposażony w aparaty regeneracyjne lub powietrzne butlo-
we tego samego typu oraz o jednakowym czasie ochronnego działania.

36
3. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi kierownik akcji
ratowniczej może ustalić sprzęt ochrony układu oddechowego stosowany podczas wykonywania
prac ratowniczych, inny niż wymieniony w ust. 1, spełniający wymagania dotyczące oceny zgodno-
ści.
§ 115. 1. Ratownicy przed wyjściem z bazy do strefy zagrożenia powinni skontrolować spraw-
ność aparatów regeneracyjnych lub powietrznych butlowych, zgodnie z instrukcją użycia tych apa-
ratów.
2. Po wykonaniu czynności, o której mowa w ust. 1, zastępowy osobiście kontroluje prawidło-
wość założenia i działania aparatu regeneracyjnego lub powietrznego butlowego każdego ratowni-
ka, zgodnie z instrukcją jego użycia. Kontrolę prawidłowego założenia i działania aparatu zastępo-
wego wykonuje jego zastępca.
3. Zakładanie aparatów regeneracyjnych lub powietrznych butlowych przez ratowników i zwią-
zane z tym czynności kontrolne wykonuje się tylko na polecenie zastępowego i pod jego nadzorem.
§ 116. 1. W podziemnym zakładzie górniczym zastęp wyruszający z bazy do miejsca wykony-
wania prac ratowniczych w atmosferze niezdatnej do oddychania powinien być wyposażony w:
1) aparaty regeneracyjne lub powietrzne butlowe;
2) butlę zapasową z tlenem o ciśnieniu określonym w instrukcji użycia aparatu oraz urządzenie do
podawania tlenu pod maskę lub urządzenie umożliwiające podłączenie do obiegu drugiego apa-
ratu;
3) przyrządy do pomiarów gazów, ustalone przez kierownika akcji ratowniczej, w szczególności
tlenomierz o pomiarze ciągłym i sygnalizacji zadanego progu zawartości tlenu, przyrządy do
ciągłego pomiaru zawartości CO, CO , CH oraz przyrządy do pomiaru wilgotności i temperatu-
2
4
ry;
4) urządzenie do łączności z bazą ratowniczą, klucz do posiadanego typu aparatu regeneracyjnego
oraz inny dodatkowy sprzęt, ustalony przez kierownika akcji ratowniczej.
2. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi zastęp wyrusza-
jący z bazy do miejsca wykonywania prac ratowniczych w aparatach powietrznych butlowych lub
aparatach regeneracyjnych powinien być wyposażony także w odzież ochronną, sprzęt kontrolno-
pomiarowy, narzędzia i inne środki potrzebne do wykonania zadania, ustalone przez kierownika
akcji ratowniczej.
§ 117. 1. Jeżeli baza ratownicza znajduje się blisko strefy zagrożenia, zastępowy poleca założe-
nie aparatów regeneracyjnych lub powietrznych butlowych, otwarcie tlenu (powietrza) i nałożenie
masek twarzowych już w bazie ratowniczej. Kolejność wykonania czynności otwarcia tlenu (powie-
trza) i nałożenia masek twarzowych zależy od typu aparatu regeneracyjnego (powietrznego butlo-
wego)
2. Jeżeli nie zachodzi przypadek, o którym mowa w ust. 1, postępuje się w następujący sposób:
1) ratownicy wychodzą z bazy do miejsca ustalonego przez kierownika akcji z założonymi apara-
tami regeneracyjnymi lub powietrznymi butlowymi i przyłączonymi do nich maskami twarzo-
wymi, przy zamkniętym dopływie tlenu (powietrza); w uzasadnionych przypadkach kierownik
akcji może nakazać otwarcie dopływu tlenu (powietrza) w bazie;

37
2) w drodze z bazy do miejsca wykonywania prac ratowniczych zastępowy idzie na czele zastępu i
przeprowadza pomiary składu atmosfery podręcznymi przyrządami do pomiaru gazów, w okre-
sach ustalonych przez kierownika akcji; w przypadku stwierdzenia dymów lub niebezpiecznych
stężeń gazów szkodliwych, zastępowy zatrzymuje zastęp, nakazuje otworzenie dopływu tlenu
(powietrza) i nałożenie masek twarzowych oraz kontroluje prawidłowość nałożenia i szczelno-
ści masek twarzowych, a także kontroluje zapas tlenu (powietrza) i otworzenie dopływu tlenu
(powietrza) w aparacie regeneracyjnym lub powietrznym butlowym każdego ratownika; nałoże-
nie maski twarzowej i otworzenie dopływu tlenu (powietrza) aparatu zastępowego kontroluje
jego zastępca;
3) po stwierdzeniu prawidłowego nałożenia masek twarzowych i stanu aparatów zastęp wyrusza
do strefy zagrożenia według kolejności określonej w § 103 ust. 2.
§ 118. 1. Przed wejściem do strefy zagrożenia zastęp porusza się w szyku zwartym (w razie za-
dymienia ratownicy powinni być połączeni linką ratowniczą), w kolejności określonej w § 103
ust. 2. W tym samym porządku odbywa się powrót zastępu do bazy.
2. W przypadku gdy zastępowy i ratownicy jego zastępu nie znają rejonu zakładu górniczego, w
którym są wykonywane prace ratownicze, na czele zastępu powinien iść ratownik-przewodnik, o
którym mowa w § 110.
3. Zastępowy powinien przestrzegać zasady, że każdy ratownik powinien posiadać zapas tlenu
(powietrza) w ilości dwukrotnie większej od tej, jaką zużył na drogę z bazy do miejsca docelowego,
powiększony o 1 MPa, w ilości zabezpieczającej powrót do bazy.
§ 119. 1. W przypadku jakiejkolwiek niedyspozycji ratownika lub niewłaściwego działania apa-
ratu regeneracyjnego lub aparatu powietrznego butlowego, zastępowy powinien natychmiast zgłosić
o niedyspozycji ratownika kierownikowi akcji na dole i wycofać cały zastęp do bazy.
2. Ratownik wykonujący pracę w atmosferze niezdatnej do oddychania nie może zdejmować ani
zrywać maski twarzowej.
3. W przypadku zerwania maski twarzowej przez ratownika zastępowy powinien ponownie na-
łożyć ratownikowi maskę twarzową, dodać tlenu zaworem dodawczym (powietrza w aparacie po-
wietrznym), powiadomić kierownika akcji na dole i natychmiast wycofać zastęp do atmosfery zdat-
nej do oddychania.
4. Każde użycie zaworu dodawczego w aparacie regeneracyjnym bądź dodatkowe dodanie po-
wietrza w aparacie powietrznym butlowym ratownik powinien zgłosić zastępowemu, który powi-
nien skontrolować zapas tlenu (powietrza) w aparacie ratownika.
§ 120. 1. Ratownik zdejmuje maskę twarzową dopiero na polecenie zastępowego, gdy zastępo-
wy upewni się, że zastęp jest już w atmosferze nieszkodliwej dla zdrowia.
2. Czas pracy ratownika w aparacie regeneracyjnym powinien być ograniczony do 2 godzin. Ra-
townik może pracować w aparacie dłużej niż 2 godziny w przypadku ratowania ludzi lub wykony-
wania ważnych czynności na polecenie kierownika akcji ratowniczej.
3. Czas pracy ratownika używającego aparatu powietrznego butlowego powinien być dostoso-
wany do czasu ochronnego działania aparatu, z uwzględnieniem zasady, o której mowa w § 117
ust. 3.
4. Czas przepracowany z użyciem aparatu w akcjach ratowniczych dokumentuje się, dokonując
odpowiedniego wpisu w karcie ewidencyjnej każdego z ratowników.

38