Rządowy projekt ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, firmach audytorskich oraz o nadzorze publicznym

Z przeprowadzonych kontroli sporządzany będzie protokół. W zależności od rodzaju
i zakresu stwierdzonych nieprawidłowości Komisja Nadzoru Audytowego będzie mogła
skierować do firmy audytorskiej zalecenie, wraz z określeniem terminu usunięcia
nieprawidłowości, nałożyć na firmę audytorską karę pieniężną w wysokości do 250 000 zł,
wydać decyzję o zakazie wykonywania czynności rewizji finansowej na okres od 6 miesięcy
do lat 3 lub jej skreśleniu z listy, nałożyć dodatkową karę polegającą na podaniu do
publicznej wiadomości informacji o stwierdzonych nieprawidłowościach i o karach
nałożonych na firmę audytorską, bądź też sporządzić wniosek o ukaranie biegłego rewidenta
i niezwłocznie wnieść go do KSD.

Komisja Nadzoru Audytowego zobowiązana została do sporządzenia, do dnia 30 kwietnia
następnego roku, rocznego sprawozdania obejmującego kompleksową informację
o
funkcjonowaniu systemu zapewnienia jakości, o
przeprowadzonych postępowaniach
dyscyplinarnych wobec biegłych rewidentów oraz o karach nałożonych na firmy audytorskie,
a także o wykonaniu zadań własnych nałożonych projektowaną ustawą. Sprawozdanie to
będzie dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Komisja Nadzoru
Audytowego zamieści w tym sprawozdaniu także informacje w ww. zakresie uzyskane od
właściwych organów KIBR.

Rozdział 8 – Czynności rewizji finansowej w JZP

Projektowane przepisy regulują szczególne zasady dotyczące przeprowadzania czynności
rewizji finansowej w JZP.

Ze względu na istotne znaczenie JZP dla gospodarki kraju, istnieje potrzeba zapewnienia
wysokiej jakości badania i przeglądów sprawozdań finansowych tych jednostek
i ustanowienia szczególnego nadzoru nad tym procesem w tych jednostkach. Realizując ten
cel, projekt ustawy zakłada obowiązek tworzenia w JZP komitetu audytu. Z obowiązku tego
zwolnione zostały – z uwagi na przepisy systemowe regulujące działalność poszczególnych
jednostek – fundusze inwestycyjne, oddziały instytucji kredytowych, oddziały banków
zagranicznych, główne oddziały zakładów ubezpieczeń, a także fundusze inwestycyjne, które
podobnie jak fundusze emerytalne nie posiadają rady nadzorczej. Organem tych funduszy jest
towarzystwo, działające w formie spółki akcyjnej. W związku z tym, dla uniknięcia
wątpliwości interpretacyjnych, czy przedmiotowe fundusze powinny powoływać komitet

15
audytu w ramach towarzystwa – spółki akcyjnej, wprowadzono odpowiednie zwolnienie
expressis verbis. W odniesieniu do zwolnienia powszechnych towarzystw emerytalnych
z obowiązku posiadania komitetu audytu należy stwierdzić, że w świetle aktualnie
obowiązujących przepisów, nakładających na towarzystwo szereg innych obowiązków,
obowiązek posiadania komitetu ds. audytu stanowiłby nadmierne obciążenie funkcjonalne,
które nie jest niezbędne dla właściwego funkcjonowania tych podmiotów.

Członkowie komitetu audytu (co najmniej 3) powoływani będą spośród członków rady
nadzorczej jednostki. Przynajmniej jeden z członków komitetu powinien posiadać
odpowiednią wiedzę w dziedzinie rachunkowości lub rewizji finansowej oraz być niezależny
od jednostki. W jednostce zainteresowania publicznego będącej bankiem spółdzielczym
całkowita niezależność członka komitetu nie musi być zachowana, ponieważ w skład rady
nadzorczej banku spółdzielczego wchodzą wyłącznie członkowie banku, a tym samym muszą
posiadać wniesiony udział, co pozbawia te osoby przymiotu niezależności. Analogiczna
sytuacja – w zakresie niezależności – występuje w odniesieniu do spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych. Podstawowym zadaniem komitetu będzie monitorowanie
procesu badania lub przeglądu sprawozdania finansowego JZP na każdym jego etapie
(począwszy od rekomendowania radzie nadzorczej firmy audytorskiej do przeprowadzenia
badania lub przeglądu po bieżącą komunikację z biegłym rewidentem/firmą audytorską
w trakcie badania lub przeglądu), w tym monitorowanie zachowania niezależności biegłego
rewidenta/firmy audytorskiej. Dla wzmocnienia ww. niezależności, projekt przewiduje
obowiązek zmiany (rotacji) kluczowego biegłego rewidenta maksymalnie po upływie siedmiu
lat i możliwość ponownego podjęcia przez niego czynności rewizji finansowej po dwuletniej
przerwie. Co więcej, po ustaniu świadczenia usług rewizji finansowej biegłego rewidenta
będzie obowiązywał dwuletni okres karencji przed podjęciem zatrudnienia na kierowniczym
stanowisku w jednostce, w której biegły rewident wykonywał czynności rewizji finansowej.
Projekt przewiduje zwolnienie z obowiązku powoływania komitetów audytu w jednostkach
zainteresowania publicznego, w
których rada nadzorcza składa się z nie więcej niż
5 członków. Zadania komitetu audytu będą w tych jednostkach wykonywane przez rady
nadzorcze.

Wychodząc naprzeciw potrzebie zapewnienia pełnej przejrzystości działania firmy
audytorskiej świadczącej czynności rewizji finansowej w JZP, projekt zakłada publikowanie
przez firmę audytorską na swojej stronie internetowej corocznego sprawozdania,

16
obejmującego m.in.: informacje o jej formie organizacyjno-prawnej, strukturze własnościowej
i umiejscowieniu w sieci firm audytorskich, opis funkcjonowania systemu wewnętrznej
kontroli jakości, wskazanie terminu przeprowadzenia ostatniej kontroli w ramach systemu
zapewniania jakości, wykaz JZP, w których firma audytorska wykonywała czynności rewizji
finansowej w poprzednim roku obrotowym oraz informację o osiągniętych przychodach
z tytułu poszczególnych czynności rewizji finansowej i innych usług. Przepis ten budził
wątpliwości na etapie uzgodnień międzyresortowych, jednak jest to wymóg wynikający
z dyrektywy. Przepis nie nakłada obowiązku ujawniania cen, gdyż mogłoby to prowadzić do
ograniczenia konkurencji. Zaznaczyć należy, że dane te są publicznie dostępne w Krajowym
Rejestrze Sądowym, a sprawozdania z przejrzystości w proponowanym kształcie są już
publikowane przez firmy audytorskie z państw zachodniej Europy.

W celu umożliwienia KKN przeprowadzania kontroli jakości usług rewizji finansowej
świadczonych przez firmy audytorskie na rzecz JZP, firmy te będą zobowiązane do końca
stycznia każdego roku przekazywać KKN informacje o podpisanych w poprzednim roku
umowach na świadczenie usług rewizji finansowej w JZP. Informacje przekazywane będą
przez KKN do Komisji Nadzoru Audytowego.

Rozdział 9 – Współpraca z innymi państwami Unii Europejskiej i państwami trzecimi

W celu zapewnienia sprawowania prawidłowego nadzoru nad wykonywaniem zawodu przez
biegłych rewidentów i działalnością firm audytorskich, projektowane regulacje przewidują
współpracę Komisji Nadzoru Audytowego z organami nadzoru z innych państw UE i państw
trzecich.

Przewiduje się, że Komisja Nadzoru Audytowego będzie mogła wymieniać z organami
nadzoru z państw UE informacje, chyba że udzielenie ich łączyłoby się z negatywnymi
skutkami dla RP lub w sprawie, której dotyczy wniosek o udzielenie informacji doszło już do
zawiśnięcia sporu przed sądem lub też zapadło prawomocne orzeczenie w tej sprawie.
Przypadek wcześniejszego zawiśnięcia sporu odnośnie tej samej sprawy, bądź też istnienie
w sprawie powagi rzeczy osądzonej (res iudicata) stanowią przeszkody uniemożliwiające
Komisji Nadzoru Audytowego udzielenie informacji organowi nadzoru z innego państwa UE.


17
Komisja Nadzoru Audytowego będzie miała również możliwość występowania do organów
nadzoru z państw UE z wnioskiem o wszczęcie kontroli doraźnej w firmie audytorskiej,
o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko biegłemu rewidentowi lub
o przeprowadzenie kontroli pozaplanowej, a po wszczęciu tego postępowania bądź kontroli
będzie miała możliwość uczestniczenia w tej procedurze (poprzez swojego przedstawiciela).
Z drugiej strony Komisja Nadzoru Audytowego będzie zobowiązana odpowiednio
zareagować na podobny wniosek, który wpłynie do niej z organu nadzoru z innego państwa
UE.

Współpraca z państwami trzecimi, oprócz wymiany informacji, polegać ma na rejestrowaniu
biegłych rewidentów i firm audytorskich z państw trzecich przeprowadzających badania
sprawozdań finansowych spółek zarejestrowanych w państwach trzecich, których papiery
wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym RP.
W tym przypadku organem właściwym do prowadzenia rejestru biegłych rewidentów
z państw trzecich i listy firm audytorskich z państw trzecich będzie Komisja Nadzoru
Audytowego jako organ wykonujący czynności w zakresie współpracy międzynarodowej.
W celu rejestracji ww. biegli rewidenci i firmy audytorskie zobowiązani zostali do złożenia
informacji w zakresie informacji wymaganych dla biegłych rewidentów i firm audytorskich
w RP.

Zarejestrowanie biegłych rewidentów i firm audytorskich z państw trzecich umożliwi
poddanie ich systemowi zapewnienia jakości obowiązującemu w prawie polskim,
a odstępstwa od tego sposobu nadzoru, wprowadzane na zasadzie wzajemności, będą
dopuszczalne tylko w przypadku podlegania nadzorowi publicznemu, systemowi
postępowania dyscyplinarnego i systemowi zapewnienia jakości obowiązującego w państwie
trzecim, który został uznany za równoważny.

Komisja Nadzoru Audytowego będzie mogła, na wniosek organu nadzoru z państwa
trzeciego, przekazać temu organowi dokumentację rewizyjną będącą w posiadaniu firmy
audytorskiej. Warunkiem przekazania tej dokumentacji będzie uprzednie zawarcie z organem
nadzoru z państwa trzeciego porozumienia opartego o zasadę wzajemności. Właściwym do
przekazania dokumentacji rewizyjnej będzie Komisja Nadzoru Audytowego, której biegli
rewidenci lub firmy audytorskie będą zobowiązani doręczyć tę dokumentację. Dokumentacja

18
rewizyjna będzie mogła być wykorzystana przez organ nadzoru z państwa trzeciego
wyłącznie w celu realizacji zadań nadzorczych.

Rozdział 10 – Przepisy przejściowe i końcowe

W związku z ujęciem w projektowanej ustawie zasad niezależności zawartych aktualnie
w przepisach ustawy o rachunkowości, przewiduje się ich skreślenie. Zmiany więc wymagać
będzie art. 67a ustawy o rachunkowości.

Dodanie ust. 7 do art. 65 ustawy o rachunkowości w zaproponowanym brzmieniu wynika
z konieczności przeniesienia, z norm wykonywania zawodu do aktu prawnego o randze
ustawy, regulacji w zakresie podpisu składanego pod opinią i raportem.

Zmianę przewiduje się również w ustawie o działach administracji rządowej. Z uwagi na to,
że Komisja Nadzoru Audytowego będzie działała w strukturach Ministerstwa Finansów, a jej
przewodniczącym będzie podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, istnieje konieczność
wyodrębnienia – w zakresie działu finanse publiczne – rewizji finansowej.

Projekt ustawy przewiduje uchylenie art. 170 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o działalności ubezpieczeniowej w celu zapewnienia jednolitości w zapisach dotyczących
wymogu rotacji biegłych rewidentów w JZP. Przedmiotowe uchylenie uwzględnia uwagę
zgłoszoną zarówno przez Polską Izbę Ubezpieczeń, jak i przez firmy audytorskie.

Projekt ustawy określa termin, do którego podmioty uprawnione do badania sprawozdań
finansowych zobowiązane będą do dostosowania się do wymogów ustawy przewidzianych
dla firm audytorskich.

Z kolei KRBR zobowiązana będzie do dostosowania rejestru biegłych rewidentów i listy firm
audytorskich do wymogów ustawy. W tym celu ustawa nakłada na biegłych rewidentów
i firmy audytorskie obowiązek przekazania do KRBR dodatkowych danych wymaganych do
ujęcia w rejestrze i na liście.

Przewiduje się, iż sprawy, które zostały skierowane do rozpoznania przez sąd dyscyplinarny
właściwy według przepisów aktualnie obowiązującej ustawy o biegłych rewidentach i ich

19