Rządowy projekt ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, firmach audytorskich oraz o nadzorze publicznym

wglądu do akt sprawy i żądania informacji o wynikach postępowania dyscyplinarnego.
Dodatkowo, jeżeli w wyniku kontroli pozaplanowej przeprowadzonej przez pracowników
Ministerstwa Finansów zostanie ujawnione podejrzenie popełnienia przez biegłego rewidenta
przewinienia dyscyplinarnego Komisji Nadzoru Audytowego będzie przysługiwało
uprawnienie złożenia do KSD wniosku o ukaranie biegłego rewidenta.

W projekcie ustawy wprowadzono możliwość odwoływania się od orzeczeń KSD przez
pokrzywdzonego. Stanowi to realizację uwag i postulatów wystąpienia Rzecznika Praw
Obywatelskich.

Katalog kar został rozszerzony o nową karę pieniężną (w granicach od 5-krotności
do 50-krotności składki członkowskiej) nie występującą na gruncie dotychczasowej ustawy.
Szerszy katalog kar umożliwi orzeczenie kary adekwatnej do przewinienia dyscyplinarnego
popełnionego przez biegłego rewidenta.

W przypadku prawomocnego ukarania, kosztami postępowania dyscyplinarnego obciążony
zostanie ukarany biegły rewident.

Dodano przepis, który stanowi, że obwiniony będzie mógł korzystać z pomocy kilku
obrońców jednocześnie (nie więcej jednak niż trzech) oraz umożliwiono mu dobrowolne
poddanie się karze.

Zmodyfikowano negatywną przesłankę procesową przedawnienia ścigania. Zgodnie
z projektem nie wszczyna się postępowania dyscyplinarnego, jeżeli od chwili popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego upłynęły 3 lata, bez względu na to, jaki czas upłynął od chwili
powzięcia informacji o popełnieniu tego przewinienia. Jednocześnie wyłączono karalność
przewinienia dyscyplinarnego, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 5 lat.

Rozdział 5 – Firmy audytorskie

Proponowane przepisy określają wymogi, które musi spełniać jednostka, aby zostać firmą
audytorską. Firmami audytorskimi będą mogły być: osoby fizyczne (biegli rewidenci)
prowadzące działalność we własnym imieniu i na własny rachunek, spółki osobowe, spółki
kapitałowe, spółdzielnie lub spółdzielcze związki rewizyjne. W przypadku spółek projekt

10
ustawy stanowi, iż właścicielami oraz członkami organów zarządzających w większości
powinni być odpowiednio biegli rewidenci lub firmy audytorskie, zatwierdzeni w jednym
z państw UE. We wszystkich firmach audytorskich czynności rewizji finansowej powinni
wykonywać biegli rewidenci. W porównaniu do aktualnie obowiązującej ustawy o biegłych
rewidentach i ich samorządzie rozszerzone zostały wymagania w odniesieniu do właścicieli
firm audytorskich działających w formie spółek kapitałowych, spółdzielni i spółdzielczych
związków rewizyjnych.

Projekt określa także zakres działalności firm audytorskich. Oprócz czynności rewizji
finansowej (badanie i przeglądy sprawozdań finansowych) firmy te będą mogły wykonywać
zadania z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych, doradztwa
podatkowego, postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego, działalności szkoleniowej
i wydawniczej w zakresie rachunkowości i rewizji finansowej oraz podatków. Projekt ustawy
wprowadza także możliwość świadczenia innych usług, pod warunkiem że świadczenie tych
usług jest przewidziane standardami rewizji finansowej.

Firmy audytorskie zobowiązane będą do zapewnienia przestrzegania zasad etyki i standardów
wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów, a także opracowania (na podstawie
uchwały KRBR) oraz skutecznego wdrożenia systemu wewnętrznej kontroli jakości przy
wykonywaniu czynności rewizji finansowej.

KRBR będzie prowadzić listę firm audytorskich (nie będą ujmowani na niej – jak to ma
miejsce obecnie – biegli rewidenci wykonujący zawód; odpowiednia informacja
o wykonywaniu zawodu przez biegłego rewidenta będzie odnotowana w rejestrze biegłych
rewidentów); lista będzie dostępna na stronie internetowej KIBR. Będzie ona zawierać –
w porównaniu z dotychczasową listą – nowe informacje, m.in. o: członkostwie firmy
audytorskiej w sieci, adresie strony internetowej, numerze w rejestrze nadanym firmie
audytorskiej przez organ rejestrujący z innego państwa UE lub państwa trzeciego.

Firmy audytorskie obowiązane będą do wnoszenia opłat z tytułu wpisu na listę w wysokości
nieprzekraczającej 50 % przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej oraz opłat
rocznych z tytułu nadzoru (nie wyższych niż 2 % rocznych przychodów z tytułu
wykonywania czynności rewizji finansowej, jednak nie mniej niż 20 % przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej).

11

Firmy audytorskie będą także zobowiązane do posiadania ważnej umowy ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej. W każdym przypadku firma audytorska będzie miała obowiązek
dokonania ubezpieczenia OC od czynności rewizji finansowej. Natomiast w przypadku
pozostałych usług, obowiązkiem ubezpieczenia objęte będą usługi faktycznie wykonywane
przez firmę audytorską.

Jednocześnie Komisja Europejska w zaleceniu z 5 czerwca 2008 r. (sygn. K(2008) 2274)
rekomendowała wprowadzenie uregulowań w zakresie ograniczenia odpowiedzialności firm
audytorskich w
przepisach krajowych państw członkowskich. W tym celu Komisja
Europejska proponuje w szczególności zastosowanie zdefiniowanych przez KE metod:
a) określenie maksymalnej kwoty odszkodowania lub wzoru umożliwiającego
obliczenie takiej kwoty,
b) ustanowienie zbioru zasad, na podstawie których biegły rewident lub firma
audytorska ponosiliby odpowiedzialność jedynie w zakresie, w jakim
faktycznie przyczynili się do strat poniesionych przez powoda oraz nie byliby
odpowiedzialni solidarnie wraz z innymi sprawcami szkody,
c) stworzenie przepisu umożliwiającego każdej jednostce, której sprawozdanie
finansowe będzie badane, oraz biegłemu rewidentowi lub firmie audytorskiej
ustalenie ograniczenia odpowiedzialności za porozumieniem stron.
Obecnie ograniczenie zakresu odpowiedzialności cywilnej zostało wprowadzone

w Austrii, Belgii, Grecji, Niemczech, Słowenii i Wielkiej Brytanii, a w Irlandii i Hiszpanii
trwają prace mające na celu wprowadzenie odpowiednich rozwiązań.
W projekcie ustawy postanowiono wprowadzić ograniczenie odpowiedzialności zawodowej
biegłych rewidentów i firm audytorskich, ponieważ – w przeciwnym przypadku – sytuacja
polskich firm audytorskich mogłaby być mniej korzystna od sytuacji biegłych rewidentów
i firm audytorskich z krajów, które zastosowały zalecenia KE.

Rozdział 6 – Warunki i zasady wykonywania czynności rewizji finansowej

Biegły rewident, wykonując zawód, zobowiązany będzie do przestrzegania zasad kodeksu
etyki (uchwała KRBR) oraz zasad niezależności i bezstronności. Projekt ustawy określa
kryteria niezachowania niezależności i bezstronności. Przepisy te zostały przeniesione

12
z ustawy o rachunkowości i jednocześnie uzupełnione. Tak określone zasady niezależności
i bezstronności będą miały także zastosowanie do firm audytorskich oraz do sieci.

Proponowane przepisy wprowadzają obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej przez
biegłego rewidenta i firmę audytorską oraz inne osoby, którym udostępniono informacje
objęte tajemnicą. Od tej zasady przewidziano odstępstwa. Przykładem tego jest dyspozycja
stanowiąca, iż biegły rewident, który wykonując czynności rewizji finansowej dowiedział się
o przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy przez funkcjonariusza
publicznego z państwa UE lub państwa trzeciego, ma obowiązek powiadomić o tym fakcie
organ właściwy do ścigania przestępstw. Przepis ten stanowi wykonanie zalecenia Grupy
Roboczej OECD, wydanego w związku z drugą fazą przeglądu implementacji przez Polskę
Konwencji o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych
w międzynarodowych transakcjach handlowych oraz Zrewidowanej Rekomendacji
ws. zwalczania przekupstwa w międzynarodowych transakcjach handlowych, który miał
miejsce w dniach 15 – 18.01.2007 r. w Paryżu. Grupa zaleciła władzom polskim rozważenie
nałożenia na biegłych rewidentów obowiązku zgłaszania organom ścigania podejrzenia
niezgodnego z prawem przekupstwa funkcjonariuszy zagranicznych.

Projektowana ustawa – w ślad za dyrektywą – nakłada odpowiedzialność za badanie
skonsolidowanego sprawozdania finansowego na biegłego rewidenta grupy, badającego
w imieniu firmy audytorskiej takie sprawozdanie. Biegły rewident grupy ma obowiązek
odpowiedniego udokumentowania wyników pracy własnej oraz przeglądu pracy biegłych
rewidentów badających sprawozdania finansowe jednostek wchodzących w skład grupy
kapitałowej. W związku z tym firma audytorska badająca sprawozdanie finansowe spółki
zależnej zobowiązana została do udostępnienia biegłemu rewidentowi grupy dokumentacji
rewizyjnej. W sytuacji, gdy badanie jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej
przeprowadzać będzie biegły rewident lub firma audytorska z państwa trzeciego, z którym nie
zostanie podpisane odpowiednie porozumienie, wówczas biegły rewident grupy zobowiązany
będzie, na żądanie Komisji Nadzoru Audytowego, do dostarczenia dokumentacji rewizyjnej
z badania przeprowadzonego przez biegłego rewidenta z państwa trzeciego. W tym celu
biegły rewident grupy powinien posiadać odpowiedni dostęp do tej dokumentacji.
W przypadku gdy zaistnieją przeszkody w ww. dostępie, biegły rewident grupy powinien
posiadać dowody, że podjął stosowne działania mające na celu uzyskanie takiego dostępu.


13
Rozdział 7 – Nadzór publiczny

W projekcie ustawy przyjęto, iż Komisja Nadzoru Audytowego sprawuje nadzór publiczny
nad wykonywaniem zawodu przez biegłych rewidentów i działalnością firm audytorskich
oraz nad Krajową Izbą Biegłych Rewidentów.

Nadzór publiczny powinien być niezależny, co oznacza, że większość członków Komisji
Nadzoru Audytowego przynajmniej przez 3 lata przed powołaniem w skład Komisji Nadzoru
Audytowego nie może wykonywać czynności rewizji finansowej, mieć prawa głosu w firmie
audytorskiej ani być członkiem zarządu lub rady nadzorczej firmy audytorskiej.

Komisja Nadzoru Audytowego będzie wykonywać swoje zadania przy pomocy komórki
organizacyjnej działającej w strukturze Ministerstwa Finansów (MF), odpowiedzialnej za
rachunkowość i rewizję finansową.

Do zadań Komisji Nadzoru Audytowego – w ramach sprawowanego nadzoru – należy m.in.:
zatwierdzanie uchwał organów KIBR, zatwierdzanie rocznych planów kontroli dotyczących
wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów i działalności firm audytorskich
wykonujących czynności rewizji finansowej w JZP, przeprowadzanie kontroli
pozaplanowych, rozpatrywanie odwołań od uchwał organów KIBR, będących decyzjami
administracyjnymi, kontrola formalno-prawna niepodlegających zatwierdzeniu przez Komisję
Nadzoru Audytowego uchwał organów KIBR, zaskarżanie tych uchwał w przypadku
stwierdzenia nieprawidłowości, rejestrowanie biegłych rewidentów i firm audytorskich
z państw trzecich oraz współpraca międzynarodowa z Komisją Europejską oraz organami
nadzoru z państw UE i państw trzecich.

Projekt przewiduje, iż w razie powzięcia informacji o nieprawidłowościach Komisja Nadzoru
Audytowego będzie mogła zlecić pracownikom komórki organizacyjnej Ministerstwa
Finansów, odpowiedzialnej za rachunkowość i rewizję finansową, przeprowadzenie kontroli
wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów i działalności firm audytorskich. Osoby
wykonujące kontrole powinny być wysoko wykwalifikowanymi pracownikami,
o odpowiednim doświadczeniu zawodowym w dziedzinie rewizji finansowej i kontroli.


14