Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

wprowadza więc oczekiwaną społecznie i postulowaną zarówno w
orzecznictwie, jak i przez przedstawicieli nauki, możliwość orzekania kary
dożywotniego pozbawienia wolności z wykluczeniem warunkowego
przedterminowego zwolnienia, która znajdzie zastosowanie w odniesieniu do
najbardziej niebezpiecznych sprawców najcięższych zbrodni, stanowiąc w
systemie prawnym nieprzewidującym w katalogu kar kary śmierci ultymatywny
środek ochrony społecznej przed najcięższą przestępczością, w tym
wymierzonej przeciwko dzieciom.
Znamiona zbrodni zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem, określonej
w art. 197 § 4 K.k., uzupełniono o znamię „działanie na szkodę małoletniego
poniżej lat 15”. Zmiana ta aksjologicznie koresponduje z ukształtowaną,
wieloletnią linią orzecznictwa, przyjmującą, że wiek ofiary przestępstw
określonych w art. 197 § 1-3 K.k., niższy od 15 lat, może w istotnym stopniu,
przy uwzględnieniu innych okoliczności charakteryzujących czyn sprawcy,
uzasadniać zakwalifikowanie takiego czynu jako popełnionego ze szczególnym
okrucieństwem, z uwagi na szczególną dotkliwość działań sprawczych oraz ich
skutków dla takiej ofiary, jak również pomniejszoną w stosunku do osoby
dorosłej możliwość obrony przed napastnikiem.
Projekt przewiduje zmianę wysokości zagrożenia ustawowego
przewidzianego za czyny z art. 199 § 1 i 2 K.k. W wypadku występku
określonego w § 1 tego artykułu przewidziano zagrożenie karą pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5 (według obowiązującego stanu prawnego czyn
ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności do lat 3), w wypadku zaś typu
kwalifikowanego określonego w § 2 tego artykułu, statuującego typ bezprawia
na szkodę osoby małoletniej, przewidziano zagrożenie karą pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do lat 8 (według obowiązującego stanu prawnego za
czyn ten grozi kara pozbawienia wolności w wymiarze od 3 miesięcy do lat 5).
Projektowana zmiana ma na celu wzmocnienie ochrony podejmowanych
przez jednostkę decyzji w płaszczyźnie aktywności seksualnej, akcentując
wysoki kategorialny stopień społecznej szkodliwości takich czynów,
przejawiających się wywieraniem przez sprawcę, w celu doprowadzenia innej
osoby do obcowania płciowego, poddania się innej czynności seksualnej lub
wykonania takiej czynności, nacisku o charakterze vis compulsiva, opartego
bądź na uwarunkowanym sytuacyjnie krytycznym położeniu innej osoby, bądź
na nadużyciu stosunku zależności łączącego ofiarę przestępstwa ze sprawcą.
Zważywszy na stopień naganności zamiaru sprawcy, zwłaszcza w zakresie
odnoszącym się do wykorzystania krytycznego położenia innej osoby dla
realizacji własnych zamierzeń w płaszczyźnie aktywności seksualnej,
przewidziane w obowiązującym stanie prawnym zagrożenia za czyny z art. 199
§ 1 i 2 K.k. jawią się jako nieadekwatne zarówno do materialnego substratu tego
rodzaju karalnego bezprawia, jak i potrzeb polityczno-kryminalnego
oddziaływania, w szczególności w zakresie prewencji generalnej.
Z uwagi na wskazane wyżej zmiany zagrożenia ustawowego za typy
czynów określonych w art. 199 § 1 i 2 K.k., projekt dokonuje ponadto zmiany
przepisu § 3 tego artykułu, ale jedynie w zakresie zawartego w jego treści
odesłania wyznaczającego pośrednio wysokość przewidzianej za ten typ czynu
zabronionego kary. Z uwagi na modyfikację zagrożeń za czyny z § 1 i 2 oraz
brak uzasadnionych argumentów za modyfikacją zagrożenia ustawowego za
określony w przepisie § 3 typ przestępstwa, projekt przewiduje odesłanie
w treści tego przepisu do § 1 art. 199 K.k. (w miejsce dotychczasowego
odesłania do § 2 tego artykułu), w celu utrzymania dotychczasowego zagrożenia
karą pozbawienia wolności w wymiarze od 3 miesięcy do 5 lat.
W związku z rozpowszechnianiem się nowych technologii oraz dostępu
do nich, w tym dostępu do sieci Internet, i związaną z tym zjawiskiem
rosnącą aktywnością osób o skłonnościach pedofilskich wykorzystujących
systemy teleinformatyczne oraz sieci telekomunikacyjne, a w szczególności
Internet, do nawiązywania kontaktu z dziećmi, które mogą stać się przedmiotem
ich przestępczego ataku, konieczne jest wprowadzenie do Kodeksu karnego
unormowań umożliwiających skuteczną walkę z tym zjawiskiem.
Zagrożenia tego rodzaju są związane z wysoce anonimowym charakterem
takiego kontaktu, który umożliwia pedofilowi kreowanie więzi i daleko idącej
emocjonalnej zażyłości z dzieckiem, przy wykorzystaniu przewagi nad
dzieckiem płynącej zarówno z różnicy wieku, jak i braku dostatecznego
doświadczenia życiowego dziecka, a także wykorzystaniu wszelkiego rodzaju
technik manipulacji, prowadzących do psychicznego podporządkowania dziecka
woli dorosłego sprawcy.
Należy mieć na uwadze okoliczność, że charakter tego rodzaju wirtualnego
kontaktu umożliwia również pedofilowi podszywanie się pod inną osobę,
w szczególności należącą do grupy rówieśniczej osoby, z którą nawiązał
kontakt, co nawet dziecku świadomemu tego rodzaju zagrożeń może
uniemożliwić rozpoznanie niebezpieczeństwa związanego z nawiązaną za
pośrednictwem Internetu znajomością.
Wskazane powyżej zagrożenia skutkują koniecznością wprowadzenia
nowego typu czynu zabronionego kryminalizującego zachowania polegające na
nawiązaniu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci teleko-
munikacyjnej kontaktu z małoletnim w wieku poniżej 15 lat, który mógłby
zostać wykorzystany do manipulacji małoletnim lub jego podporządkowania
woli sprawcy, w celu doprowadzenia do spotkania z małoletnim. Działania
takie, o ile nie dojdzie do czynności seksualnych na szkodę dziecka, nie są
obecnie objęte kryminalizacją, pomimo ich oczywistej naganności, jak i faktu,
że tego rodzaju zachowania w większości wypadków nieuchronnie zmierzają do
stworzenia warunków do podjęcia przez pedofila czynności seksualnych na
szkodę dziecka.
Wyrazem realizacji wskazanej wyżej konieczności jest projektowany
przepis art.
199a K.k., statuujący typ czynu zabronionego mającego
substancjonalnie charakter przygotowawczy w stosunku do ewentualnego czynu
godzącego w wolność i seksualność dziecka. Za kryminalizacją przewidzianych
w projektowanym przepisie zachowań przemawia zarówno istotne

niebezpieczeństwo z nich płynące, związane z wysokim prawdopodobieństwem
zaistnienia dalej idących, negatywnych dla dziecka skutków, jak również
trudności w ściganiu pedofilów szukających swych ofiar w Internecie, i
towarzysząca temu niejednokrotnie niemożność zapobieżenia podejmowanym
przez nich działaniom na późniejszym etapie realizacji ich przestępczych
zamierzeń, a także konieczność wzmocnienia prawnej ochrony udzielanej
małoletnim narażonym na ataki tego rodzaju, w tym przeciwdziałania
zachowaniom pedofilów prowadzącym do swoistego „prania mózgu” dzieci,
atakowania ich świata wartości i manipulowaniu nimi, które należy ocenić jako
naganne i zasługujące na reakcję karną nawet w tych wypadkach, w których
z jakichkolwiek przyczyn miałoby nie dojść do dalej idących działań sprawcy.
Podkreślić należy, że warunkiem odpowiedzialności karnej za czyn
z art. 199a K.k. będzie wypełnienie zachowaniem sprawcy jednego ze znamion
charakteryzujących sposób działania sprawcy, poprzez wprowadzenie
małoletniego w błąd, wyzyskanie jego błędu lub niezdolności do należytego
rozpoznania sytuacji albo użycie wobec niego groźby bezprawnej. Dopiero taki,
„kwalifikowany” sposób działania sprawcy, zmierzającego w ten sposób do
doprowadzenia do spotkania z małoletnim, zaktualizuje odpowiedzialność karną
sprawcy na gruncie projektowanego przepisu, który pozostawia równocześnie
poza zakresem penalizacji wszelkie tego rodzaju kontakty, w przypadku których
osoba dorosła w stosunku do małoletniego nie będzie działać w sposób opisany
znamionami ustawowej określoności bezprawia z art. 199a K.k.
Znamiona „system teleinformatyczny” oraz „sieć telekomunikacyjna”,
stanowiące znamiona strony przedmiotowej projektowanego typu czynu
zabronionego należy interpretować zgodnie z definicjami normatywnymi tych
pojęć zawartymi w art. 2 pkt 3 ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług
drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz. 1204, z późn. zm.) oraz w art. 2 pkt 35
ustawy z 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz.
1800, z późn. zm.).
Z uwagi na celowość wzmocnienia prawnej ochrony udzielanej
małoletnim poniżej 15 lat w odniesieniu do wszelkich zachowań godzących w
ich wolność
i seksualność, w projekcie wprowadzono klauzulę karalności przygotowania do
przestępstwa z art. 200 § 1 K.k. (art. 200 § 3 K.k.).
Mając na względzie materię omawianych regulacji, celowe jest, aby w
tym miejscu zasygnalizować przewidzianą w projekcie penalizację, w nowym
art. 255a K.k., zachowania polegającego na publicznym propagowaniu
zachowań o charakterze pedofilskim. Motywy wprowadzenia tego rozwiązania,
dopełniającego istniejące i projektowane uregulowania ukierunkowane na
zwalczanie przestępczości o charakterze pedofilskim, zostaną przedstawione
w części poświęconej przestępstwom przeciwko porządkowi publicznemu,
z uwagi na umiejscowienie nowego typu karalnego bezprawia, o którym mowa,
w rozdziale XXXII Kodeksu karnego.
Proponowane w projekcie zmiany odnoszące się do przepisów

art. 202 § 4 i 5 K.k. wynikają z potrzeby ich dostosowania do postanowień
Konwencji Rady Europy o Cyberprzestępczości, podpisanej przez Polskę w dniu
23 listopada 2001 r. Konwencja ta określa przestępstwa popełnione
z wykorzystaniem systemów informatycznych. W zakresie przestępstw
dotyczących dziecięcej pornografii, zobowiązuje ona do penalizowania
następujących zachowań: produkcji w celu rozpowszechniania, oferowania lub