Rządowy projekt ustawy o emeryturach pomostowych

37
Wykres 1. Wydatki na wypłaty emerytur pomostowych w latach 2009 – 2040
w mln zł.
1200
1000
800
600
400
200
0
2009 2011 2013 2015 2017 2019
2021 2023 2025 2027 2029
2031 2033 2035 2037 2039
wydatki bieżące
wydatki zdyskontowane

ródło: obliczenia własne na podstawie bazy przekazanej przez MPiPS
Wykres 2. Wydatki na wypłaty emerytur pomostowych w latach 2009 – 2040
jako % rocznego PKB
0,030%
0,025%
0,020%
0,015%
0,010%
0,005%
0,000%
2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039

ródło: obliczenia własne na podstawie bazy przekazanej przez MPiPS
Wykres 3. prezentuje liczbę osób otrzymujących emerytury pomostowe ogółem
oraz liczbę nowo przyznanych świadczeń w poszczególnych latach.



38
Wykres 3. Liczba pobierających emerytury pomostowe w kolejnych latach
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
09
11
13
15
17
19
21
23
25
29
31
33
35
37
39
20
20
20
20
20
20
20
20
20
2027 20
20
20
20
20
20
wszyscy świadczeniobiorcy
osoby rozpoczynające pobieranie emerytury pom.

ródło: obliczenia własne na podstawie bazy przekazanej przez MPiPS
W pierwszych latach około 5 tys. osób rocznie rozpoczyna pobieranie emerytur
pomostowych. Ponieważ w tym przypadku występuje skończony zbiór poten-
cjalnych świadczeniobiorców oraz skończony (pięcioletni albo dziesięcioletni)
okres pobierania emerytury pomostowej, po początkowym wzroście skumulowa-
nej liczby świadczeniobiorców, liczba uprawnionych maleje.
Wpływy ze składek na Fundusz Emerytur Pomostowych – przy założeniu, że
wszystkie osoby uprawnione do emerytur pomostowych będą wciąż pracowały
na stanowiskach objętych składkami na ten Fundusz – w 2010 r. wyniosą około
65 mln zł i będą stopniowo maleć do poziomu ok. 25 mln zł w 2026 r. (w warto-
ściach zdyskontowanych 2007 r.).
Tabela 2. Wpływy ze składek na Fundusz Emerytur Pomostowych w mln zł no-
minalnie w latach 2009 – 2020
2009 2010 2011 2012 2013
2014
2015
2016
2017 2018 2019
2020
w mln zł
65,10 64,53 64,23 63,62 62,81
64,22
66,42
66,45
62,68 61,25 59,51
57,26


39
Wykres 4. Wpływy ze składek i koszty emerytur pomostowych, w mln zł nomi-
nalnie w latach 2009 – 2020
800
700
600
ł 500
z
l
n
400
m
w
300
200
100
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
rok
składka 1,5%
koszt pomostów

ródło: obliczenia własne na podstawie bazy przekazanej przez MPiPS
Jak pokazuje wykres powyżej jedynie w pierwszych latach składka na poziomie
1,5 % podstawy wymiaru pozwoliłaby na sfinansowanie kosztów rocznych
świadczeń.
Projekt przewiduje objęcie prawem do emerytury pomostowej funkcjonariuszy
i żołnierzy zwolnionych ze służby, którzy nie spełniają warunków do nabycia
prawa do emerytury „mundurowej”. Z tego względu dla resortów obrony naro-
dowej i spraw wewnętrznych powstaną skutki finansowe z tytułu konieczności
opłacania składek na FEP za te osoby. Przykładowo dla ok. 100 osób rocznie,
skutki te wyniosą ok. 140 tys. zł w skali roku.
Proponowane rozwiązania nie będą miały wpływu na budżety samorządów.
Skutki finansowe wprowadzenia ustawy należy przeanalizować w perspektywie
wieloletniej. Kalkulacje przeprowadzono zakładając, że emerytura pomostowa
wyliczana jest na podstawie formuły uwzględniającej wpłacone do systemu
składki, ich waloryzację (w I filarze) oraz dalsze oczekiwane trwanie życia (na
podstawie wspólnych tablic dla kobiet i mężczyzn). Pozwala to ustalić wysokość


40
świadczenia na poziomie odzwierciedlającym sytuację demograficzną oraz histo-
rię zawodową danej osoby.
Dla lat 1999 – 2007 wykorzystano faktyczne wskaźniki makroekonomiczne, cha-
rakteryzujące polską gospodarkę oraz wskaźniki waloryzacji kapitału zgroma-
dzonego ze składek emerytalnych w ZUS. Dla dokonania oszacowań potrzebne
były informacje o wysokości PKB w przyszłości, inflacji i realnym wzroście
podstawy przypisu składek na ubezpieczenie społeczne, co pozwoliłoby ustalić
wskaźniki waloryzacji kapitału emerytalnego, zebranego na kontach ubezpieczo-
nych w ZUS oraz wskaźniki waloryzacji wypłacanych emerytur. Przyjęte zało-
żenia dotyczące wzrostu PKB, wynagrodzeń i zmian liczby pracujących od
2008 r. opierają się w dużym stopniu na prognozach Eurostatu.
Brano pod uwagę osoby urodzone w latach 1949 – 1968, które nie będą mogły
przejść na wcześniejszą emeryturę do końca 2008 roku. Założono również, że
wszystkie osoby, jeżeli nie przejdą na rentę z tytułu niezdolności do pracy ani nie
umrą, osiągną wymagany do wcześniejszej emerytury staż pracy w warunkach
szczególnych lub szczególnym charakterze (czyli 15 lub 10 lat, w zależności od
wykonywanej pracy lub zawodu), oraz że przejdą na emeryturę w najniższym
uprawniającym je do tego wieku. Przyjęto także, że waloryzacja wypłacanych
emerytur następuje zgodnie z ogólnymi zasadami.
Emeryturę pomostową obliczono przyjmując, że jest to zaewidencjonowany
i zwaloryzowany kapitał na koncie ubezpieczonego w wieku 60 lat, podzielony
przez dalsze oczekiwane trwanie życia.
Najniższa emerytura pomostowa jest nie mniejsza niż najniższa emerytura w po-
wszechnym systemie.
Koszt emerytury pomostowej stanowi suma wypłat od najniższego możliwego
wieku rozpoczęcia pobierania emerytury pomostowej do osiągnięcia przez ubez-
pieczonego wieku emerytalnego dla wszystkich osób uprawnionych do emerytur
pomostowych, które dożyją wieku uprawniającego do pobierania tego świadcze-
nia.


41
Obsługa emerytur pomostowych nie wpłynie na wzrost kosztów administra-
cyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem zakres podmiotowy
emerytur pomostowych jest znacznie węższy niż zakres podmiotowy wcze-
śniejszych emerytur.
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Proponowane rozwiązania przyczynić się mogą do zmniejszenia podaży pra-
cy w branżach, zakładach i zawodach, w których zachowany zostanie przy-
wilej przejścia na emeryturę pomostową w wieku niższym od powszechnego
wieku emerytalnego. Ze względu na konieczność opłacania przez pracodaw-
ców składki na Fundusz Emerytur Pomostowych, proponowane rozwiązania
mogą mieć wpływ na podwyższenie kosztów pracy w branżach i zakładach,
gdzie będzie występowało dużo osób zatrudnionych w szczególnych warun-
kach lub szczególnym charakterze. Nie przewiduje się wpływu długookre-
sowego, ponieważ są to rozwiązania wygasające i obejmujące ograniczoną
populację pracowniczą.
Ze względu na zmiany gospodarcze oraz formy własności trudno jest w tej
chwili dokładnie ocenić liczbę osób wykonujących poszczególne zawody
pracujących na stanowiskach uprawniających do wcześniejszej emerytury
– według obowiązujących do 2008 r. przepisów. Informacje na ten temat
różnią się w zależności od źródeł danych. I tak według badania GUS „Struk-
tura wynagrodzeń według zawodów” (badanie podmiotów gospodarczych
zatrudniających powyżej 9 osób) nauczycieli w październiku 2006 r. było
503 tys., a kolejarzy (maszyniści kolejowi, dyżurni ruchu, konduktorzy)
– 59 tys. osób. Według informacji uzyskanej w Ministerstwie Edukacji Na-
rodowej w 2006 r. liczba nauczycieli w przeliczeniu na pełne etaty wyniosła
419 tys. osób. Według informacji uzyskanej z PKP w 2006 r. zatrudnienie
w PKP wynosiło ok. 130 tys. osób (w 1998 r. 212 tys. osób). Jak więc widać
zmiany w zatrudnieniu są w ostatnich latach istotne i z tego względu trudno
oszacować liczbę osób, które według dotychczasowych zasad przyznawania
wcześniejszych emerytur, byłyby do nich uprawnione.