Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

i innych czynności faktycznych związanych z zatrzymaniem rzeczy i
przeszukiwaniem. Zakłada on bowiem prawo do żalenia się każdej osoby, której
decyzja lub inna czynność dotyczy.
Jednocześnie niezależnie od wskazanych wyżej uprawnień, stosownie do treści
art. 305 § 4 k.p.k. osoba, która zawiadomiła o popełnionym przestępstwie jest
powiadamiana o wszczęciu, odmowie wszczęcia albo umorzeniu śledztwa.
Wymienionej osobie przysługuje również – zgodnie z art. 306 § 3 k.p.k. – prawo do
złożenia zażalenia na bezczynność organu, jeżeli w ciągu 6 tygodni od złożenia
zawiadomienia o przestępstwie nie zostanie powiadomiona o wszczęciu albo odmowie
wszczęcia śledztwa. Powyższe rozwiązania procesowe gwarantują zawiadamiającemu
o przestępstwie możliwość pozyskania informacji o toku postępowania oraz
kwestionowania działań prokuratury na wymienionym etapie postępowania karnego.
Dodatkowo należy stwierdzić, że zastrzeżenia budzi użycie w przedstawionym
projekcie, w dodanym § 1 a art. 306 k.p.k. pojęcia osoby, „która ujawniła
przestępstwo” lub która „wystąpiła o wszczęcie postępowania”, gdyż wydaje się, że
nie są one tożsame z obowiązującym pojeciem osoby, „która zawiadomiła o
popełnieniu przestępstwa” (art. art. 303, 304, 304 a, 305 § 1, 307 i inne k.p.k.).
Określenie więc osoby, która ujawniła przestępstwo jest nieostre i w praktyce może
nasuwać poważne problemy interpretacyjne. Analogicznie, wątpliwości dotyczą
określenia osoby, która wystąpiła o wszczęcie postępowania, o ile wystąpienie takie
miałoby przybrać inną postać, niż złożenie zawiadomienia o przestępstwie.
Wątpliwości te z pewnością negatywnie przełożyłyby się w praktyce przyznanego tym
osobom prawa do wnoszenia zażaleń na postanowienia prokuratora.
Należy przy tym zaznaczyć, że prawo procesowe nie powinno przyznawać
określonych uprawnień danej osobie tylko z tej przyczyny, że ujawniła ona
przestępstwo. Ujawnienie przestępstwa jest czynnością niedookreśloną (np. w
publikacji prasowej), która nie pozostaje w bezpośrednim związku z inicjacją
postępowania przygotowawczego albo czynności sprawdzających. Proponowana
nowelizacja mogłaby skutkować przyznaniem legitymacji do zaskarżania istotnych
decyzji procesowych w toku postępowania karnego niepoliczalnej grupie osób, bez
żadnych realnych możliwości kontrolnych ze strony organu procesowego. Jest to

5
propozycja niosąca za sobą niebezpieczeństwo wydłużenia czasu trwania postępowań
karnych i niezasadnego wzrostu liczby zaskarżonych postanowień oraz uruchamiania
postępowania sądowego.
Z treści uzasadnienia projektu wynika, że nowelizacja nie rodzi skutków
finansowych. Nie można zgodzić się z tym poglądem, albowiem proponowane zmiany
mogą przyczynić się do istotnego zwiększenia obciążeń sądów rejonowych i
okręgowych. Projekt ustawy nie zawiera jednak żadnych informacji w zakresie
zagwarantowania odpowiednich środków finansowych i kadr, które mogłyby
przyczynić się do opanowania zwiększonego wpływu spraw, spowodowanego
projektowaną reformą. Spowoduje to znaczący wzrost wpływu spraw do sądów
powszechnych bez zapewnienia odpowiednich sił i środków. To zaś może budzić
szczególne zaniepokojenie, gdyż już na skutek zwiększenia w 2007 r. zakresu
sądowego nadzoru nad czynnościami postępowania przygotowawczego w okresie
pierwszych 6 miesięcy 2008 r. wpłynęło do sądów okręgowych o 820,58 % więcej, a
do sądów rejonowych o 21,56 % więcej spraw kategorii Kp związanych z
rozpoznawaniem zażaleń na postanowienia o odmowie wszczęcia oraz o umorzeniu
postępowania przygotowawczego w porównaniu z rokiem 2007.
Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty, Rada Ministrów negatywnie
ocenia opiniowany projekt i nie rekomenduje go do dalszych prac legislacyjnych.


6