Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

Druk nr 1020

Warszawa, 6 sierpnia 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania karnego.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy Łukasza Zbonikowskiego.

(-) Andrzej Adamczyk; (-) Waldemar Andzel; (-) Zbigniew Babalski;
(-) Barbara
Bartuś;
(-) Andrzej
Bętkowski;
(-) Antoni
Błądek;
(-) Aleksander Chłopek; (-) Witold Czarnecki; (-) Edward Czesak;
(-) Czesław Hoc; (-) Elżbieta Jakubiak; (-) Dariusz Kaczanowski;
(-) Izabela Kloc; (-) Leonard Krasulski; (-) Marek Kwitek; (-) Marzena
Machałek; (-) Ewa Malik; (-) Barbara Marianowska; (-) Beata Mazurek;
(-) Krzysztof Popiołek; (-) Zbigniew Religa; (-) Józef Rojek; (-) Jarosław
Rusiecki; (-) Dariusz Seliga; (-) Anna Sikora; (-) Krzysztof Sońta;
(-) Andrzej Szlachta; (-) Stanisław Szwed; (-) Beata Szydło; (-) Jan
Szyszko; (-) Robert Telus; (-) Jadwiga Wiśniewska; (-) Waldemar Wrona;
(-) Maria Zuba.pana posła
Projekt I wersja

Ustawa
z dnia……….2008 r

o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego


Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 98,
poz. 555, z późn zm1.) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 306:

a) dodaje §1a w brzmieniu:

„§1a. W sprawach o przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych
oraz samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 222-231 Kodeksu karnego,
w sprawach o przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, o których
mowa w art. 270-277 Kodeksu karnego, w sprawach przeciwko mieniu, o których
mowa w art. 278-295 Kodeksu karnego, oraz w sprawach o przestępstwa
przeciwko obrotowi gospodarczemu, o których mowa w art. 296-309 Kodeksu
karnego, prawo do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia
śledztwa lub jego umorzenie, przysługuje także osobom, które przestępstwo
ujawniły lub wystąpiły o wszczęcie postępowania. Zdanie drugie paragrafu
poprzedzającego stosuje się odpowiednio.”

b) §3 otrzymuje brzmienie:

„§3.Jeżeli podmiot o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, albo osoba lub
instytucja, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, nie zostanie w
ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa,

1 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580,
Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149, z 2002 r.
Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514,
Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz.
461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz.
1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192, Nr 226, poz. 1647 i 1648,z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz.
432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589 i Nr 99, poz. 664., z 2008 r. Nr 123, poz. 849, Nr 100, poz. 648.


1
może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru
nad organem, któremu złożono zawiadomienie."

Art. 2. Sprawy, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wszczęto
postępowanie przygotowawcze, toczą się do końca postępowania według przepisów
dotychczasowych, jednakże w razie zawieszenia postępowania, podjęcia lub wznowienia
umorzonego postępowania przygotowawczego postępowanie toczy się według przepisów tej
ustawy.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

2
Uzasadnienie

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego jest odpowiedzią
na postulaty organizacji pozarządowych w sprawie rozwiązania na gruncie postępowania
karnego jednego z istotnych problemów, tj. zbyt wąskiego - jak się wydaje – kręgu
podmiotów uprawnionych do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia
postępowania przygotowawczego oraz na postanowienie o umorzeniu postępowania
przygotowawczego. Kwestia ta ma istotne znaczenie w sprawach dotyczących
nieprawidłowości i nadużyć w instytucjach publicznych. W tego rodzaju sprawach jeśli
prokuratura odmówi wszczęcia postępowania lub je umorzy, nie ma właściwie podmiotu,
który byłby zainteresowany i jednocześnie uprawniony do złożenia zażalenia, a więc do
podważenia decyzji prokuratorskiej.
W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z art. 306 k.p.k., do złożenia zażalenia na
odmowę wszczęcia postępowania są następujące podmioty: instytucja państwowa,
samorządowa lub społeczna, która zawiadomiła o przestępstwie oraz pokrzywdzony.
Natomiast zażalenie na umorzenie postępowania złożyć mogą wyłącznie strony.
W ocenie projektodawców wąskie ujęcie katalogu uprawnionych do zażalenia na
odmowę wszczęcia lub umorzenie postępowania przygotowawczego istotnie przekłada się na
skuteczność Państwa w zwalczaniu nadużyć w instytucjach publicznych. Mianowicie,
osobami zawiadamiającymi o nieprawidłowościach w takich podmiotach często bywają ich
pracownicy. W sytuacji, gdy prokuratura odmawia wszczęcia postępowania lub je umarza ,
pracownik, który zawiadomił o nieprawidłowościach nie ma legitymacji do złożenia zażalenia
na postanowienie prokuratury. Pokrzywdzonym jest bowiem w tym wypadku dana instytucja,
a zażalenie w jej imieniu może złożyć jej kierownik. Jednakże, z obserwacji organizacji
pozarządowych, wynika, że niezwykle rzadko dochodzi do złożenia zażalenia przez
kierownika jednostki. Podobnie wygląda sytuacja mieszkańców gminy lub miasta, którzy
zawiadamiają prokuraturę o nieprawidłowościach w jednostkach samorządu terytorialnego.
Prokuratura odmawia mieszkańcom danej gminy statusu pokrzywdzonych i w konsekwencji
odrzuca zażalenia na postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania lub umorzeniu.
Aktualny stan rzeczy ogranicza więc możliwości weryfikowania tych decyzji organu
prowadzącego postępowanie przygotowawcze, które budzą wątpliwości, co w konsekwencji
przekłada się na ograniczenie możliwości zwalczania nadużyć w instytucjach publicznych.
Sytuacja ta rodzi w mieszkańcach gminy czy pracownikach instytucji publicznych
rozgoryczenie i poczucie bezradności płynące z faktu, że nie mają wpływu na marnotrawienie

1
ich własnego mienia (w wypadku samorządu terytorialnego) albo majątku instytucji
publicznych (w wypadku ich pracowników). Dlatego też projektodawcy zdecydowali się na
rozszerzenia katalogu osób uprawnionych do złożenia zażalenia na odmowę wszczęcia
postępowania przygotowawczego lub jego umorzenie. Proponuje się, żeby w sprawach o
przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, o
których mowa w art. 222-231 Kodeksu karnego, w sprawach o przestępstwa przeciwko
wiarygodności dokumentów, o których mowa w art. 270-277 Kodeksu karnego, w sprawach
przeciwko mieniu, o których mowa w art. 278-295 Kodeksu karnego, oraz w sprawach o
przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, o których mowa w art. 296-309 Kodeksu
karnego, prawo do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania
przygotowawczego lub jego umorzenie, przysługiwało także osobom, które przestępstwo
ujawniły lub wystąpiły o wszczęcie postępowania. Jednocześnie zostało przyznane tym
podmiotom prawo przejrzenia akt postępowania oraz skargę na bezczynność organu
procesowego.
Przedmiotowy projekt nie rodzi skutków finansowych dla budżetu państwa, ani dla
budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Projekt ustawy rodzi pozytywne skutki gospodarcze i nie jest objęty prawem Unii
Europejskiej.



2