Bankowe klauzule niedozwolone ciągle obecne

Przeczytaj także: Umowy bankowe: uważaj na klauzule niedozwolone

Indywidualny klient, który zawiera z bankiem umowę o rachunek lub kredyt, nie ma możliwości negocjowania ani jej treści, ani zapisów regulaminu. Może tylko je zaakceptować i podpisać umowę w proponowanym przez bank kształcie albo odmówić złożenia podpisu. Silniejsza strona, jaką jest w tej sytuacji bank, nie ma jednak całkowitej swobody działania. Proponowana klientowi umowa musi być zgodna z prawem. To zaś oznacza w szczególności, że nie mogą się w niej znaleźć zapisy uznane wcześniej za niedozwolone.

Czarna lista zabronionych zapisów

Kodeks cywilny określa, że postanowienia nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy. W przepisach wymienionych jest ponad dwadzieścia rodzajów takich naruszeń (są to jednak dość ogólne zapisy). Ale za niedozwolony może też być uznany punkt spoza tego katalogu, jeżeli tylko rażąco narusza i interesy klienta i dobre obyczaje. Zbiorem takich zapisów jest Rejestr Klauzul Niedozwolonych. Do Rejestru wpisywane są postanowienia umowne uznane za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

---

Wyrok jest wydawany w sprawie zapisu znajdującego się w umowie lub regulaminie stosowanym przez konkretny bank, jednak gdy regulacja zostanie już uznana za niedozwoloną, nie mogą jej stosować także inne podmioty – zarówno pozostałe banki, jak i firmy z innych branż. Wynika to jasno z uchwały Sądu Najwyższego z 13 lipca 2006 r. (sygn. III SZP 3/2006). Sąd precyzuje w niej, że praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest „stosowanie identycznej klauzuli, jak klauzula wpisana do rejestru niedozwolonych postanowień umownych, przez innego przedsiębiorcę, który nie był stroną lub uczestnikiem postępowania zakończonego wpisaniem danej klauzuli do rejestru” – nawet wtedy, gdy przedsiębiorca nieco przeredaguje jej treść. „Stosowanie klauzuli o zbliżonej treści do klauzuli wpisanej do rejestru, która wywołuje takie same skutki, godzi przecież tak samo w interesy konsumentów, jak stosowanie klauzuli identycznej co wpisana do rejestru” – uzasadnił swoje stanowisko Sąd Najwyższy.

---

Bez opłat za reklamację i za wypłatę gotówki
Zapisy znajdujące się w Rejestrze Klauzul Niedozwolonych pozwoliły już oczyścić bankowe cenniki i regulaminy z wielu punktów niekorzystnych dla klientów – oceniają HB Doradcy Finansowi i Powszechny Dom Kredytowy. Jedną z pierwszych takich spraw było zniesienie opłat za nieuzasadnione reklamacje transakcji kartowych. Groźba obciążenia klienta opłatą mogła spowodować, że część osób, które czują się poszkodowane przez bank, ze względów ekonomicznych zrezygnuje z dochodzenia swoich praw. UOKiK argumentował wtedy, że prawo klienta do żądania wyjaśnienia wynika z umowy rachunku bankowego i mieści się w ramach praw i obowiązków stron, a sąd zgodził się z jego stanowiskiem. Po wpisaniu zapisu o pobieraniu opłat za nieuzasadnioną reklamację, zniknęły one z cenników produktów kartowych dla konsumentów, choć nie natychmiast.