Ochrona pracy kobiet

Przeczytaj także: Jakie prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa?

Prawo do urlopu macierzyńskiego

Urlop macierzyński przysługuje pracownicy, która urodziła dziecko w okresie zatrudnienia. Celem urlopu macierzyńskiego jest ochrona zdrowia kobiety w ostatnim okresie ciąży i umożliwienie jej odzyskania sił po porodzie i sprawowania opieki nad dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia. Nabycie prawa do urlopu macierzyńskiego nie jest uzależnione od stażu pracy pracownicy.

Urlop macierzyński nie przysługuje pracownicy w okresie korzystania przez nią z urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego, jeżeli w ich trakcie urodzi dziecko. W okresie tych urlopów stosunek pracy wprawdzie trwa, ale prawa i obowiązki stron tego stosunku pozostają w zawieszeniu.

Nie ma również prawa do urlopu macierzyńskiego pracownica zatrudniona na podstawie takiej umowy terminowej, która przedłuża się – z mocy prawa – do dnia porodu, chyba że pracownica podejmie kolejne zatrudnienie. Przepis art. 177 § 3 KP stanowi bowiem wprost, że umowa o pracę przedłuża się jedynie do dnia porodu. Następnie umowa rozwiązuje się, a kobieta nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego. Prawo do urlopu macierzyńskiego jest ściśle związane z pozostawaniem przez kobietę w stosunku pracy.

Przykład
Od 15 stycznia 2007 r. do końca września 2007 r. pracownica przebywa na urlopie bezpłatnym. W sierpniu 2007 r. urodzi dziecko. Ponieważ pracownica urodzi dziecko krótko przed końcem urlopu bezpłatnego będzie miała prawo do części urlopu macierzyńskiego. I tak, w okresie od narodzin dziecka w sierpniu 2007 r. do końca września 2007 r. pracownica, pomimo urodzenia dziecka, nadal będzie korzystać z urlopu bezpłatnego. Natomiast od 1 października 2007 r. nie będzie miała obowiązku stawienia się do pracy, ale – w związku z zakończeniem urlopu bezpłatnego – automatycznie nabędzie prawo do części urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego.

Przykład
Pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym urodziła drugie dziecko. Urlop wychowawczy nie ulega przerwaniu, ani zawieszeniu. Pracownica nadal przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym na pierwsze dziecko, ale w okresie przez jaki korzystałaby ona z urlopu macierzyńskiego zamiast zasiłku wychowawczego przysługuje jej zasiłek macierzyński. Odnosi się to również do pracownic, które – w trakcie urlopu wychowawczego – przyjęły na wychowanie dziecko w wieku uprawniającym do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Wymiar urlopu macierzyńskiego

Od 19.12.2006 r. pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

• 18 tygodni przy pierwszym porodzie,
• 20 tygodni przy każdym następnym porodzie, a także przy pierwszym porodzie w sytuacji, gdy pracownica wychowuje dziecko przysposobione albo gdy przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego),
• 28 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie (art. 180 § 1 i § 2 KP).

Jeden tydzień urlopu macierzyńskiego odpowiada 7 dniom kalendarzowym. Jeśli pracownica nie korzystała z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu to pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu (art. 1831 KP).

W celu ochrony zdrowia w ostatnich tygodniach ciąży stworzono pracownicy możliwość wykorzystania części urlopu macierzyńskiego przed porodem. Urlop macierzyński przed porodem może obejmować co najmniej 2 tygodnie urlopu przed przewidywaną datą porodu (art. 180 § 3 KP). Oznacza to, że pracownica może złożyć wniosek o udzielenie jej np. 3 tygodni urlopu. Natomiast pracodawca nie ma możliwości uwzględnienia wniosku pracownicy o np. 1 tydzień urlopu.

Urlop macierzyński przed porodem może być udzielony wyłącznie na wniosek pracownicy. Wniosek ten jest dla pracodawcy wiążący.

Pracodawca udziela urlopu macierzyńskiego na podstawie wniosku pracownicy i zaświadczenia lekarskiego o przewidywanej dacie porodu.