Ochrona pracy kobiet

Przeczytaj także: Jakie prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa?

W takim przypadku pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługuje zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Okres pobierania tego zasiłku wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

W okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego pracownicy pracodawca może również wyjątkowo wypowiedzieć jej warunki pracy lub płacy. Dotyczy to jednak tylko pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników.

Wypowiedzenie zmieniające może być dokonane tylko w sytuacji, gdy przyczyną tego wypowiedzenia są przyczyny niedotyczące pracownicy (art. 5 ust. 5 pkt 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników Dz.U. Nr 90, poz. 19 ze zm.).

Umowę o pracę zawsze może natomiast wypowiedzieć pracownica. Umowa może też zostać rozwiązana na mocy porozumienia stron. Jednakże, gdy pracownica w dacie wypowiedzenia bądź w dacie zawarcia porozumienia nie wiedziała o stanie ciąży, bądź nie była świadoma przysługujących jej w związku z ciążą uprawnień, może uchylić się od oświadczenia woli jako złożonego pod wpływem błędu i domagać się ustalenia, że umowa trwa nadal. Potwierdza to orzecznictwo SN. Jak orzekł SN w wyroku z dnia 19.3.2002 r. (sygn. akt I PKN 156/01, M. Praw. 2003, Nr 1, s. 11) pracownica, która nie wiedząc, że jest w ciąży, złożyła oświadczenie woli zmierzające do rozwiązania umowy o pracę, może się uchylić od skutków tego oświadczenia. Pracownica powinna to uczynić nie później niż 7 dni od wykrycia błędu (czyli faktu, że jest w ciąży).

Przykład
Pracownica w dniu 30 czerwca wypowiedziała umowę o pracę na czas nieokreślony zawartą przed 4 latami. Dwa miesiące później dowiedziała się, że jest w ciąży, w 6 tygodniu. Ponieważ w dniu wypowiedzenia nie była w ciąży, umowa ulegnie rozwiązaniu z upływem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, tj. 30 września. W takiej sytuacji pracownica nie ma podstaw, aby uchylić się od złożonego oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy.

W przypadku terminowych umów o pracę ochrona trwałości stosunku pracy nie ogranicza się do zakazu wypowiedzenia i rozwiązania umowy przez pracodawcę w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego.

Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży (w związku z nadejściem terminu rozwiązania określonego w umowie o pracę), ulega przedłużeniu do dnia porodu (art. 177 § 3 KP). Nie dotyczy to jednak umów o pracę na czas określony zawartych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 177 § 31 KP).

Przykład
Z pracownicą zawarto umowę o pracę na czas określony od 1 lutego do 30 czerwca 2004 r. W dniu 15 maja pracownica przedstawiła zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że jest w drugim miesiącu ciąży. W związku z tym, że na dzień rozwiązania umowy będzie w ciąży już ponad trzy miesiące, umowa o pracę ulega – z mocy prawa – przedłużeniu do dnia porodu.

Przykład
W grudniu 2003 r. Joanna W. zatrudniona na stanowisku sekretarki urodziła dziecko. Na okres jej urlopu macierzyńskiego pracodawca zatrudnił Annę D. W dniu 29.3.2004 r. urlop macierzyński Joanny W. skończył się, a tym samym uległa rozwiązaniu umowa o pracę na zastępstwo Anny D., która jednak przedstawiła pracodawcy zaświadczenie lekarskie, stwierdzające iż jest w czwartym miesiącu ciąży i zażądała przedłużenia z nią umowy o pracę do dnia porodu. Pracodawca nie miał w tym przypadku obowiązku przedłużania z Anną D. umowy o pracę, ponieważ była to umowa na zastępstwo. Pracownice zatrudnione na podstawie takiej umowy nie mają gwarancji zatrudnienia do dnia porodu, gdyby zawarta z nimi terminowa umowa o pracę miała się rozwiązać już po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Pracodawca nie ma obowiązku dokonywania jakichkolwiek czynności prawnych w związku z przedłużeniem się terminowej umowy o pracę do dnia porodu. Jedynie dla celów porządkowych może on zawiadomić pracownicę o przedłużeniu się umowy. Natomiast jeżeli z upływem okresu, na jaki umowa była zawarta pracownica nie była jeszcze w co najmniej trzecim miesiącu ciąży (ale np. w drugim miesiącu), to umowa ulega rozwiązaniu. Także jeżeli data rozwiązania umowy terminowej przypadałaby już w okresie urlopu macierzyńskiego, umowa ulega rozwiązaniu z datą określoną w umowie. Przepis art. 177 § 3 KP nie daje bowiem podstaw, aby umowę przedłużyć do końca urlopu macierzyńskiego.