Czas pracy

Przeczytaj także: Podstawowa norma czasu pracy

Nowelizacja kodeksu pracy z 2004 roku wprowadziła kilka nowych definicji związanych z czasem pracy:

- praca zmianowa – wykonanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni,

- pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy - pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz główni księgowi,

- doba - 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (jeżeli pracownik zaczyna pracę o 8:00, jego doba pracownicza trwa do 8:00 dnia następnego),

- tydzień - 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.

Składnikami czasu pracy są również niektóre przerwy w świadczeniu pracy - przestój. Przestój może być spowodowany okolicznościami leżącymi po stronie pracodawcy lub pracownika. Ma to istotne znaczenie, ponieważ jeżeli przestój powstał z przyczyn leżących po stronie pracodawcy to pracownikowi przysługuje wynagrodzenie. Jeśli zaś przestój powstał z winy pracownika – wynagrodzenie nie przysługuje.

Czas pracy dyżurów - pozostawia pracownika w oznaczonych godzinach w stałej gotowości do pracy o nieustalonym z góry rozmiarze oraz na ewentualnym wykonaniu w tym czasie prac, dla których dyżur został ustanowiony.

Czas dyżuru odbywanego w normalnych godzinach pracy zalicza się do czasu pracy na ogólnych zasadach a przewidzianego poza tymi godzinami tylko wtedy gdy pracownik wykonał w tym momencie pracę. Za czas dyżurów nie podlegających wliczeniu do czasu pracy przysługuje pracownikowi czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżurów, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego od pracy - wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania. Nie dotyczy to dyżurów pełnionych przez pracownika w domu (dyżury pod telefon). Za takie dyżury pracownik najczęściej jest dodatkowo opłacany na podstawie osobnej umowy.

Pogotowie pracy - stan gotowości do natychmiastowego wykonania określonej czynności na wezwanie pracodawcy lub nawet bez takiego wezwania w razie powstania sytuacji wymagającej ingerencji pracownika (awaria urządzeń, nadejście oczekiwanego towaru). Jeżeli pracownik znajduje się w określonym czasie i miejscu w stałej gotowości do pracy, to godziny pogotowia w którym pracownik pozbawiony jest swobody osobistej, są godzinami pracy.

Jeżeli pracownik pozostaje w pogotowiu w miejscu zamieszkania lub w innym miejscu w którym dysponuje swoim czasem, godzin pogotowia nie wlicza się do czasu pracy. Jeżeli pracodawca zatrudnia pracowników przy pracach związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, w poszczególnych dniach i tygodniach stosuje się dłuższy od normalnego czasu pracy, wyrównywany skracaniem czasu pracy w innych dniach i tygodniach w okresie nie przekraczającym jednego miesiąca.

Podróż służbowa

Czas podróży pracowniczej (służbowej) - nie podlega w zasadzie wliczeniu do czasu pracy, ponieważ pracownik nie pozostaje w tym czasie do dyspozycji pracodawcy. W szczególnych sytuacjach czas przejazdu może stanowić czas pracy, gdy pracownik obowiązany jest do wyjazdu poza stałe miejsce pracy w celu wykonania konkretnych czynności w miejscu docelowym.