Wypowiedzenie umowy o pracę podczas urlopu bezpłatnego

Przeczytaj także: Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony przez pracownika

Nie ma wątpliwości, że powyższy przepis dotyczy urlopu wypoczynkowego pracownika. Należy jednak odpowiedzieć na pytanie, czy znajdzie on zastosowanie również do urlopu bezpłatnego (trwającego niejednokrotnie nawet kilka lat np. w związku z powołaniem na funkcje publiczne), skoro zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2009 r. (II PK 111/08) urlop bezpłatny jest okresem, w którym, mimo trwania stosunku pracy, ulegają zawieszeniu wzajemne obowiązki i uprawnienia stron tego stosunku.

Na powyższe pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Pracodawca ma zakaz wypowiadania umów o pracę w czasie każdego urlopu pracownika (wypoczynkowego i bezpłatnego ale również szkoleniowego, okolicznościowego czy wychowawczego). Powyższa zasada doznaje jednak pewnych ograniczeń. Przykładowo, korzystanie z urlopu bezpłatnego nie chroni pracownika przed wypowiedzeniem umowy o pracę w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 411 K.p.).

Ponadto, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, wypowiadanie pracownikom stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia jest dopuszczalne w okresie urlopu (także bezpłatnego) trwającego co najmniej 3 miesiące. Co istotne, przepis ten nie zawiera zastrzeżenia, iż wypowiedzenie stosunku pracy jest dopuszczalne dopiero po upływie 3 miesięcznego okresu. Przyjmuje się, że skoro przesłanką dopuszczalności wypowiedzenia z przyczyn niedotyczących pracownika jest jedynie wymiar udzielonego urlopu, to dopuszczalne w czasie trwania takiego urlopu wypowiedzenie stosunku pracy może być dokonane także przed upływem 3-miesięcznego okresu jego udzielenia (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1996 r., I PKN 39/96).

W ramach zwolnień grupowych pracownikom można również wypowiedzieć warunki pracy i płacy w okresie urlopu i to niezależnie od okresu jego trwania. Wówczas, w przypadku odmowy przez pracownika przyjęcia zaproponowanych przez pracodawcę warunków, dojdzie do rozwiązania umowy o pracę z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia.

Zgodnie z art. 10 komentowanej ustawy również podczas zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników pracodawca może rozwiązać stosunki pracy, w drodze wypowiedzenia, z pracownikami korzystającymi z 3-miesięcznych urlopów (w tym bezpłatnych). W takiej sytuacji warunkiem koniecznym jest jednak niezgłoszenie sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu.

Odstępstwo od kodeksowej zasady przewidują również w określonych sytuacjach przepisy szczególne (m.in. pragmatyki służbowe), niemniej dotyczy to najczęściej stosunków pracy wynikających z wyboru bądź mianowania (np. nauczycieli w przypadku zmian planu nauczania lub adiunktów uczelni wyższej, którzy nie uzyskali stopnia naukowego doktora habilitowanego w okresie przewidzianym w statucie uczelni).

Reasumując, w polskim systemie prawnym istnieją pewne rozwiązania pozwalające pracodawcy na wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi przebywającemu na urlopie bezpłatnym. Jeśli jednak nie zachodzą szczególne, opisane wyżej okoliczności niwelujące ochronę pracownika podczas takiego urlopu, zgodnie z kodeksową zasadą wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę nie jest możliwe.