Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy

pracownik może się powołać wobec pracodawcy w chwili rozpoczęcia urlopu
rodzicielskiego (pkt 50 – 53 wyroku).
Analogiczne uprawnienie jest gwarantowane także postanowieniem klauzuli
5 pkt 2 zmienionego porozumienia ramowego dotyczącego urlopu
rodzicielskiego, wdrożonego dyrektywą Rady 2010/18/UE z dnia 8 marca
2010 r. w sprawie wdrożenia zmienionego porozumienia ramowego
dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE,
UEAPME, CEEP i ETUC oraz uchylającą dyrektywę 96/34/WE.
Należy podkreślić, że celem dyrektywy Rady 2010/18/UE z dnia 8 marca 2010 r.
w sprawie wdrożenia zmienionego porozumienia ramowego dotyczącego urlopu
rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC oraz
uchylającej dyrektywę 96/34/WE jest lepsze godzenie pracy, życia prywatnego
i rodzinnego przez pracujących rodziców oraz równość kobiet i mężczyzn w
odniesieniu do ich szans na rynku pracy i traktowania w pracy. Tak przedstawiony cel
dyrektywy wdrażającej porozumienie partnerów społecznych powinien być
uwzględniany przy formułowaniu przepisów obowiązujących w państwach
członkowskich. Powinny one skłaniać ojców do przyjmowania na siebie większej części
obowiązków rodzinnych i co się z tym wiąże, szerszego korzystania z uprawnień
rodzicielskich.

2.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy dotyczącymi
urlopu wychowawczego (art. 186 Kodeksu pracy), pracownik zatrudniony co
najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat
w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do
ukończenia przez dziecko 4. roku życia. Pracownik uprawniony do urlopu
wychowawczego może skorzystać z kolejnego urlopu wychowawczego na to
samo dziecko, także w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia
przez dziecko 18. roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego
orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko
wymaga osobistej opieki pracownika.
Zasadą jest, że jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni,
z urlopu wychowawczego w tym samym czasie może korzystać tylko jedno
z
nich. Od tej zasady przewidziano wyjątek polegający na możliwości

2
jednoczesnego korzystania przez oboje rodziców lub opiekunów dziecka z urlopu
wychowawczego przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy.
Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyższej w czterech częściach
i jest udzielany na wniosek uprawnionego pracownika. Przepisy rozporządzenia
Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r.
w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U.
Nr 230, poz. 2291) określają szczegółowe warunki udzielania urlopu
wychowawczego, zapewniające prawidłowe stosowanie regulacji zawartych
w Kodeksie pracy dotyczących korzystania z takiego urlopu.
Przepisy Kodeksu pracy określają także wpływ korzystania z urlopu
wychowawczego na prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego (art. 1552
Kodeksu pracy). Zgodnie z tymi przepisami, jeżeli pracownik w danym roku
kalendarzowym nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego, bowiem
1 stycznia przebywa na urlopie wychowawczym, to po podjęciu pracy po
zakończeniu urlopu wychowawczego jego wymiar urlopu wypoczynkowego
ustala się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia przypadającego do końca roku
kalendarzowego (art. 1552 § 1 Kodeksu pracy). Jeżeli natomiast korzystanie
z urlopu wychowawczego w danym roku kalendarzowym następuje po nabyciu
przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego, to ma to wpływ na wymiar
urlopu wypoczynkowego, jeżeli pracownik powraca do pracy po urlopie
wychowawczym w tym samym roku kalendarzowym. W takim przypadku urlop
wypoczynkowy ulega proporcjonalnemu obniżeniu, przy uwzględnieniu okresu
korzystania z urlopu wychowawczego (art. 1552 § 2 Kodeksu pracy).
Długotrwałe, nieprzerwane korzystanie przez pracownika z urlopu
wychowawczego, w obecnym stanie prawnym, może skutkować przedawnieniem
roszczenia o urlop wypoczynkowy, do którego pracownik nabył prawo przed
urlopem wychowawczym. Roszczenie ze stosunku pracy przedawnia się bowiem
z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne, co dotyczy także
roszczenia o charakterze niemajątkowym, jakim jest roszczenie o udzielenie
urlopu wypoczynkowego w naturze (art. 291 § 1 Kodeksu pracy).

3.
W celu implementacji postanowień dyrektywy Rady 2010/18/UE z dnia 8 marca
2010 r. w sprawie wdrożenia zmienionego porozumienia ramowego dotyczącego

3
urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP
i ETUC oraz uchylającej dyrektywę 96/34/WE, a także w celu osiągnięcia
zgodności polskich regulacji prawnych dotyczących urlopu wychowawczego
z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 22 kwietnia 2010 r.
w
sprawie C-486/08 Zentralbetriebsrat der LandeskrankenhäuserTirols –
projektowana ustawa przewiduje:
1) przyznanie każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka uprawnionych do
urlopu wychowawczego – wyłącznego prawa do jednego miesiąca takiego
urlopu z wymiaru urlopu wychowawczego wynoszącego maksymalnie
36 miesięcy (art. 186 § 4 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy).
Projektowane rozwiązanie zakłada zatem wydzielenie w ramach wymiaru
urlopu wychowawczego wynoszącego maksymalnie 36 miesięcy, po jednym
miesiącu takiego urlopu dla każdego z rodziców lub opiekunów dziecka i
ustanowienie tych miesięcy nieprzenoszalnymi. Nieskorzystanie przez
każdego z rodziców lub opiekunów dziecka z przysługującej mu
nieprzenoszalnej części urlopu wychowawczego oznaczać będzie w praktyce,
że wymiar urlopu wychowawczego na dane dziecko wyniesie do 34 miesięcy
(jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka zrezygnują z nieprzenoszalnej
części urlopu) lub do 35 miesięcy (jeżeli jedno z rodziców lub opiekunów
dziecka zrezygnuje ze skorzystania ze swojej nieprzenoszalnej części urlopu
albo w przypadku rodzica lub opiekuna dziecka samotnie wychowującego
dziecko). Przyjęcie koncepcji nieprzenoszalnej części urlopu
wychowawczego oznacza bowiem, że rodzic lub opiekun dziecka nie może
korzystać z nieprzenoszalnej części urlopu wychowawczego, która mu nie
przysługuje. Zasady dotyczące nieprzenoszalnej części urlopu
wychowawczego będą miały zastosowanie także w przypadku korzystania
z urlopu wychowawczego udzielanego w wymiarze do 36 miesięcy w celu
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, którego stan zdrowia
potwierdzono orzeczeniem lekarskim o niepełnosprawności lub stopniu
niepełnosprawności,
2) przyjęcie zasady, zgodnie z którą skorzystanie przez rodzica lub opiekuna
dziecka z urlopu wychowawczego w wymiarze co najmniej jednego miesiąca
oznaczałoby skorzystanie przez pracownika z jego nieprzenoszalnej części

4
urlopu wychowawczego (art. 186 § 5 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 2
projektowanej ustawy).
Taka regulacja powinna zapewnić realizację prawa do nieprzenoszalnej
części urlopu wychowawczego w sposób nieutrudniający organizacji pracy
i nieobciążający dodatkowymi obowiązkami o charakterze biurokratycznym
zarówno pracodawców, jak i pracowników,
3) podwyższenie – z 3 do 4 miesięcy – wymiaru urlopu wychowawczego, który
może być jednocześnie wykorzystywany przez oboje rodziców lub
opiekunów dziecka (art. 186 § 6 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 2 projektowanej
ustawy).
Taka zmiana jest uzasadniona ze względu na podwyższenie minimalnego
wymiaru urlopu rodzicielskiego, przysługującego indywidualnie każdemu
z rodziców – z trzech do czterech miesięcy. Zamieszczenie powyższej
regulacji w art. 186 § 6 Kodeksu pracy skutkuje zmianą porządkową
w art. 1862 § 3 Kodeksu pracy (art. 1862 § 3 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 3
projektowanej ustawy),
4) umożliwienie wykorzystywania urlopu wychowawczego w pięciu częściach
(art. 186 § 8 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy).
Proponuje się, aby urlop wychowawczy mógł być wykorzystywany w pięciu,
a nie jak dotychczas w czterech częściach. Taka zmiana stanu prawnego
umożliwi pracownikom wykorzystywanie nieprzenoszalnej części urlopu
wychowawczego jako samodzielnej części takiego urlopu i jednocześnie nie
pogorszy sytuacji prawnej rodziców lub opiekunów dziecka w zakresie
wykorzystywania urlopu wychowawczego w częściach,
5) rezygnację z przepisu stanowiącego podstawę do proporcjonalnego obniżania
wymiaru urlopu wypoczynkowego w przypadku, gdy w danym roku
kalendarzowym po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu
wypoczynkowego korzysta on z urlopu wychowawczego, a następnie w tym
samym roku powraca do pracy (art. 1552 § 2 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 1
projektowanej ustawy).
Obecnie obowiązujące rozwiązanie prawne, zgodnie z którym w powyższym
przypadku wymiar urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył
prawo przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego, jest

5
obniżany – narusza standardy wynikające z prawa unijnego w zakresie urlopu
rodzicielskiego zawarte w klauzuli 2 porozumienia dotyczącego urlopu
rodzicielskiego,
6) przyjęcie zasady, zgodnie z którą bieg przedawnienia roszczenia o urlop
wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas
korzystania z urlopu wychowawczego (nowy art. 2931 Kodeksu pracy – art. 1
pkt 6 projektowanej ustawy).
W świetle orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia
22

kwietnia 2010 r. w sprawie C-486/08 Zentralbetriebsrat der
LandeskrankenhäuserTirols – konieczne jest przyjęcie takiej regulacji
prawnej, która zapewni pracownikowi po zakończeniu urlopu
wychowawczego możliwość skorzystania z urlopu wypoczynkowego, do
którego nabył on prawo przed urlopem wychowawczym. Ze względu na to,
że okres przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy wynosi 3 lata i dotyczy
także roszczenia o urlop wypoczynkowy, w praktyce może wystąpić sytuacja
przedawnienia roszczenia o taki urlop ze względu na długotrwałe
i nieprzerwane korzystanie przez pracownika z urlopu wychowawczego (np.
w razie korzystania z urlopu wychowawczego udzielonego w celu
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym). Proponuje
się zatem, aby bieg przedawnienia nie rozpoczynał się, a rozpoczęty ulegał
zawieszeniu na czas korzystania przez pracownika z urlopu wychowawczego.
Taka regulacja zapewni pracownikowi w każdym przypadku możliwość
skorzystania z urlopu wypoczynkowego – po powrocie do pracy z urlopu
wychowawczego.

4.
Projektowana ustawa przewiduje także nadanie nowego brzmienia przepisowi
art. 1866 Kodeksu pracy, zawierającemu upoważnienie do wydania aktu
wykonawczego dotyczącego szczegółowych warunków udzielania urlopu
wychowawczego (art. 1866 Kodeksu pracy – art. 1 pkt 4 projektowanej ustawy).
Konieczne jest bowiem uwzględnienie w brzmieniu tego upoważnienia
zmienionej numeracji paragrafów art. 186 Kodeksu pracy. Regulacje dotyczące
urlopu wychowawczego w przypadku dziecka niepełnosprawnego będą bowiem
zawarte w przepisie § 3 (a nie jak dotychczas w przepisie § 2), zaś kwestia

6