Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny i niektórych innych ustaw

Art. 50. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia,
z wyjątkiem art. 2, 3 i art. 47, które wchodzą w życie po upływie miesiąca od dnia
ogłoszenia.

                                                           
1) Niniejszą ustawą zmienia się: ustawę z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, ustawę z dnia
23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, ustawę z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo
o adwokaturze, ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, ustawę z dnia 26 października 1982 r.
o postępowaniu w sprawach nieletnich, ustawę z dnia 25 czerwca 1985 r. o prokuraturze, ustawę z dnia
14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, ustawę z dnia 28 września 1991 r. o lasach, ustawę z dnia
13 października 1995 r. – Prawo łowieckie, ustawę
z
dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
wykonawczy, ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych, ustawę z dnia
10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy, ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych, ustawę z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia,
ustawę z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary, ustawę z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
oraz Agencji Wywiadu, ustawę z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, ustawę
z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawę z dnia 9 czerwca 2006 r.
o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, ustawę z dnia 2 grudnia
2009 r. o izbach lekarskich i ustawę z dnia 1 lipca 2011 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych.
2) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji częściowego wdrożenia dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi
i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępującej decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW
(Dz. Urz. UE L 101 z 15.04.2011 r.) oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/93/UE
z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych
i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, zastępująca decyzję ramową Rady
2004/68/WSiSW (Dz. Urz. UE L 335 z 17.12.2011 r.).
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50,
poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106,
poz. 1149, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 1188,
z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641,
z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143,
poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz. 1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66,
poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192
i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589,
Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123, poz. 849 i Nr 128, poz. 903, z 2008 r. Nr 27, poz. 162,
Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686, Nr 123, poz. 802, Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 1308, Nr 214,
poz. 1344, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571 i Nr 237, poz. 1651, z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 20,
poz. 104, Nr 27, poz. 162, Nr 28, poz. 171, Nr 68, poz. 585, Nr 85, poz. 716, Nr 127, poz. 1051, Nr 144,
poz. 1178, Nr 168, poz. 1323, Nr 178, poz. 1375, Nr 190 poz. 1474 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 7,
poz. 46, Nr 98, poz. 626, Nr 106, poz. 669, Nr 122, poz. 826, Nr 125, poz. 842, Nr 182, poz. 1228
i Nr 197, poz. 1307, z 2011 r. Nr 48, poz. 245 i 246, Nr 53, poz. 273, Nr 112, poz. 654, Nr 117,
poz. 678, Nr 142, poz. 829, Nr 191, poz. 1135, Nr 217, poz. 1280, Nr 240, poz. 1430, 1431 i 1438
i Nr 279, poz. 1645 oraz z 2012 r. poz. 886, 1091 i 1101.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1995 r. Nr 89, poz. 443,
z 2003 r. Nr 229, poz. 2272 oraz 2011 r. Nr 240, poz. 1431.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729
i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98,
poz. 1071, z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935
i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426,
z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479
i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r. Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r.
Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850, Nr 124, poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 90, poz. 560,
Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056, Nr 173, poz. 1080 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 62, poz. 504,
Nr 63, poz. 533, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206,

120

 
poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 40, poz. 227 i 229, Nr 98, poz. 625 i 626, Nr 122, poz. 826,
Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 152, poz. 1018 i 1021, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474
i Nr 240, poz. 1602, z 2011 r. Nr 17, poz. 78, Nr 24, poz. 130, Nr 39, poz. 202, Nr 48, poz. 245, Nr 72,
poz. 381, Nr 94, poz. 549, Nr 117, poz. 678, Nr 133, poz. 767, Nr 160, poz. 964, Nr 191, poz. 1135,
Nr 217, poz. 1280, Nr 233, poz. 1381 i Nr 240, poz. 1431 oraz z 2012 r. poz. 611.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 106,
poz. 672, Nr 152, poz. 1017 i 1018, Nr 217, poz. 1427 i Nr 225, poz. 1466, oraz z 2011 r. Nr 126,
poz. 715, Nr 217, poz. 1280, Nr 224, poz. 1340, Nr 230, poz. 1370 i Nr 240, poz. 1431.
7) Zmiany wymienione w odnośniku 4.
8) Zmiany wymienione w odnośniku 3.
9) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 166,
poz. 1317, Nr 210, poz. 1628 i Nr 216, poz. 1676, z 2010 r. Nr 7, poz. 45, Nr 47, poz. 278, Nr 200,
poz. 1326 i Nr 217, poz. 1429 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622 i Nr 142, poz. 830.
10) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 216,
poz. 1676, z 2010 r. Nr 47 poz. 278, Nr 200, poz. 1326, Nr 217, poz. 1429 oraz z 2011 r. Nr 106,
poz. 622 i Nr 142, poz. 830.
11) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654,
Nr 149, poz. 887 i Nr 191, poz. 1134 oraz z 2012 r. poz. 579.
12) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 37, poz. 286,
Nr 166, poz. 1317, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 85, poz. 458, Nr 87, poz. 483, Nr 106,
poz. 622 i Nr 142, poz. 830.
13) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 34, poz. 170,
Nr 106, poz. 622 i Nr 224, poz. 1337.
14) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 175,
poz. 1462, z 2006 r. Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238, z 2008 r. Nr 201, poz. 1237,
z 2009 r. Nr 92, poz. 753 i Nr 223, poz. 1777, z 2011 r. Nr 106, poz. 622 oraz z 2012 r. poz. 985.
15) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1999 r. Nr 83,
poz. 931, z 2000 r. Nr 60, poz. 701 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 111, poz. 1194,
z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380 i Nr 179,
poz. 1750, z 2004 r. Nr 93, poz. 889, Nr 210, poz. 2135, Nr 240, poz. 2405,

Nr 243, poz. 2426 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1363 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r.
Nr 104, poz. 708 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 123, poz. 849, z 2008 r. Nr 96, poz. 620 i Nr 214,
poz. 1344, z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr 98, poz. 817, Nr 108, poz. 911,
Nr 115, poz. 963, Nr 190, poz. 1475, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 34, poz. 191,
Nr 40, poz. 227, Nr 125, poz. 842 i Nr 182, poz. 1228, z 2011 r. Nr 39, poz. 201 i 202, Nr 112,
poz. 654, Nr 129, poz. 734, Nr 185, poz. 1092, Nr 217, poz. 1280 i Nr 240, poz. 1431 oraz z 2012 r.
poz. 908.
16) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 432, Nr 112, poz. 766,
z 2008 r. Nr 66, poz. 410, Nr 215, poz. 1355 i Nr 237, poz. 1651, z 2009 r. Nr 3, poz. 11, Nr 8, poz. 39,
Nr 157, poz. 1241, Nr 168, poz. 1323, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 88, poz. 583,
Nr 127, poz. 858 i Nr 151, poz. 1013, z 2011 r. Nr 48, poz. 245, Nr 129, poz. 733, Nr 171, poz. 1016
i Nr 240, poz. 1431 oraz z 2012 r. poz. 362.
17) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1802, Nr 213, poz. 2050, Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1832, Nr 228, poz. 2256,
z 2004 r., Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r.
Nr 13, poz. 98, Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417 i Nr 178,
poz. 1479, z 2006 r. Nr 144, poz. 1044, Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484,
Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz. 1482 i Nr 230,
poz. 1698, z 2008 r. Nr 223, poz. 1457, Nr 228, poz. 1507 i Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 1 poz. 4,
Nr 9, poz. 57, Nr 26, poz. 156 i 157, Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375, Nr 219,
poz. 1706 i Nr 223, poz. 1777, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 205, poz. 1364, z 2011 r. Nr 109,
poz. 627, Nr 126, poz. 714 i Nr 203, poz. 1192 oraz z 2012 r. poz. 637 i 672.
18) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 214, poz. 1344
i Nr 237, poz. 1651, z 2009 r. Nr 178, poz. 1375, Nr 190 poz. 1474 i Nr 206, poz. 1598, z 2010 r.
Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1307 i Nr 225, poz. 1466, z 2011 r. Nr 217, poz. 1280, Nr 240,
poz. 1431 i Nr 244, poz. 1454 oraz z 2012 r. poz. 1101.

121

 
19) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228
i Nr 238, poz. 1578, z 2011 r. Nr 53, poz. 273, Nr 84, poz. 455, Nr 117, poz. 677 i Nr 230, poz. 1371
oraz z 2012 r. poz. 627 i 908.
20) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 264, poz. 2205, z 2006 r. Nr 170,
poz. 1217 i Nr 218, poz. 1592, z 2008 r. Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 26, poz. 156, Nr 79, poz. 660
i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r. Nr 182, poz. 1228.
21) Zmiany wymienione w odnośniku nr 3.
22) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z. 2006 r. Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 25,
poz. 162, z 2009 r. Nr 85, poz. 716, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228, z 2011 r. Nr 22, poz. 114, Nr 53,
poz. 273 i Nr 84, poz. 455 oraz z 2012 r. poz. 707.
23) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654 i Nr 113, poz. 657.
24) Zmiany wymienione w odnośniku 4.
10/21rch
122


UZASADNIENIE
1. Zagadnienia wstępne
Powołana z końcem 2009 roku Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego, działająca przy
Ministrze Sprawiedliwości, za swoje priorytetowe zadanie uznała przygotowanie
gruntownej nowelizacji przepisów postępowania karnego. Obecny model postępowania
karnego powoli wyczerpuje już swoje możliwości. Wobec struktury i natężenia
przestępczości, a co za tym idzie, charakteru postępowań prowadzonych przez organy
ścigania i wymiaru sprawiedliwości, konieczne okazują się zmiany, których
wprowadzenie powinno przeciwdziałać nadmiernej przewlekłości postępowań, a także
nadmiernej długotrwałości stosowanego w Polsce tymczasowego aresztowania, co
Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu sygnalizuje jako polski problem o charakterze
strukturalnym (zob. rezolucję tymczasową CM/ResDH (2007)75). Przyczyn tego
niekorzystnego stanu rzeczy jest niewątpliwie wiele. Za najważniejsze Komisja uznała:
– odejście od kontradyktoryjności postępowania sądowego na rzecz inkwizycyjnego
wyjaśniania faktów sprawy w toku postępowania sądowego, a w konsekwencji
nieprawidłowe rozłożenie ciężaru odpowiedzialności za wynik procesu,
– nadmierny formalizm (czy wręcz fasadowość) wielu czynności, który nie służąc
zapewnieniu gwarancji procesowych uczestników postępowania, wydłuża
procedowanie,
– zbędne angażowanie sędziów do czynności, które z powodzeniem mogą być
dokonywane przez czynnik niesądowy,
– niewłaściwe realizowanie standardów konstytucyjnych, które wobec rosnącej
aktywności Trybunału Konstytucyjnego w obszarze prawa karnego procesowego,
jawią się jako coraz bardziej klarowne.
Mając świadomość głębokości koniecznych zmian, Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego
uznała za celowe przeprowadzenie możliwie szerokich konsultacji środowiskowych, zarówno
wśród teoretyków, jak i – przede wszystkim – wśród praktyków wymiaru sprawiedliwości.
W celu wysłuchania głosu tych środowisk, pod auspicjami Komisji Kodyfikacyjnej,
w Ministerstwie Sprawiedliwości zorganizowano w 2010 roku trzy konferencje robocze,
poświęcone kolejno: modelowi postępowania przygotowawczego i jurysdykcyjnego,
stosowaniu środków przymusu w procesie karnym oraz modelowi kontroli instancyjnej
i pozainstancyjnej. W zakresie każdego z tematów przygotowano wstępnie dokumenty
robocze, zawierające swoiste „ankiety” sygnalizujące potrzebę rozstrzygnięcia ujawniających
się problemów legislacyjnych. Ankiety te były podstawą ekspertyz, przygotowywanych na
zlecenie Komisji przez ekspertów zewnętrznych, będących wybitnymi teoretykami
i praktykami. Ekspertyzy te były zaś podstawą dyskusji konferencyjnych, prowadzonych
z udziałem przedstawicieli nauki prawa karnego procesowego oraz praktyków
reprezentujących wszystkie profesje prawnicze. Analiza wyników tych dyskusji, a także
opinii zgłoszonych Komisji Kodyfikacyjnej w związku z opublikowaniem na stronie
internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości założeń planowanych reform oraz wspomnianych
ekspertyz, była podstawą sformułowania wstępnych propozycji legislacyjnych, które
następnie, po wielomiesięcznych dyskusjach w gronie Komisji Kodyfikacyjnej, pozwoliły na
sformułowanie wstępnego projektu nowelizacji Kodeksu postępowania karnego i niektórych
innych ustaw, który opublikowany został w lutym 2011 r. Rozpoczęło to fazę
wszechstronnych konsultacji środowiskowych, w ramach których zgłoszono kilkaset
stanowisk i opinii, które następnie poddane były analizie przez Komisję Kodyfikacyjną.
Prezentowany obecnie projekt jest wynikiem tej analizy i zmierza w szczególności do
osiągnięcia następujących celów:
− przemodelowania postępowania jurysdykcyjnego w kierunku większej
kontradyktoryjności, która stwarza najlepsze warunki do wyjaśnienia prawdy
materialnej i najlepiej służy poszanowaniu praw uczestników postępowania,
− przemodelowania – w zakresie niezbędnym dla zbudowania modelu
kontradyktoryjnej rozprawy – postępowania przygotowawczego, zwłaszcza
w zakresie celów, do osiągnięcia których to postępowanie zmierza,
− usprawnienia i przyspieszenia postępowania, dzięki stworzeniu prawnych ram
szerszego wykorzystania konsensualnych sposobów zakończenia postępowania
karnego i w szerszym zakresie wykorzystaniu idei sprawiedliwości naprawczej,
także dzięki nowemu ujęciu instytucji mediacji,
2