Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów

134
świadectwa.
Starszy marynarz żeglugi śródlądowej:
Umożliwienie skrócenia okresu
Możliwość
praktyki w rozporządzeniu
przyspieszenia wejścia
- świadectwo żeglarza żeglugi śródlądowej,
Ministra Transportu,
do zawodu
- 6-miesięczna praktyka zawodowa,
Budownictwa i Gospodarki
rozporządzeniem
Morskiej do maksymalnie 30
MTBiGM.
- egzamin przeprowadzany przez komisję
miesięcy do uzyskania patentu,
państwową.
zaś do 18 miesięcy do uzyskania

świadectwa.
Bosman żeglugi śródlądowej:
Umożliwienie skrócenia okresu
Możliwość
praktyki w rozporządzeniu
przyspieszenia wejścia
- świadectwo starszego marynarza żeglugi
ś
Ministra Transportu,
do zawodu
ródlądowej,
Budownictwa i Gospodarki
rozporządzeniem
- 12-miesięczna praktyka zawodowa,
Morskiej do maksymalnie 30
MTBiGM.
miesięcy do uzyskania patentu,
- egzamin przeprowadzany przez komisję
zaś do 18 miesięcy do uzyskania
państwową.
świadectwa.
Sternik żeglugi śródlądowej:
Umożliwienie skrócenia okresu
Możliwość
praktyki w rozporządzeniu
przyspieszenia wejścia
- świadectwo bosmana żeglugi śródlądowej lub
ś
Ministra Transportu,
do zawodu
wiadectwo starszego marynarza żeglugi
ś
Budownictwa i Gospodarki
rozporządzeniem
ródlądowej,
Morskiej do maksymalnie 30
MTBiGM.
- w przypadku posiadania świadectwa bosmana
miesięcy do uzyskania patentu,
żeglugi śródlądowej wymagana 6-miesięczna
zaś do 18 miesięcy do uzyskania
ś
praktyka zawodowa,
wiadectwa.
- w przypadku posiadania świadectwa starszego
marynarza żeglugi śródlądowej wymagana
12-miesięczna praktyka zawodowa,
- egzamin przeprowadzany przez komisję
państwową.

Wpływ proponowanych zmian na rynek pracy
Obecnie na terenie Polski zawód mechanika statkowego żeglugi śródlądowej ok. 1 200 osób,
przewoźnika żeglugi śródlądowej 1 000 osób, stermotorzysty żeglugi śródlądowej ok. 7 000
osób, szypra żeglugi śródlądowej ok. 20 osób, marynarza motorzysty żeglugi śródlądowej ok. 5
osób, starszego marynarza żeglugi śródlądowej ok. 2000 osób, bosmana żeglugi śródlądowej ok.
1 000 osób, a sternika żeglugi śródlądowej ok. 800 osób57.
Należy jednak podkreślić, że proponowany projekt nie poszerza dostępu do żadnego
z wymienionych zawodów, a jedynie umożliwia ich deregulację aktem prawnym niższego rzędu,
jakim jest rozporządzenie ministra właściwego. Informacje na temat rezultatów deregulacji
znajdą się w ocenie skutków regulacji odpowiednich aktów wykonawczych Ministra Transportu,

57 Szacunki Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

135
Budownictwa i Gospodarki Morskiej, które zostaną przedstawione Radzie Ministrów łącznie
z projektem opiniowanej ustawy.

5.3. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie
przedsiębiorstw
W ramach wniosków płynących z bogatej literatury empirycznej poświęconej skutkom
ograniczania dostępu do określonych zawodów można stwierdzić, że wejście w życie
opiniowanego projektu wpłynie na gospodarkę poprzez:
- spadek cen usług świadczonych przez przedstawicieli zawodów objętych deregulacją,
- wzrost dostępności usług pomiędzy przedsiębiorcami i konsumentami, którego beneficjentami
staną się finalni konsumenci,
- spadek cen i wzrost dostępności usług pomiędzy przedsiębiorcami wpłynie korzystnie na
spadek kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, w tym na sytuację producentów
dóbr/usług finalnych, dystrybutorów i konsumentów.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że koszty usług świadczonych przez przedstawicieli
deregulowanych zawodów stanowią koszty stałe działalności przedsiębiorstw, a więc ich
redukcja będzie relatywnie bardziej istotna dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Z uwagi na znaczną heterogeniczność podmiotów, na które oddziałuje ustawa, zdecydowano się
analizować ich wpływ na funkcjonowanie sektora prywatnego (i publicznego w przypadku
rynków usług „government to business”), analogicznie jak w przypadku punktu 4.3. Oceny
Skutków Regulacji.
a) Deregulacja dostępu do zawodu adwokata i radcy prawnego
Zgodnie z teorią ekonomii i badaniami empirycznymi58 oraz pozytywnymi doświadczeniami
dotychczasowej deregulacji dostępu do zawodu profesjonalnego zastępcy procesowego należy
oczekiwać spadku cen, a w konsekwencji ułatwienia dostępu obywateli do usług prawnych. Nie
bez znaczenia wydaje się też wpływ presji konkurencyjnej oraz zwiększonej specjalizacji na
wachlarz usług dostępnych na rynku.

58 F. H. Stephen, C. Burns, Liberalization of Legal Services, Institute for Law Economy and Global Governance,
2007.

136
Zasadnym jest odniesienie się do problemu ewentualnego pogorszenia jakości oferowanych usług
prawnych w wyniku przeprowadzenia deregulacji. Należy podkreślić, że zastrzeżenia takie
towarzyszyły wszystkim projektom zmierzającym do otwarcia zawodów prawniczych, ale dane
statystyczne nie potwierdzają słuszności pojawiających się obaw. W ciągu ostatnich pięciu lat
nastąpiło znaczące zwiększenie liczby adwokatów i radców prawnych w Polsce, lecz nie
zanotowano porównywalnego wzrostu liczby postępowań dyscyplinarnych na 1000 osób
wykonujących zawód.
Zmiany liczby osób wykonujących zawód adwokata oraz liczby spraw dyscyplinarnych na 1 000
adwokatów w latach 2008 – 2011

ródło: Ministerstwo Sprawiedliwości

b) Deregulacja dostępu do zawodu notariusza
Podobnie, jak na wielu innych rynkach regulowanych, także na rynku usług notarialnych państwo
zdecydowało się na interwencję w postaci ustalenia cen maksymalnych. Określa je
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych
stawek taksy notarialnej (Dz. U. 2004 r. Nr 148, poz. 1564, z późn. zm.). W praktyce z uwagi na
ograniczoną konkurencję na rynku usług notarialnych, przy stale zwiększającym się na nie
popycie, opłaty pobierane przez notariuszy często nie różnią się od taks maksymalnych
określonych powołanym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości59.

59 Na swoich stronach internetowych kancelarie notarialne powołują rozporządzenie wprost jako cennik. Dzieje się
tak zarówno w mniejszych miastach, np. Rzeszowie http://notariusz-rzeszow.com/taksanotarialna, ale także w

137
Zasadnym jest przypuszczenie, iż w razie rozpoczęcia działalności w ramach powołania
notariusza na trzy lata dojdzie do obniżenia opłat pobieranych za czynności notarialne poprzez
częstsze korzystanie ze stawek niższych, niż maksymalne. W stosunkowo krótkim okresie
działalność na własny rachunek i odpowiedzialność będzie mogła bowiem (po powołaniu przez
Ministra Sprawiedliwości) podjąć znaczna liczba osób, które zdały egzamin notarialny.

c) Deregulacja dostępu do zawodu komornika
Sprawne postępowanie egzekucyjne odgrywa szczególną rolę dla zapewnienia bezpieczeństwa
i płynności obrotu gospodarczego. Międzynarodowe badania porównawcze prowadzone przez
Bank
wiatowy wskazują, że przewlekłość egzekucji zobowiązań jest istotną barierą dla
aktywności gospodarczej60. Można ją także postrzegać jako przejaw zawodności państwa
podczas realizacji jednej z jego kluczowych funkcji: zapewnienia egzekwowalnych ram
prawnych dla aktywności obywateli. Egzekucja komornicza jest finalnym ogniwem tego procesu.
Jednym z elementów wpływających na skuteczność takiej egzekucji, a co za tym idzie na
sprawność całego wymiaru sprawiedliwości, jest odpowiednia liczba komorników oraz panująca
między nimi konkurencja. Według Międzynarodowej Unii Komorników w krajach silnie
rozwiniętych, gdzie liczba orzeczeń sądów jest duża oraz długie są tradycje funkcjonowania
egzekucji, jeden komornik powinien przypadać na 25 tys. mieszkańców. Tymczasem w Polsce
pod koniec lat 90-tych XX w. jeden komornik sądowy przypadał na około 65 tys. mieszkańców.
Dla porównania, we Francji jeden komornik przypadał na 16,7 tys. obywateli, w Niemczech – na
20,5 tys., na Litwie – na 29,9 tys., na Węgrzech – na 40,2 tys.
W ostatnich latach wpływ spraw do kancelarii komorniczych istotnie się zwiększył.
W 1997 r. wyniósł on 685 328 spraw, w 2001 r. – 1 009 315, w 2005 r. – 1 684 331, w 2007 r. –
1 716 313, a w 2009 r. osiągnął poziom 2 503 442 spraw. Radykalnemu wzrostowi liczby spraw
nie towarzyszyło natomiast odpowiednie zwiększenie liczby komorników sądowych, które w
analogicznym okresie wyniosło zaledwie 11%61.


największych miastach, w których konkurencja na rynku jest relatywnie większa (ale jak widać nadal nie
wystarczająca dla obniżenia cen), np.: http://www.kancelaria-notarialna.net/taksa-notarialna.htm, dostęp w dniu
21.05.2012 r.
60 Roczne raporty Doing Business 2004 – 2012.
61 T. Jaskłowski, 100 komorników rocznie, Na wokandzie, Nr 2/2011, s. 25 – 26.

138
d) Deregulacja dostępu do zawodu syndyka
Zwiększenie liczby osób wykonujących zawód syndyka przyczyni się do wzmożenia konkurencji
pomiędzy nimi, co z kolei wpłynie na większą staranność wykonywania przez nich powierzonych
im czynności. W rezultacie planowane zmiany mogą przyczynić się do poprawy funkcjonowania
postępowań upadłościowych.

e) Deregulacja dostępu do zawodu urzędnika sądowego i prokuratury
Skrócenie stażu urzędniczego do 6 miesięcy spowoduje szybszą stabilizację zawodową osób
zatrudnianych w sądach, wiążącą się również z wyższym wynagrodzeniem, co niewątpliwie
działać będzie na nie motywująco. Okres ten będzie wystarczający dla zweryfikowania
przydatności osoby odbywającej staż do zatrudnienia na stanowisku urzędnika sądowego lub
prokuratury.
Konsekwencją skrócenia stażu będzie również możliwość szybszego korzystania w pełnym
zakresie z pracy osób zatrudnionych w sądach i prokuraturach. Odbywanie stażu wiąże się
bowiem z koniecznością udziału stażystów w comiesięcznych szkoleniach, organizowanych
w godzinach pracy, co powoduje konieczność zapewnienia za nich zastępstw. Ponadto skrócenie
stażu urzędniczego spowoduje oszczędności finansowe wynikające ze zmniejszenia liczby
obowiązkowych szkoleń dla stażystów, a co za tym idzie kosztów ich przeprowadzenia,
obejmujących m.in. koszty delegowania na nie (szkolenia często organizowane w jednym sądzie
dla stażystów z kilku jednostek) oraz wynagrodzeń wykładowców.

f) Deregulacja dostępu do zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami i zarządcy
nieruchomości
Zgodnie z szacunkami, co najmniej połowa transakcji na rynku nieruchomości62 (w 2010 r.
przeprowadzono 676 139 takich transakcji) przebiega bez udziału licencjonowanego pośrednika.
Wskazuje to, że już obecnie istnieje szeroko dostępna alternatywa dla usług realizowanych przez
przedstawicieli tego zawodu.

62 Szacunki przedstawione w toku konsultacji społecznych niniejszego projektu.