Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów
projekt dotyczy zmniejszenia liczby zawodów regulowanych w Polsce przez ograniczenie lub likwidację obecnych wymogów (np. certyfikatów, licencji). Projekt zakłada objęcie deregulacją 50 zawodów
- Kadencja sejmu: 7
- Nr druku: 806
- Data wpłynięcia: 2012-10-08
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: Ustawa o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów
- data uchwalenia: 2013-06-13
- adres publikacyjny: Dz.U. poz. 829
806-cz-I
4
1) pracownik ochrony fizycznej I stopnia;
2) pracownik ochrony fizycznej II stopnia;
3) pracownik zabezpieczenia technicznego I stopnia;
4) pracownik zabezpieczenia technicznego II stopnia;
5) detektyw.
5. Dostęp do zawodu ograniczony głównie ze względu na konieczność weryfikacji zdolności
posługiwania się specjalistyczną wiedzą:
A. Grupa ogólna:
1) pośrednik w obrocie nieruchomościami;
2) zarządca nieruchomości;
3) przewodnik turystyczny miejski;
4) przewodnik turystyczny terenowy;
5) pilot wycieczek;
6) doradca zawodowy;
7) pośrednik pracy;
8) specjalista do spraw rozwoju zawodowego;
9) specjalista do spraw programów;
10) lider klubu pracy;
11) doradca EURES;
12) asystent EURES.
B. Grupa, w odniesieniu do której istnieją przesłanki do udziału administracji publicznej
w procesie uzyskiwania uprawnień do wykonywania zawodu:
1) bibliotekarz;
2) pracownik dokumentacji i informacji naukowej;
3) trener klasy drugiej;
4) trener klasy pierwszej;
5) trener klasy mistrzowskiej;
5
6) instruktor sportu;
7) geodeta w zakresie geodezyjnych pomiarów sytuacyjno-wysokościowych,
realizacyjnych i inwentaryzacyjnych;
8) geodeta w zakresie rozgraniczania i podziałów nieruchomości (gruntów) oraz
sporządzania dokumentacji do celów prawnych;
9) geodeta w zakresach geodezyjnych pomiarów podstawowych;
10) geodeta w zakresie geodezyjnej obsługi inwestycji;
11) geodeta w zakresie geodezyjnego urządzania terenów rolnych i leśnych;
12) geodeta w zakresie redakcji map;
13) geodeta w zakresach fotogrametrii i teledetekcji;
14) taksówkarz;
15) syndyk;
16) urzędnik sądowy (prokuratury).
Zróżnicowanie rozwiązań legislacyjnych zmierzających do regulacji dostępu do
wykonywania określonych zawodów powodowane jest ratio legis leżącym u ich źródeł.
W zależności od wagi i zasadności argumentacji leżącej u podstaw tworzenia przez prawodawcę
określonych barier dostępu do danego zawodu, optymalną jest jedna z dwóch strategii redukcji
tych barier:
Deregulacja – redukcja ograniczeń stawianych przez prawodawcę przed osobami chcącymi
wykonywać dany zawód, przy zgodzie co do pozostawienia go w katalogu zawodów
regulowanych. Strategia ta dotyczy w szczególności zawodów zaufania publicznego.
Prawodawca optymalizuje wtedy stosowane regulacje, kierując się rachunkiem kosztów
generowanych przez konkretne rozwiązania i korzyści wynikających z ograniczenia asymetrii
informacji na rynku. Deregulacja (a więc redukcja kosztów w rozumieniu ekonomicznym
wejścia do zawodu) może obejmować różne obszary ograniczeń np.: zmniejszenie kosztów
(finansowych) nabycia uprawnień do wykonywania danego zawodu, skrócenie ścieżki
uzyskiwania uprawnień do wykonywania zawodu czy też zwiększenia prawdopodobieństwa
uzyskania uprawnień do wykonywania danego zawodu np. poprzez ujednolicenie stosownych
egzaminów.
Dereglamentacja – wyłączenie danego zawodu z katalogu zawodów regulowanych. Całkowita
rezygnacja ustawodawcy z regulacji danego rynku jest efektywna w sytuacji, gdy brak jest
6
przesłanek do dalszej interwencji państwa w danym segmencie rynku pracy. Zastosowanie tej
strategii jest szczególnie zasadne w sytuacji, gdy przepisy regulujące dostęp do danego zawodu
są wynikiem przeszłej sytuacji na danym rynku (nastąpiły zmiany na rynku, za którymi nie
nadąża prawodawca)4 lub też powstały pod naciskiem grup zawodowych zainteresowanych
uzyskiwaniem korzyści z ograniczenia konkurencji na rynku.
Warto również podkreślić, że proces polegający na ograniczaniu dostępu do wybranych
zawodów nie jest zjawiskiem nowym. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy wymienia się m.in.
ograniczanie konkurencji przez grupy zawodowe w ramach limitowania liczby osób
wykonujących dany zawód w celu uzyskania renty ekonomicznej, aktywizm ustawodawczy,
rozszerzanie kompetencji przez administrację poprzez tworzenie nowych obowiązków
i procedur, a także presja społeczna zmierzająca do przeniesienia ryzyka związanego z decyzją
o korzystaniu z określonych usług z konsumenta na podmiot decydujący o dopuszczeniu do
wykonywania danych usług, np. samorząd zawodowy.
Ograniczenia w dostępie do wykonywania określonych zawodów niosą za sobą wiele
negatywnych skutków gospodarczo-społecznych. Wśród najważniejszych wymienia się niższy
poziom zatrudnienia w sektorach objętych regulacją5. Szkodliwym ze społecznego punktu
widzenia następstwem ograniczania dostępu do określonych zawodów jest potwierdzony
empirycznie wyższy poziom bezrobocia w grupach szczególnie na nie narażonych6.
W przypadku Polski dotyczy to w szczególności osób młodych wchodzących na rynek pracy oraz
kobiet zamierzających na niego powrócić po okresie macierzyńskim lub wychowawczym. Szereg
barier, jakie stawiane są przed tymi osobami w zakresie spełnienia wymogów do wykonywania
zawodu regulowanego, zniechęca je do podejmowania wysiłku w zdobyciu odpowiednich
uprawnień. Przyczynia się to do zmniejszenia elastyczności rynku pracy, powodując m.in.
niedopasowanie alokacji siły roboczej. Negatywne konsekwencje regulacji dostępu do
4 W literaturze ekonomicznej zjawisko to określane jest jako „path dependence”, co należy tłumaczyć jako zależność
obecnie dokonywanych wyborów od przeszłych decyzji (często wydających się wówczas nieistotnymi). Zjawisko to
występuje w szczególny sposób w prawodawstwie, w sytuacji gdy przeszły akt prawny (od dawna nieadekwatny do
realiów rynku) determinuje kształt obecnych rozwiązań legislacyjnych. Więcej o zjawisku „path dependence”
w procesach politycznych np. P. Pierson, Increasing Returns, Path Dependence, and the Study of Politics,
The American Political Science Review 2000, nr 2, s. 251-267.
5 F. Adams, J.D. Jackson, R.B. Ekelund, Occupational Licensing in a „Competitive” Labor Market: The Case of
Cosmetology, Journal of Labor Research 2002, nr 2, s. 261-278; J. Jacob, D. Murray, Supply-side effects of the
150-hour educational requirement to CPA licensure, Journal of Regulatory Economics 2006, nr 2, s. 159-178;
R. Jackson, Post-Graduate Educational Requirements and Entry into the CPA Profession, Journal of Labor Research
2006, nr 1, s. 101-114.
6 S. Dorsey, Occupational Licensing and Minorities, Law and Human Behavior 1983, nr 2-3, s. 171-181.
7
określonych zawodów nie ograniczają się jednak jedynie do jej potencjalnych przedstawicieli.
Niekorzystne zjawiska na rynku pracy (bezrobocie, niższe wynagrodzenia) dotyczą także
przedstawicieli zawodów powiązanych z zawodami regulowanymi, a nawet przedstawicieli
zawodów nieregulowanych7. W pierwszym przypadku ograniczenie liczby osób wykonujących
zawód regulowany prowadzi do spadku popytu na świadczone im usługi. Ponadto badania
empiryczne wskazują, że „odstraszające” działanie regulacji prowadzi do nieefektywnego
wzrostu zainteresowania zawodami nieregulowanymi, powodując spadek wynagrodzeń
przedstawicieli zawodów nieregulowanych8.
Zjawisko to prowadzi także do innego, trudniej dostrzegalnego, ale nie mniej szkodliwego
następstwa, jakim jest spadek innowacyjności w obrębie regulowanej profesji. Na skutek
zjawiska selekcji negatywnej najaktywniejsze jednostki (potencjalni innowatorzy) zostają
zniechęcone do wyboru zawodu regulowanego. Podstawowe bodźce wywołujące ten efekt to
odczucie braku perspektyw wykonywania danego zawodu regulowanego i/lub wysoka wartość
kosztu zdobycia określonych uprawnień, np. koszt alternatywny czasu studiów i obowiązkowej
praktyki9. W konsekwencji objęcie gospodarki zbyt szeroką regulacją może stać się przyczyną
spadku zależnego od innowacyjności całkowitego wskaźnika produktywności, który uznany jest
w ramach teorii wzrostu za jedyne niewyczerpalne źródło wzrostu gospodarczego10.
Ograniczanie dostępu do wykonywania określonych zawodów rodzi również problem wyzysku,
co zostało zauważone przez Parlament Europejski, w jego rezolucji z dnia 6 lipca 2010 r.
wspierającej m.in. dostęp młodzieży do rynku pracy11.
Nadmierne regulowanie zawodów niekorzystnie wpływa także na rozwój gospodarczy
państwa, powodując obniżenie jego konkurencyjności. W ostatnich latach można zaobserwować
tendencję do pogarszania się pozycji Polski w rankingach międzynarodowych badających
konkurencyjność poszczególnych gospodarek. Przykładem takiego rankingu może być raport
pt. Global Competitiveness przygotowywany przez wiatowe Forum Ekonomiczne w Davos.
Poniżej przedstawiono wartość zagregowanego indeksu konkurencyjności Polski w porównaniu
z wybranymi gospodarkami rozwiniętymi.
7 M. Kleiner, R. Kudrle, Does Regulation Improve outputs and increase prices? The case of dentistry, NBER
Working Papers 5869, 1997.
8 M. Kleiner, M. Morris, A. Krueger, The Prevalence and Effects of Occupational Licensing, NBER Working Paper
14308, 2008.
9 Ibidem.
10 R. Barro, X. Sala-i-Martin, Economic Growth, MIT Press, 2004.
11 Dz. Urz. UE z dnia 2 grudnia 2011 r. C 351 E/29.
8
ródło: wiatowe Forum Ekonomiczne, The Global Competitiveness Report 2011-2012.
W zakresie poszukiwania źródeł relatywnie niskiej konkurencyjności gospodarki polskiej
wartymi przytoczenia są także wyniki prowadzonego przez Organizację Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju (OECD) badania stopnia regulacji dostępu do wybranych grup
zawodów.
ródło: P. Conway, G. Nicoletti, Product market regulation in non-manufacturing sectors: measurement and
highlights, OECD Economics Department Working Paper No. 530, Paryż 2006.
Dokumenty związane z tym projektem:
-
806-cz-II
› Pobierz plik
-
806-cz-I
› Pobierz plik