Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami, ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze

tego dokumentu jako wystarczającego dowodu ustanowienia zabezpieczenia względem osób
trzecich. Trzeba zaznaczyć, iż brak jest odpowiedniej instytucji prowadzącej rejestr wspólny
dla szerokiego grona instytucji spośród wszelkich państw członkowskich Unii Europejskiej.
Ustanowienie odrębnej instytucji w tym celu prowadziłoby do sprzeczności z celem
dyrektywy, jakim jest odformalizowanie i ułatwienie procesu ustanowienia zabezpieczenia
finansowego.
Definicja „wykazu wierzytelności” została określona w art. 3 w dodawanym pkt 2b ustawy
o
niektórych zabezpieczeniach finansowych, a także uwzględnia aspekt formalny
ustanowienia zabezpieczenia finansowego, określonego w art. 7 ust. 2 tej ustawy. Mimo
zminimalizowania wymogów formalnych, jakie są konieczne do ustanowienia zabezpieczenia
finansowego, uwzględniając uzasadniony interes ochrony dłużnika z wierzytelności
kredytowej, na mocy art. 12 ust. 2 i 3 ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych,
istnieje obowiązek poinformowania dłużnika w formie pisemnej o postanowieniach umowy,
na podstawie których zmienia się sposób wykonywania przez niego świadczenia.
Wierzytelności kredytowe w znaczący sposób różnią się od dwóch przewidzianych obecnie
przez ustawę przedmiotów, które mogą stanowić zabezpieczenie finansowe – środków
pieniężnych oraz instrumentów finansowych. Między innymi nie są wymienne, co przejawia
się w braku możliwości zwrócenia równoważnego przedmiotu zabezpieczenia, przy
potencjalnym skorzystaniu z prawa użycia przez przyjmującego zabezpieczenie. Wobec
czego w stosunku do tego rodzaju zabezpieczenia w przeważającym stopniu została
ograniczona możliwość skorzystania z prawa użycia przez przyjmującego zabezpieczenie
z jednoczesnym zobowiązaniem do zastąpienia przedmiotu zabezpieczenia. Nie należało
jednak ograniczać możliwości przyjmującego zabezpieczenie do odbioru świadczeń od
dłużnika wierzytelności kredytowej, w tym uprawnienia do pobierania pożytków prawa,
którymi zgodnie z art. 54 Kodeksu cywilnego są dochody, które prawo to zgodnie ze swoim
społeczno-gospodarczym przeznaczeniem przynosi.
W stosunku do wierzytelności kredytowych, w których dłużnikiem jest konsument,
w rozumieniu przepisów o kredycie konsumenckim, a także mikroprzedsiębiorca lub mały
przedsiębiorca, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1047, z późn. zm.), dyrektywa przewiduje
możliwość wyłączenia ich spod stosowania ustawy o niektórych zabezpieczeniach
finansowych, poza przypadkami, gdy ustanawiającym jest ściśle określony podmiot. W myśl
tego przyzwolenia w projekcie ustawy zdecydowano się na częściowe ograniczenie w tym

12
zakresie – wobec wierzytelności kredytowych, których dłużnikiem jest konsument (zmiana
art. 2 ust. 3 ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych). Sytuacja ta może zostać
zmieniona w przyszłości, zwłaszcza kiedy praktyka pokaże, czy tę kategorię podmiotów
należy obejmować szczególną ochroną wobec ich zobowiązań.
W proponowanym art. 7a ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych zostały
uregulowane dwie kwestie związane z wierzytelnością kredytową, a które powinny zostać
uregulowane przy dokonaniu zabezpieczenia na wierzytelności kredytowej. Pierwsza dotyczy
tajemnicy bankowej. Udostępnianie przyjmującemu zabezpieczenie informacji dotyczących
osoby dłużnika oraz informacji o wierzytelności kredytowej dla celów ustanowienia
zabezpieczenia finansowego wymaga odpowiedniego zrzeczenia się tego prawa przez
dłużnika wierzytelności kredytowej. Zapewnia to odpowiednią ochronę praw przyjmującego
zabezpieczenie w przypadku konieczności dochodzenia roszczeń z przedmiotu
zabezpieczenia czy nawet przy odbiorze świadczeń wynikających z umowy kredytu, gdy
przyjmujący zabezpieczenie jest uprawniony do odbioru tych świadczeń.
Drugą kwestią związaną ze skuteczną ochroną wierzyciela zabezpieczonej wierzytelności
kredytowej jest możliwość skorzystania przez dłużnika wierzytelności kredytowej z prawa do
potrącenia z wierzytelności kredytowej wierzytelności, jaka przysługuje mu wobec
ustanawiającego zabezpieczenie oraz jaka przysługuje mu lub może przysługiwać wobec
przyjmującego zabezpieczenie. Sytuacja taka może znacznie ograniczyć ochronę
przyjmującego zabezpieczenie, gdy dłużnik wykona swoje prawo do potrącenia. Dlatego
projekt przewiduje możliwość zrzeczenia się tego prawa przez dłużnika wierzytelności
kredytowej.
Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 12 ustawy o niektórych zabezpieczeniach
finansowych, zastawnik miał wyłączne prawo do żądania spełnienia świadczenia na jego
rzecz. Specyfika wierzytelności kredytowej, a przede wszystkim fakt, iż w przeważającej
mierze świadczenia dłużnika wierzytelności kredytowej są wykonywane comiesięcznie,
wyłączność spełniania świadczenia na rzecz zastawnika w tej części musiała zostać zniesiona.
Strony umowy o ustanowienie zabezpieczenia finansowego są władne do decydowania w tym
zakresie. Skuteczność postanowień odmiennie kształtujących obowiązki dłużnika
wierzytelności kredytowej w tym zakresie jest uzależniona od jego pisemnego
poinformowania przez ustanawiającego zabezpieczenie finansowe.



13
4. Przepisy
przejściowe
Art. 4 projektu stanowi normę przejściową dla zleceń rozrachunku wprowadzonych do
systemu przed dniem wejścia w życie przepisów projektowanej ustawy, ustalającą dla tych
zleceń obowiązek stosowania znowelizowanych przepisów.
W art. 5 projektu uregulowano sytuację umów o ustanowienie zabezpieczenia na
wierzytelności kredytowej zawartych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy.
Brak dotychczas stosownych regulacji w ustawie o niektórych zabezpieczeniach finansowych
w zakresie ustanawiania zabezpieczeń finansowych na wierzytelności kredytowej nie
przesądza jednoznacznie, iż nie można byłoby traktować tych umów, jeżeli spełniałyby cechy
umowy o zabezpieczenie finansowe, jako podlegających reżimowi ustawy o niektórych
zabezpieczeniach finansowych. Jednoznacznie więc wyłączono spod stosowania tej ustawy
umowy posiadające cechy umowy o ustanowienie zabezpieczenia finansowego na
wierzytelności kredytowej, które zostały zawarte przed dniem wejścia w życie projektowanej
ustawy.

III.
Wejście w życie projektowanej ustawy nie spowoduje skutków finansowych w postaci
zwiększenia wydatków z budżetu państwa lub zmniejszenia dochodów jednostek sektora
finansowego. Wobec powyższego nie ma zastosowania art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.) w brzmieniu
nadanym ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726).
Projekt ustawy na podstawie art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) został zamieszczony
w Biuletynie Informacji Publicznej. aden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad
projektem ustawy.
Projektowana ustawa nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach
dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych.



14
OCENA SKUTKÓW REGULACJI (OSR)

1. Zakres Oceny Skutków Regulacji
Projekt ustawy jest kierowany do określonej grupy podmiotów. W zakresie zmieniającym
ustawę o ostateczności rozrachunku będzie w szczególności oddziaływał na podmioty
prowadzące systemy, do których stosuje się przepisy o ostateczności rozrachunku.
Zmiany w zakresie ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych mają na celu
wprowadzenie uproszczeń przy stosowaniu i wykorzystywaniu wierzytelności kredytowych
jako zabezpieczenia finansowego.
2. Skutki wprowadzenia ustawy:
a) podmioty, na które będzie oddziaływał akt normatywny
Projekt ustawy w zakresie zmieniającym ustawę o ostateczności rozrachunku będzie
oddziaływał przede wszystkim na podmioty prowadzące systemy rozliczeniowe
i rozrachunku papierów wartościowych, zarówno na gruncie prawa polskiego, jak
i innego państwa członkowskiego. Spośród tych podmiotów można wyróżnić:
Narodowy Bank Polski, Krajową Izbę Rozliczeniową, Krajowy Depozyt Papierów
Wartościowych, partnerów centralnych, agentów rozliczeniowych, agentów
rozrachunkowych, izby rozliczeniowe, inne podmioty prowadzące systemy płatności.
W zakresie zmienianej ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych projekt
ustawy będzie oddziaływał na podmioty, które są uprawnione do ustanowienia lub
przyjęcia zabezpieczenia finansowego. Należą do nich: Narodowy Bank Polski, banki
centralne innych państw, Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny,
Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Międzynarodowy Fundusz Walutowy,
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowa Korporacja
Finansowa, Międzyamerykański Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju, Afrykański
Bank Rozwoju, Bank Rozwoju Rady Europy, Nordycki Bank Inwestycyjny, Karaibski
Bank Rozwoju, Europejski Bank Odbudowy i
Rozwoju, Europejski Fundusz
Inwestycyjny, Międzyamerykańska Korporacja Inwestycyjna, domy maklerskie,
zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską oraz zagraniczne firmy
inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych w zakresie zarządzania
funduszami inwestycyjnymi otwartymi, fundusze inwestycyjne otwarte oraz spółki
zarządzające funduszem zagranicznym, banki, instytucje kredytowe lub instytucje

15
finansowe, towarzystwa emerytalne, partnerzy centralni, agenci rozrachunkowi lub
izby rozliczeniowe, agenci rozliczeniowi, zakłady ubezpieczeń, organy władzy
publicznej działające w imieniu Skarbu Państwa, zagraniczne organy administracji
publicznej państwa członkowskiego Unii Europejskiej, których zadaniem jest
w szczególności zarządzanie długiem publicznym lub posiadające zezwolenie na
prowadzenie rachunków dla klientów.
b) wpływ aktu normatywnego na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość,
w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw
W zakresie zmienianej ustawy o ostateczności rozrachunku projekt ustawy,
rozszerzając definicje systemu płatności i systemu rozrachunku papierów
wartościowych oraz dodając definicję systemu interoperacyjnego, nie wpływa na
zwiększenie obowiązków poszczególnych podmiotów prowadzących te systemy.
Przede wszystkim definicje te uwzględniają rosnącą liczbę powiązań między różnymi
systemami, jak również uwzględniają fatycznie wykonywane operacje, prowadząc do
zapewnienia dostatecznej ochrony prawnej. Wprowadzenie definicji systemu
interoperacyjnego nie stanowi utworzenia nowego systemu. Nadaje jedynie
istniejącym systemom ten przymiot, który wiąże się ze skuteczną możliwością
wzajemnej realizacji zleceń między współpracującymi systemami.
Wobec projektowanych zmian w zakresie ustawy o niektórych zabezpieczeniach
finansowych spodziewanym efektem powinno być zwiększenie liczby operacji między
instytucjami finansowymi. Wprowadzenie nowej kategorii aktywów, za pomocą
których określone podmioty będą mogły zabezpieczać swoje wzajemne zobowiązania,
wiąże się z wieloma udogodnieniami dla zainteresowanych, takimi jak brak
szczególnych wymogów formalnych dla stron umowy o zabezpieczenie finansowe, jak
również brak negatywnych skutków dla przyjmującego zabezpieczenie w przypadku
wszczęcia postępowania upadłościowego lub naprawczego. Ograniczone ryzyko
faktyczne i prawne wobec zabezpieczeń na wierzytelnościach kredytowych pozwoli
upłynnić rynek finansowy. Może mieć to również pozytywny wpływ na zwiększenie
dostępności i konkurencyjności kredytów. Ze względu na fakt, iż spod stosowania
ustawy, poza szczególnymi przypadkami, wyłączono zabezpieczenia na
wierzytelnościach kredytowych, których dłużnikiem jest konsument, potencjalne
zwiększenie konkurencyjności i dostępności dotyczy tych kredytów, które są
udzielane w celu sfinansowania przedsięwzięć o większej wartości.

16