Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw

Przepisy art. 61 ust. 5b, 5c, art. 62 ust. 1 i 3, a także art. 64 ust. 3 Ustawy dotyczą formy
rozstrzygnięć jakie mogą być podejmowane w postępowaniu dyscyplinarnym oraz
doprecyzowania sposobu składania odwołań od poszczególnych rozstrzygnięć. Proponuje się,
aby odwołania przysługiwały wyłącznie od rozstrzygnięć kończących postępowanie w
sprawie, a inne rozstrzygnięcia były poddane kontroli instancyjnej wyłącznie w odwołaniu od
rozstrzygnięcia kończącego sprawę. Takie rozwiązanie zapewni sprawne prowadzenie
postępowania dyscyplinarnego, co ma istotne znaczenie zarówno dla obwinionego, jak
również dla komisji dyscyplinarnej.
Zmiany dotyczące art. 61 ust. 8 i 10 Ustawy dotyczą wydłużenia terminu na jaki można w
wyjątkowych przypadkach odroczyć ogłoszenie orzeczenia (z 3 do 7 dni) oraz terminu
doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem (z 7 do 14 dni). Zmiany te są związane z tym, że
postępowania dyscyplinarne niejednokrotnie dotyczą skomplikowanych stanów faktycznych,
a do wydania orzeczenia potrzebne jest przeprowadzenie narady i podjęcie decyzji przez 3
członków komisji. Jednocześnie przygotowanie uzasadnienia do orzeczenia jest obligatoryjne.
Biorąc pod uwagę, że członkowie Komisji Dyscyplinarnych wykonują również czynności
zawodowe jako radcowie Prokuratorii Generalnej, dotychczasowe terminy są
niewystarczające. Dla porównania można wskazać, że w sprawach cywilnych sąd może
odroczyć ogłoszenie orzeczenia o 14 dni, a uzasadnienie sporządza na wniosek strony w
terminie 14-dniowym, od dnia złożenia wniosku, a termin ten może zostać wydłużony do 30
dni.
Zmienionym art. 67 ust. 1 Ustawy wprowadzono w Prokuratorii Generalnej stanowisko
asystenta radcy. Dotychczasowe ramy prawne zatrudnienia pracowników, których zadaniem
jest wspomaganie radców i starszych radców, oparte na ustawie z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 269) są niewystarczające.
Konieczne jest wprowadzenie nowej kategorii wykwalifikowanych pracowników z wyższym
wykształceniem prawniczym, powołanych do czynności pomocniczych w wykonywaniu
czynności zastępstwa procesowego przez radców i starszych radców.
Nowa kategoria pracowników wymaga wskazania wymogów co do tego, kto może być
zatrudniony na tym stanowisku (dodany ust. 1a), a także zdefiniowania jej zadań (dodany
ust. 1b). Asystent radcy będzie wykonywał zadania zmierzające do przygotowania czynności
radcy w postępowaniu przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi oraz
zadania z zakresu działalności administracyjnej Prokuratorii Generalnej. Określenie zadań
27
asystenta radcy w powyższy sposób wynika z konieczności ich skorelowania z katalogiem
ustawowych zadań Urzędu, określonych w art. 4 Ustawy.
Do asystentów będą miały zastosowanie przepisy ustawy o pracownikach urzędów
państwowych. Do asystentów znajdzie także zastosowanie rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia 2 lutego 2010 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami
korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników
innych jednostek (Dz. U. Nr 27, poz. 134, ze zm.).
Zakłada się, że wprowadzenie nowego stanowiska służbowego nie spowoduje konieczności
zwiększenia środków przewidzianych na wynagrodzenia w budżecie Prokuratorii Generalnej.
W odniesieniu do wymogu obywatelstwa polskiego przewidzianego w art. 67 ust. 1a w zw. z
art. 29 ust. 1 pkt 1 Ustawy jako niezbędny wymóg do zajmowania stanowiska asystenta radcy
należy wyjaśnić co następuje. W myśl art. 45 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej zapewnia się swobodę przepływu pracowników wewnątrz Unii. Zgodnie z ust 2.
swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową między pracownikami Państw Członkowskich w zakresie zatrudnienia,
wynagrodzenia i innych warunków pracy.
Jednakże, jak stanowi art. 45 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wyjątkiem
od tej zasady jest zatrudnienie w administracji publicznej. Zgodnie z wykładnią pojęcia
„administracja publiczna” prezentowaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
obejmuje ono „stanowiska wiążące się z udziałem, pośrednim lub bezpośrednim, w
wykonywaniu władzy publicznej oraz ze sprawowaniem funkcji, które mają na celu ochronę
interesów ogólnych państwa lub innych organizacji publicznych”.) W tym względzie
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjął wykładnię funkcjonalną tego wyjątku od
zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu. Jednocześnie Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej pokreślił, że badanie powyższej kwestii może się odbywać wyłącznie w
konkretnych okolicznościach faktycznych. Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej w powyższym pojęciu nie mieszczą się stanowiska stricte techniczne i usługowe,
niezwiązane z wykonywaniem władzy publicznej.)
Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 67 ust. 1b ustawy o Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa asystent radcy będzie wykonywał zadania zmierzające do przygotowania

3) Sprawa C-149/79 Komisja przeciwko Belgii, pkt. 7, sprawa C-66/85 Lawrie-Blum, pkt 27.
4) Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 11 grudnia 2002 r., COM (2002) 694 final, pt. „Swoboda przepływu
pracowników – osiągnięcie pełnych korzyści i potencjału.”.
28
czynności radcy w postępowaniu przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi
oraz zadania z zakresu działalności administracyjnej Prokuratorii Generalnej.
Czynności te nie mieszczą się w pojęciu wykonywania władzy publicznej sensu stricto
(imperium). Jednakże wiążą się one ściśle ze sprawowaniem funkcji mających na celu
ochronę interesów ogólnych państwa (tzw. działalnością państwa w sferze dominium).
Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa została powołana w celu zapewnienia ochrony
prawnej praw i interesów Skarbu Państwa (vide art. 1 ustawy o Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa). Ustawodawca wśród zadań Prokuratorii Generalnej przewidział m.in. te
wiążące się z występowaniem w sprawach o najistotniejszym znaczeniu dla interesów
majątkowych państwa polskiego takie jak wyłączne zastępstwo procesowe Skarbu Państwa
przed Sądem Najwyższym czy zastępstwo Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami,
trybunałami i innymi organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych. Tym samym
Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa pełni szczególną rolę w zakresie ochrony interesów
ogólnych państwa, tj. w zakresie ochrony praw w postępowaniach przed sądami oraz innymi
organami orzekającymi – w sferze ochrony interesów majątkowych państwa (sferze
dominium).
Asystenci radcy, wykonując zadania zmierzające do przygotowania czynności radcy w
postępowaniu przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi, będą mieli dostęp
do szeregu dokumentów zgromadzonych w aktach postępowania, sporządzali na ich
podstawie projekty pism procesowych oraz opinii prawnych. W praktyce będzie to dostęp do
ww. dokumentów zbliżony do uprawnień radców i starszych radców Prokuratorii Generalnej.
Z takimi uprawnieniami wiąże się istotna odpowiedzialność za prawidłowość dokonywanych
czynności. Ponadto, czynności o charakterze administracyjnym będą stanowiły jedynie część
z zadań asystentów radcy.
W związku z powyższym, projektowany przepis art. 67 ust. 1b nie jest sprzeczny z prawem
Unii Europejskiej z uwagi na wyjątek przewidziany w art. 45 ust. 4 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tj. w odniesieniu do zatrudnienia w administracji
publicznej.
W art. 2, w związku z nowelizacją, konieczne jest także ograniczone znowelizowanie ustawy
z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z
późn. zm.) wyłącznie w zakresie dotyczącym nowych kompetencji Prokuratorii Generalnej co
do wykonywania zastępstwa procesowego niektórych państwowych osób prawnych.
29
W art. 67 Kodeksu postępowania cywilnego zostanie dodany nowy się § 11 stanowiący, że w
zakresie określonym odrębną ustawą za państwowe osoby prawne czynności procesowe może
podejmować Prokuratoria Generalna. Jest to odesłanie systemowe do przepisów Ustawy.
Proponowane rozwiązanie jest identyczne, jak w przypadku obowiązującego już art. 67 § 2
zdanie drugie Kodeksu postępowania cywilnego, który odnosi się do Skarbu Państwa.
W art. 871 Kodeksu postępowania cywilnego przewiduje się zmianę brzmienia § 3. Zgodnie z
nim przepisu art. 871 § 1 nie stosuje się także wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu
Państwa albo państwowej osoby prawnej jest wykonywane przez Prokuratorię Generalną.
Powyższy przepis ustanawia ogólną regułę przymusu adwokacko-radcowskiego w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Tym samym wprowadzenie zmiany do art. 871 § 3
Kodeksu postępowania cywilnego ma dać umocowanie Prokuratorii Generalnej do
wykonywania czynności zastępstwa procesowego państwowych osób prawnych również w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Brak takiej normy skutkowałby niemożnością
wykonywania
przez
Prokuratorię Generalną zastępstwa procesowego niektórych
państwowych osób prawnych przed Sądem Najwyższym – w takim przypadku państwowa
osoba prawna byłaby zmuszona do skorzystania z usług kolejnego pełnomocnika
procesowego.
W dotychczasowym stanie prawnym Prokuratoria Generalna wykonywała zastępstwo
procesowe jedynie Skarbu Państwa, natomiast po nowelizacji jej zakres kompetencji zostanie
rozszerzony także o nową kompetencję w postaci zastępstwa procesowego niektórych
państwowych osób prawnych.
Z tego względu konieczne jest nadanie przepisowi art. 99 Kodeksu postępowania cywilnego
nowego brzmienia, gdyż Prokuratoria Generalna nie będzie wykonywała jedynie zastępstwa
procesowego Skarbu Państwa w postępowaniu cywilnym a większej liczby stron (tj. Skarbu
Państwa i niektórych kategorii państwowych osób prawnych).
Art. 3 przewiduje także zmianę ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia
działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne celem usunięcia
wątpliwości interpretacyjnych między zakresem podmiotowym art. 2 pkt 3a i art. 1 co do
regulacji obejmujących prezesa i wiceprezesa Prokuratorii Generalnej. Obecna treść art. 2
pkt 3a tej ustawy obejmuje swym brzmieniem osobę prezesa i wiceprezesa Prokuratorii
Generalnej, podczas gdy osoby te zostały już objęte zakresem podmiotowym art. 1. Powyższa
wątpliwość zostanie usunięta poprzez wyłączenie prezesa i wiceprezesa Prokuratorii
Generalnej z zakresu art. 2 pkt 3a.
30
W wyniku proponowanej zmiany prezes i wiceprezesi Prokuratorii Generalnej będą podlegać
wszystkim rygorom wynikającym z ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne w odniesieniu do osób zajmujących
kierownicze stanowiska państwowe (osoby wymienione w art. 1 ustawy). Tym samym
proponowane brzmienie przepisu doprecyzowuje pozycję prawną ww. osób (kierownictwa
Prokuratorii Generalnej), poprzez jednoznaczne zastosowanie do nich art. 1 ww. ustawy,
analogicznie jak w przypadku innych kierowników urzędów centralnych podlegających
restrykcjom przewidzianym w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej
przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Również należy wskazać, że przewidziano stosowne przepisy przejściowe – w myśl art. 7
ustawy Prezes i wiceprezesi Prokuratorii Generalnej w terminie 30 dni od dnia wejścia w
życie ustawy składają oświadczenie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne według zasad
przewidzianych w tej ustawie.
Ponadto, w ustawie przewidziano przepisy przejściowe w zakresie:
1) skutków intertemporalnych zmiany Ustawy w zakresie wprowadzenia wymogu
uzyskiwania przez radców i starszych radców Prokuratorii Generalnej zgody na
wykonywanie dodatkowego zatrudnienia lub zajęcia zarobkowego (art. 4) przez
wskazanie terminu 14 dni na uzyskanie przez nich zgody Prezesa na kontynuację
aktualnie wykonywanych dodatkowego zatrudnienia lub zajęć zarobkowych oraz
regulację sytuacji dot. umów w toku przewidującą obowiązek ich zakończenia przez
radców, a także maksymalny okres ich obowiązywania,
2) stosowania przepisów obowiązujących przed wejściem ustawy w życie do oceny
kwalifikacyjnej za okres poprzedzający wejście w życie ustawy (art. 5),
3) skutków intertemporalnych zmiany Ustawy w zakresie postępowania dyscyplinarnego
prowadzonego wobec radców Prokuratorii Generalnej (art. 6) – zasadą jest stosowanie
przepisów dotychczasowych do postępowań wszczętych przed wejściem w życie ustawy,
a ponadto sprecyzowanie, że nowy termin przedawnienia wszczęcia postępowania
dyscyplinarnego przewidziany w art. 1 pkt 13 lit. a niniejszej ustawy stosuje się do
czynów popełnionych po wejściu w życie ustawy,
4) skutków intertemporalnych zmiany ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (art. 7)
przez wprowadzenie okresu przejściowego umożliwiającego Prezesowi i wiceprezesom
31