Rządowy projekt ustawy o rewitalizacji

przedsiębiorstw
przedsięwzięć) będzie mieć pozytywny wpływ na sytuację gospodarczą w
gminie i na sektor małych i średnich przedsiębiorstw.

Ustawa tworzy ramy prawne dla sformułowania przez gminy korzystnej
oferty inwestycyjnej dla przedsiębiorców zainteresowanych inwestowaniem
na obszarze rewitalizacji:
1. Zasadniczą zachętą inwestycyjną jest sam fakt skoncentrowania
miejscowego i czasowego rewitalizacji, co pozwala na ocenę, że
prawdopodobieństwo jej pozytywnego przeprowadzenia jest bardzo
wysokie. Zwiększa to skłonność sektora prywatnego do
zainwestowania w nieruchomości znajdujące się na obszarze
rewitalizacji.
2. Gminny program rewitalizacji będzie mógł zawierać również
przedsięwzięcia o charakterze komercyjnym, skierowane do
deweloperów. W takim przypadku gmina będzie mogła stosować w
szerszym niż obecnie zakresie instrumenty zarządzania gruntami. Po
pierwsze, rozszerzone zostanie prawo pierwokupu, pozwalające na
efektywne nabywanie nieruchomości w celu prowadzenia gminnego
zasobu gruntowego (art. 24 ustawy o gospodarce
nieruchomościami). Po drugie, z zasobu tego możliwe będzie
sprzedawanie nieruchomości z bonifikatą, na cele zgodne z GPR.
3. Uznanie wybranych form budownictwa mieszkaniowego za cel
publiczny, a także umożliwienie gminom zawierania z deweloperami
umów urbanistycznych, pobudzi rynek budownictwa
mieszkaniowego i pozwoli na zwiększenie skali zleceń na roboty
budowlane w tym zakresie.
4. Możliwość przyznania właścicielom nieruchomości, użytkownikom
wieczystym oraz podmiotom sprawującym trwały zarząd
nieruchomością dotacji na ich remonty, co pozwala na
wykorzystanie środków publicznych w działaniach modernizujących
nieruchomość.

Z uwagi na ograniczenia konstytucyjne, niemożliwe było wskazanie
szerszego zakresu możliwości wywłaszczenia (w tym na cele budownictwa
mieszkaniowego komercyjnego), jednak zaproponowane wyżej mechanizmy
stanowią w ocenie projektodawców skuteczny system zachęt
proinwestycyjnych, zwłaszcza w połączeniu z mechanizmami finansowymi
projektowanymi w ramach NPR.

Gmina będzie miała również prawo do określenia w miejscowym planie
rewitalizacji szczególnych zasad obowiązujących na obszarze objętym
planem, np. ustalenia maksymalnej powierzchni obiektów handlowych, ich
dopuszczalną liczbę, zakazy i ograniczenia dotyczące działalności
handlowej. Wpłynie to korzystnie głównie na mikro- i małe przedsiębiorstwa
lokalne.
Ustawa przewiduje możliwość ustanowienia przez gminę (po przyjęciu
gminnego programu rewitalizacji) dla obszaru rewitalizacji tzw. Specjalnej
Strefy Rewitalizacji – Strefa, ustanawianej w drodze uchwały rady gminy,
stanowiącej akt prawa miejscowego, jest obszarem stosowania szczególnych
norm prawnych. Celem wprowadzenia tych rozwiązań jest zapewnienie
sprawnej realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, podejmowanych w
ścisłym związku z celami rewitalizacji. Biorąc pod uwagę szczególny
charakter rozwiązań obowiązujących w Strefie, czasowy zakres jej
obowiązywania ograniczono do maksymalnie 10 lat.
rodzina, obywatele oraz
Zapisy projektowanej ustawy przyczynią się do poprawy jakości życia na
gospodarstwa domowe
obszarach miejskich. Dzięki modernizacji przestrzeni publicznych i
oddziaływaniu na sferę społeczną poprawi się środowisko społeczne.
51

Stopniowo obszary zdegradowane będą stawać się miejscami bezpiecznymi i
zintegrowanymi z pozostałymi dzielnicami miast. Dzięki podniesieniu
ogólnego poziomu dobrobytu mieszkańców wzrośnie poczucie więzi z
miejscem zamieszkania i zaangażowanie w sprawy lokalne. W wyniku
zwiększenia dostępności mieszkań społecznych stopniowo na obszary
rewitalizowane będą też przybywać nowi mieszkańcy, zainteresowani
uczestnictwem w dokonujących się przemianach, będą je stymulować i
wzmacniać.
Dzięki działaniom nakierowanym na włączenie społeczne i rozwiązywanie
problemów społecznych stanowiących element programów rewitalizacji,
sytuacja rodzin (szczególnie borykających się z dysfunkcjami, długotrwałym
bezrobociem itd.) na obszarach rewitalizacji ulegnie poprawie.
Efekty społeczne realizacji programów rewitalizacji w założonym
scenariuszu będą znaczące i obejmą nie tylko bezpośrednich interesariuszy,
ale i całą społeczność lokalną i regionalną. Główne znaczenie będzie miała
poprawa stosunków społecznych w obszarze programu rewitalizacji – wzrost
integracji społecznej, w tym więzi międzysąsiedzkich, aktywności społecznej
i kapitału społecznego, ograniczenie problemów i patologii społecznych.
Oczekuje się zwiększenia, w miarę postępu programów rewitalizacji,
identyfikacji z miejscem zamieszkania i działalności oraz zadowolenia z tego
miejsca. Rozwiązanie bądź istotne ograniczenie degradacji społecznej
obszaru rewitalizacji spowoduje wzrost spójności społecznej całego miasta i
jego regionu, zniweluje część nierówności społecznych.
Ważnym wpływem ustawy będzie także pozytywny wpływ na zatrudnienie
osób zamieszkujących obszary zdegradowane, dzięki akcentowaniu sfery
gospodarczej w zakresie GPR.
Podmioty ekonomii
W projekcie ustawy przewiduje się zmiany w ustawie – Prawo zamówień
społecznej, spółdzielnie publicznych, umożliwiające bezprzetargowe udzielanie zamówień
socjalne, grupy
podmiotom działającym na obszarze rewitalizacji. Ponadto odpowiednie
nieformalne
zmiany ustawowe zaliczają rewitalizację do sfery działalności pożytku
publicznego oraz umożliwiają skorzystanie w ramach działań
rewitalizacyjnych z instytucji inicjatywy lokalnej.
Niemierzalne
(dodaj/usuń)

(dodaj/usuń)

Dodatkowe informacje,
Informacje o skali potrzeb finansowych dotyczących rewitalizacji (nie są to skutki
w tym wskazanie
finansowe projektowanej ustawy – tylko zobrazowanie rzędu kosztów związanych z
źródeł danych i
rewitalizacją obszarów zdegradowanych):
przyjętych do obliczeń Projektowana regulacja nie jest ograniczona czasowo i nie wskazuje wyczerpującego katalogu
założeń
źródeł finasowania zadania własnego w niej ustanowionego.
Przykładowo zakłada się, że do 2022 roku (tj. do końca bieżącej perspektywy unijnej polityki
spójności), przy założeniu że działania rewitalizacyjne obejmą wszystkie obszary
zdegradowane w kraju, szacunkowe potrzeby gmin na działania rewitalizacyjne na terenie
całego kraju w okresie 2015–2022 mogą wynieść ok. 23 mld złotych. Szacunkowy koszt ok. 23
mld zł dotyczy prowadzenia działań rewitalizacyjnych uwzględniających przede wszystkim
kwestie rozwiązywania zdiagnozowanych problemów społecznych: przedsięwzięcia
ukierunkowane na aktywizację społeczną i zawodową mieszkańców obszarów
zdegradowanych, a także sprzyjanie rozwojowi przedsiębiorczości, działania z zakresu
efektywności energetycznej, zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego, poprawę stanu
środowiska miejskiego, działania infrastrukturalne etc. W szacowaniu ww. kwoty wzięto pod
uwagę wartości projektów inwestycyjnych (przebudowy i adaptacje budynków na cele
społeczne i gospodarcze, koszty projektów społecznych i pobudzania aktywności ekonomicznej
na obszarach zdegradowanych, a także remonty części wspólnych budynków mieszkalnych). Są
to więc szacunki dotyczące potrzeb, które już w latach 2007–2013 mogły być
współfinansowane ze środków UE, a ich oszacowanie bazuje na przykładowych projektach
programów rewitalizacji na lata 2014–2020.
W przypadku uwzględnienia potrzeb dotyczących mieszkań czynszowych, w tym komunalnych
możliwy będzie wzrost wykazanej kwoty nawet dwukrotnie. Maksymalny szacunek potrzeb na
52

poziomie dwukrotnie wyższym – do ok. 46 mld zł – dotyczy działań, które będą realizowane na
tym samym obszarze i oddziaływać będą na tę samą grupę mieszkańców obszarów
zdegradowanych. Kwota 46 mld zł zawiera koszty nowych zasobów mieszkań czynszowych
oraz remontów, a także koszty zapewnienia lokali zastępczych dla lokatorów
wykwaterowanych z mieszkań na czas remontu i koszty zapewnienia docelowych lokali dla
lokatorów, którzy z powodów obiektywnych nie będą mogli wrócić do zajmowanych lokali
(koszty zapewnienia docelowych lokali, ew. budowy nowych mieszkań dla lokatorów, którzy
nie będą mogli wrócić do uprzednio zajmowanych lokali z powodów finansowych zawierają się
w szacunku, gdyż oni będą w pierwszej kolejności klientami społecznego budownictwa
czynszowego).
Ocenia się, że do roku 2022 w ramach programów operacyjnych (tzw. unijnych) na realizację
programów rewitalizacji zaangażowanych zostanie ok. 25 mld zł, z czego ok. 22 mld zł będzie
pochodzić z funduszy europejskich, a ok. 3 mld zł ze środków budżetu państwa oraz budżetów
samorządów. Ich wykorzystanie pociągnie za sobą wydatkowanie odpowiedniej kwoty środków
krajowych ze źródeł prywatnych. Finansowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych ze środków
krajowych jest trudne do oszacowania, w szczególności to pochodzące ze źródeł prywatnych.
Analiza danych historycznych za okres 2007–2013 wskazuje, że średni poziom dofinansowania
projektów w działaniach dedykowanych rewitalizacji wynosił 59%.
Koszty funkcjonowania Komitetów Rewitalizacji to w większości koszty organizacyjne i nie
powinny one przekraczać kwoty 5 tys. zł rocznie (materiały biurowe, koszty energii itp.) dla
gminy. W skali kraju jest to koszt na poziomie około 2,060 mln zł rocznie (dla liczby 412
miast, które prowadziły w latach 2007–2013 działania rewitalizacyjne), a więc 14 420 000 zł w
okresie 2016–2022.
Należy dobitnie podkreślić, że powyższe szacunki nie są skutkami wejścia w życie ustawy, ale
szacunkami potrzeb i przewidywanych dostępnych środków. Rzeczywista skala i wielkość
zaangażowanych środków, zarówno unijnych, jak i krajowych (publicznych i prywatnych)
zależna jest od indywidualnych decyzji gmin o przystąpieniu do rewitalizacji, od treści
programów rewitalizacji, stopnia przygotowania projektów, skali dźwigni finansowej itd.
8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu
nie dotyczy
Wprowadzane są obciążenia poza bezwzględnie
tak
wymaganymi przez UE (szczegóły w odwróconej tabeli
nie
zgodności).
nie dotyczy
zmniejszenie liczby dokumentów
zwiększenie liczby dokumentów
zmniejszenie liczby procedur
zwiększenie liczby procedur
skrócenie czasu na załatwienie sprawy
wydłużenie czasu na załatwienie sprawy
inne:
inne:

Wprowadzane obciążenia są przystosowane do ich
tak
elektronizacji.
nie
nie dotyczy

Komentarz:
Projektowana regulacja nie zwiększa obowiązkowych obciążeń regulacyjnych dla podmiotów spoza sektora finansów
publicznych. Wprowadzane regulacje nie powodują również zwiększenia obowiązkowych zadań jednostek administracji
rządowej lub samorządowej. Projektowane programy rewitalizacji stanowić będą kontynuację sporządzanych obecnie
Lokalnych Programów Rewitalizacji. W dziedzinie planowania przestrzennego obowiązki gmin nie są zwiększane ponad
obecnie istniejące (np. aktualizacja studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie
stanowi obowiązek gminy już w obecnym stanie prawnym – art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym). Ustawa nie przewiduje powstania nowych obowiązków informacyjnych dla gmin,
poza tymi, które już obecnie są przewidziane w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
W przypadku decyzji o przygotowaniu i realizacji gminnego programu rewitalizacji wójt (burmistrz albo prezydent
miasta) opracowuje analizy, w których za pomocą mierników identyfikuje występujące na obszarze gminy negatywne
zjawiska.

53

9. Wpływ na rynek pracy
Ustawa powinna mieć pozytywny wpływ na rynek pracy. Uruchomienie kompleksowych projektów rewitalizacyjnych
wymagających działań w wielu sferach (technicznej, społecznej, gospodarczej, infrastrukturalnej etc.) powinno pobudzić
lokalne rynki pracy.
Wpływ rozwiązań wprowadzonych ustawą na rynek pracy należy rozpatrywać w dwóch perspektywach czasowych:
krótkoterminowej, na czas realizacji działań organizacyjnych i inwestycyjnych przewidzianych w programach
rewitalizacji oraz długoterminowej, docelowej, w której popyt na pracę ustabilizuje się. W pierwszej fazie będziemy
mieli do czynienia przede wszystkim z intensywnym popytem na prace projektowe, remontowo-budowlane, porządkowe.
W drugiej fazie należy liczyć się ze zmniejszeniem liczby nowo powstających miejsc pracy, jednak powstaną trwałe
miejsca pracy, przede wszystkim w usługach publicznych i innych usługach, wymagających zróżnicowanych
umiejętności zawodowych. Część zapotrzebowania na pracę będzie obsługiwana przez podmioty ekonomii społecznej.
Obecnie nie można jeszcze oszacować dokładnego wpływu projektowanej regulacji na rynek pracy, ponieważ będzie on
pochodną uruchomienia szerokich procesów rozwojowych. Dzięki niwelowaniu sprzężeń zwrotnych na obszarach
zdegradowanych będzie możliwy powrót na rynek pracy części osób długotrwale z niego wykluczonych, dzięki czemu
nastąpi spadek bezrobocia oraz poziomu uzależnienia od pomocy społecznej, zwłaszcza na obszarach strategicznej
interwencji. Doświadczenia zagraniczne pokazują prawidłowość, że osią rozwoju gospodarczego obszarów
rewitalizowanych jest aktywność ekonomiczna małych i średnich przedsiębiorstw tam działających i powstających.
Promowanie aktywnych postaw zawodowych i stopniowe zwiększanie zatrudnienia wśród mieszkańców obszarów
rewitalizowanych będzie prowadziło do tworzenia pozytywnych wzorców społecznych i może stopniowo w długim
okresie ograniczać występowanie zjawiska „enklaw biedy”.
10. Wpływ na pozostałe obszary



środowisko naturalne
demografia
informatyzacja
sytuacja i rozwój regionalny
mienie państwowe
zdrowie
inne:
Sytuacja i rozwój regionalny
Działania rewitalizacyjne opisane projektowaną ustawą będą – zgodnie z delegacją zawartą w
Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego – odbudowywać zdolności wzrostu i zatrudnienia
niektórych miast charakteryzujących się gwałtownym, mającym przyczyny strukturalne,
pogarszaniem się sytuacji społeczno-ekonomicznej. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego
2010–2020 (KSRR) wskazuje jako jedno z kluczowych wyzwań polityki rozwoju
przeciwdziałanie zagrożeniu utraty dotychczasowych funkcji społeczno-gospodarczych
niektórych obszarów miejskich. Dzięki kompleksowym programom rewitalizacji możliwe
będzie sprostanie temu wyzwaniu i tym samym realizowanie jednego z głównych celów KPZK
2030 dotyczącego spójności wewnętrznej i terytorialnego równoważenia rozwoju.
Projektowane zapisy ustawy będą, dzięki wzmocnieniu krajowego systemu rewitalizacji
obszarów zdegradowanych, prowadzić do bardziej efektywnego stosowania instrumentów
Omówienie wpływu
polityki spójności, poprawiając sytuację polskich regionów w Europie.
Zagadnienie wpływu kompleksowej, skoordynowanej rewitalizacji na rozwój regionalny wiąże
się z funkcjami i pozycją danego miasta (gminy) w regionie, strukturą funkcjonalną regionu.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na wzrost potencjałów rozwojowych miast w wyniku
wyprowadzenia zdegradowanych obszarów ze stanu kryzysowego, dających podstawy
stabilizacji rozwoju, wzrost atrakcyjności i konkurencyjności oraz spójności społecznej i
przestrzennej. W części regionów można oczekiwać dodatkowych impulsów rozwojowych
wskutek pojawienia się sieci miast rewitalizowanych, o wspólnych priorytetach rozwojowych,
obejmujących np. rozwój turystyki, specjalizację w formule klastrowej.
Ustawa pozytywnie wpłynie na osiąganie celów rozwoju regionalnego wskazanych nie tylko w
KSRR, ale także wskazanych w strategiach rozwoju województw. Województwa cechujące się
największym natężeniem degradacji obszarów zurbanizowanych wskazują rewitalizację jako
jeden z głównych celów swojego rozwoju.
11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego
Wejście w życie ustawy nastąpi po upływie 14-dniowego okresu vacatio legis, przewiduje się, że będzie to koniec
2015 r., za wyjątkiem przepisu dotyczącego zmian w podatku od nieruchomości (wchodzi w życie z początkiem 2016 r.).
Oszacowanie liczby gmin, która skorzysta z projektowanych rozwiązań jest trudne, gdyż gminy samodzielnie
podejmować będą decyzje, czy chcą skorzystać z narzędzi zawartych w ustawie w celu rozwiązywania lokalnych
problemów społecznych i infrastrukturalnych. W przypadku podjęcia przez gminy działań rewitalizacyjnych
realizowanych na podstawie ustawy zakłada się, że będą one miały charakter wieloletni.
54

12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane?
Po wejściu w życie projektowanej ustawy, monitorowaniu podlegać będzie skala stosowania jej przepisów w zakresie
dotyczącym:
 liczby uchwalanych gminnych programów rewitalizacji oraz
 powierzchni gmin wskazanych w nich jako obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji,
 liczby uchwał ustanawiających miejscowe plany rewitalizacji,
 Specjalnych Stref Rewitalizacji i zakresu korzystania z poszczególnych przewidzianych w ustawie rozwiązań.
Dane te powinny być zbierane w ramach badania stanu gospodarki przestrzennej w gminach, np. w ramach badania
prowadzonego przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju na formularzu PZP-1 – Lokalne planowanie i
zagospodarowanie przestrzenne.
Do oceny skuteczności prowadzonych działań rewitalizacyjnych można wskazać dane z różnych obszarów oraz
odniesienie ich do średniej w regionie (lub innym przyjętym obszarze odniesienia) m.in. w zakresie:
 rynku pracy,
 dochodów ludności,
 kwestii społecznych.
Dla badania efektywności zainwestowanych środków na obszarze rewitalizowanym można wskazać dane m.in. w
zakresie:
 rynku pracy,
 aktywności gospodarczej,
 gospodarki społecznej,
 gospodarki mieszkaniowej,
 edukacji i wychowania,
 kultury,
 ochrony zdrowia.
Monitorowanie efektów ustawy będzie stanowić część monitorowania realizacji celów Strategii Rozwoju Kraju, KSRR,
KPZK, a także strategii rozwoju województw. Monitorowanie działań rewitalizacyjnych, a więc efektów ustawy będzie
przedmiotem prac m.in. Zespołu KKPR ds. wymiaru terytorialnego, ładu przestrzennego i krajowej polityki miejskiej;
Krajowego Obserwatorium Terytorialnego, Krajowego Forum Terytorialnego, a na poziomie regionalnym –
regionalnych forów i obserwatoriów terytorialnych.
13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.)



55