Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw

4) w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178
ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r.
poz. 157, z późn. zm.);
5) jako inne kategorie lokat i inwestycji, za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego.
W celu poszerzenia możliwości inwestowania środków pieniężnych przez spółdzielcze
kasy oszczędnościowo-kredytowe proponuje się uzupełnienie wskazanego powyżej
artykułu, przez dodanie pkt 1b umożliwiającego lokowanie tych środków również w
listy zastawne.
W tym zakresie, zapewniając zgodność z prawem unijnym, na takiej samej zasadzie
rozumieć należy możliwość inwestowania w analogiczne zagraniczne papiery dłużne
(covered bonds), o których mowa w art. 129 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów
ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego
rozporządzenie (UE) nr 648/212 (przez dodanie pkt 1a).
Proponowane rozwiązanie powinno pozytywnie wpłynąć zarówno na funkcjonowanie
spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, umożliwiając tym podmiotom
bezpośrednie i bezwarunkowe inwestowanie również w listy zastawne, jak i na
funkcjonowanie banków hipotecznych, przez zwiększenie kręgu potencjalnych
inwestorów instytucjonalnych.
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, podobnie jak banki komercyjne,
podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, a mając na względzie fakt, iż
zmiany postulowane niniejszym projektem powinny zwiększyć wiarygodność listów
zastawnych oraz bezpieczeństwo inwestorów, nie ma uzasadnienia dla dalszego
utrzymywania obecnego stanu rzeczy w zakresie zasad inwestowania w listy zastawne
(możliwość nabywania listów zastawnych po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru
Finansowego). Nadzór przestrzegania zasad prawidłowej gospodarki kas będzie
realizowany przez Komisję w ramach innych narzędzi nadzoru ostrożnościowego.
Art. 7.
Uregulowania w art. 7 mają charakter przepisów dostosowawczych. Zgodnie z
zaproponowanym przepisem w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy
bank hipoteczny ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, w odniesieniu do
listów zastawnych wyemitowanych przed dniem jej wejścia w życie, informację
34

uzupełniającą do prospektu emisyjnego listów zastawnych obejmującą informację o
terminach wypłaty odsetek oraz terminach i warunkach wykupu listów zastawnych
stosowanych w przypadku ogłoszenia upadłości banku hipotecznego. Okres 6 miesięcy
na wdrożenie obowiązków informacji wydaje się wystarczający dla uzupełnienia
prospektów emisyjnych.
Art. 8.
Projekt precyzuje w ww. artykule termin stosowania zwolnień od tzw. podatku u źródła.
Z uwagi na fakt, że wprowadzana zmiana jest korzystna dla podatników, przedmiotowe
zwolnienie znajdzie zastosowanie do przychodów osiągniętych od dnia 1 stycznia
2015 r.
Ponadto umożliwia się bankom hipotecznym zaliczanie do kosztów uzyskania
przychodów rezerw celowych (odpisów aktualizujących) tworzonych na wierzytelności
nabyte również w sytuacji nabycia tych wierzytelności przed wejściem w życie
przepisów tej ustawy, jeżeli zostaną spełnione warunki do uznania ich za koszty
uzyskania przychodów.
Art. 9.
Przedmiotowy artykuł określa zasady odnoszące się do postępowań upadłościowych
wobec banków hipotecznych wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy.
Brzmienie przepisu przesądza, iż do postępowań upadłościowych, wszczętych i
niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy
dotychczasowe, w myśl zasady lex retro non agit.
Art. 10.
Postanowienia art. 10 określają termin wejścia w życie projektowanej ustawy. Zgodnie
z ww. artykułem, ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Zaproponowane vacatio legis ustawy jest zgodne z zasadami ogłaszania aktów
normatywnych zawierających przepisy powszechnie obowiązujące, określonymi w
art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i
niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172, z późn. zm.).
Określenie dłuższego niż zaproponowane vacatio legis nie jest konieczne ze względu na
charakter regulacji projektu. Za przyjęciem proponowanego vacatio legis przemawia
35

rodzaj wprowadzanych zmian w działalności banków hipotecznych, które nie zmieniają,
co do zasady, dotychczasowych warunków wykonywania działalności gospodarczej, a
także znaczenie projektowanej ustawy dla funkcjonowania rynku finansowego.
Ponadto, jak wcześniej wskazano, wdrożenie projektowanych rozwiązań powinno
pozytywnie przyczynić się do zmiany modelu finansowania kredytów hipotecznych
przez rozwój długookresowych instrumentów dłużnych (w tym instrumentów o stałej
stopie procentowej), umożliwiając bankom ograniczenie strukturalnego niedopasowania
terminów finansowania, jak również wypełnienia norm regulacyjnych, w szczególności
wynikających z uchwalenia na poziomie unijnym pakietu CRD IV. Należy również
nadmienić, że w toku konsultacji projektu założeń projektu ustawy adresaci
projektowanych norm wskazywali na brak konieczności wprowadzania wydłużonego
vacatio legis, mając na uwadze operacyjno-techniczne przygotowanie banków do
wdrożenia i stosowania w praktyce nowych regulacji.
IV. Informacje dodatkowe
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Zawarte w projekcie regulacje nie stanowią przepisów technicznych w rozumieniu
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039, z późn. zm.), dlatego też projekt ustawy nie będzie podlegał procedurze
notyfikacji.
Do projektowanej ustawy, z uwagi na brak skutków finansowych powodujących
zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów jednostek sektora finansów
publicznych w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów, nie
będzie miał zastosowania art. 50 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.).
Zgodnie z decyzją Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji
Europejskiego Banku Centralnego udzielanych władzom krajowym w sprawie
projektów przepisów prawnych (Dz. Urz. UE L 189 z 03.07.1998, str. 42), projekt
ustawy został przekazany do EBC w celu uzyskania opinii.
36

Data sporządzenia:
Nazwa projektu:
19 maja 2015 r.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach

hipotecznych oraz niektórych innych ustaw
Źródło:
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Inicjatywa MF

Ministerstwo Finansów
Nr w wykazie prac:
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu
UD188
lub Podsekretarza Stanu
Pani Dorota Podedworna-Tarnowska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie
Finansów
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Pani Agnieszka Wachnicka, Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju
Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów, tel. 22 694 58 27,
Agnieszka.Wachnicka@mf.gov.pl
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Celem projektu jest zniesienie barier dla rozwoju długookresowych instrumentów dłużnych (listów zastawnych),
umożliwiające bankom ograniczenie strukturalnego niedopasowania terminów finansowania, jak również wypełnienie
norm regulacyjnych, obligujących banki do ograniczenia ryzyka wynikającego z finansowania długoterminowych
aktywów krótkoterminowymi pasywami.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Projekt ustawy przewiduje zmiany zwiększające poziom bezpieczeństwa wierzycieli z listów zastawnych, co przyczyni
się do podniesienia ratingu tych papierów wartościowych oraz obniżenia kosztów finansowania dla banków, przy
jednoczesnym zniesieniu aktualnych barier związanych z atrakcyjnością listu zastawnego dla jego inwestorów. Regulacja
ma na celu zwiększenie atrakcyjności polskich listów zastawnych. Uchwalona w 1997 r. ustawa o listach zastawnych i
bankach hipotecznych nie przyczyniła się do rozwoju tych długoterminowych papierów dłużnych. Obecnie polski sektor
bankowy ma pokrycie w listach zastawnych w stosunku do wartości udzielonych kredytów mieszkaniowych na poziomie
0,7%, gdzie dla przykładu w Republice Czeskiej poziom ten wynosi 42%. Jednocześnie należy podkreślić, że tzw. pakiet
CRD IV przewiduje w najbliższej przyszłości zmiany w zakresie norm płynności długoterminowej. Ulegnie znacznemu
zwiększeniu obowiązek utrzymywania poziomu stabilnego finansowania, między innymi przez długoterminowe papiery
dłużne, a brak ich rozwoju może przyczynić się bezpośrednio do konieczności zmniejszenia akcji kredytowej, co będzie
miało swoje negatywne przełożenie na gospodarkę realną.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
Analogiczne rozwiązania dotyczące postępowania w sytuacji upadłości emitenta listów zastawnych, w tym zasada
tworzenia dodatkowej puli aktywów stanowiących nadzabezpieczenie listów zastawnych oraz szczególne zasady
zaspokajania posiadaczy listów zastawnych w postępowaniu upadłościowym banków emitujących, zostały wprowadzone
na rozwiniętych rynkach tych instrumentów, w tym w Belgii, Szwecji czy Danii.
W odniesieniu do tworzenia ustawowego nadzabezpieczenia na poziomie 10%, należy zauważyć, że w innych
jurysdykcjach wskaźnik ten przyjmuje różną wartość: Dania – 5%, Wielka Brytania – 8%, Hiszpania – 25%. Przyjęty w
projekcie regulacji 10-procentowy poziom nadzabezpieczenia będzie odpowiadał oczekiwaniom agencji ratingowych
oraz inwestorów, uwzględniając poziom rozwoju polskiego rynku finansowego.
Analogicznie sytuacja odnosi się do proponowanej zmiany limitu dla zabezpieczenia zastępczego (propozycja – 15%).
Obowiązujące limity w innych jurysdykcjach wynoszą przykładowo: w Wielkiej Brytanii – 10% rejestru zabezpieczeń,
w Finlandii i Norwegii – 20% rejestru zabezpieczeń, w Hiszpanii – 5% wartości listów zastawnych, w Czechach,
Niemczech i Słowacji – 10% wartości listów zastawnych, w Austrii i Francji – 15% wartości listów zastawnych.
W odniesieniu do rozwiązania przewidującego zniesienie obowiązku odprowadzania podatku u źródła (nabywanie listów
zastawnych przez inwestorów zagranicznych) analogiczne rozwiązania funkcjonują m.in. we Francji, Holandii, Szwecji.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Banki, oddziały banków
961
Rejestr podmiotów sektora
W odniesieniu do banków
37

zagranicznych i oddziały
bankowego KNF
hipotecznych umożliwienie
instytucji kredytowych
zmiany pokrycia
oraz instytucje kredytowe
długoterminowych aktywów
prowadzące działalność
długoterminowymi pasywami.
transgranicznie
W odniesieniu do banków

uniwersalnych, umożliwienie

transferu wierzytelności

kredytowych do banków
hipotecznych (możliwość

upłynnienia długoterminowych

aktywów).

Polscy i zagraniczni
Nieokreślona
Brak
Zwiększenie atrakcyjności
inwestorzy instytucjonalni
polskich listów zastawnych
przez zniesienie obowiązku
podatkowego u źródła oraz
poprawę ocen przyznawanych
przez wyspecjalizowane
agencje ratingowe.
Urząd Komisji Nadzoru
1

Otrzymywanie od syndyka
Finansowego
informacji o wynikach testu
płynności i testu równowagi
pokrycia w postępowaniu
upadłościowym, możliwość
zgłaszania uwag do wyników
testów.
Powiernicy
Nieokreślona
Brak
Obowiązek sprawowania
kontroli nad przestrzeganiem
wymogu utrzymywania
nadzabezpieczenia oraz bufora
płynności. Obowiązek
informowania Komisji Nadzoru
Finansowego o braku
przestrzegania powyższych
wymogów oraz o braku
pozytywnego wyniku testu
płynności i testu równowagi
pokrycia, przeprowadzanych w
toku bieżącej działalności
banku hipotecznego.
Gospodarstwa domowe
ok. 13 500 tys.
Dane GUS
Łatwiejszy dostęp do kredytów
bankowych oraz niższe koszty
tych kredytów.
Przedsiębiorcy
ok. 1 750 tys.
Dane GUS
Łatwiejszy dostęp do kredytów

bankowych oraz niższe koszty
tych kredytów.
5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji
Zgodnie z § 118 ust. 1 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady
Ministrów (M.P. z 2013 r. poz. 979) projekt ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych nie został skierowany
do uzgodnień, wobec przeprowadzenia wcześniejszych, szerokich uzgodnień i konsultacji publicznych projektu założeń
projektu ustawy.
W związku ze specyfiką projektu ustawy, w szczególności ograniczonym zakresem podmiotów, na które oddziałuje
projekt, dokonano roboczych konsultacji najbardziej problematycznych zagadnień projektu z zainteresowanymi
stronami, tj. Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego oraz Fundacją na Rzecz Kredytu Hipotecznego.
Odbyły się 4 spotkania robocze, w dniach 17 grudnia 2014 r., 22 i 23 grudnia 2014 r. oraz 23 stycznia 2015 r., podczas
których dyskutowano nad zagadnieniami budzącymi wątpliwości oraz wymagającymi rozstrzygnięcia.
Uwagi zgłaszane przez podmioty zainteresowane dotyczyły w szczególności:
38