Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych

– 2 –
zmiany stanu prawnego lub faktycznego, które mają wpływ na uzyskane zwolnienia,
w terminie 14 dni od dnia, w którym taka zmiana nastąpiła.
Wypełniając delegację zawartą w art. 4 ust. 5 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
w rozporządzeniu z dnia 16 lutego 2010 r. (Dz. U. Nr 29, poz. 152 z późn. zm.), określiła
rodzaje dokumentów oraz wzór oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień
od opłat abonamentowych.

3. Wykazanie różnic pomiędzy dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym
Projekt ustawy przewiduje zniesienie obowiązku składania przez osoby, które
ukończyły 75 rok życia oświadczenia o spełnianiu warunków do korzystania ze zwolnienia
od opłat abonamentowych oraz przedstawiania dokumentu potwierdzającego uprawnienie
do korzystania z tego zwolnienia. Ponadto precyzuje, że w przypadku tych osób zwolnienie
od opłat abonamentowych będzie przysługiwało od pierwszego dnia miesiąca następującego
po miesiącu, w którym osoba ukończy 75 rok życia.
Opłaty abonamentowe są pobierane przez operatora wyznaczonego w rozumieniu
ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe. Ponadto podmiot ten prowadzi także
kontrolę wykonywania obowiązku rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych
oraz obowiązku uiszczania opłaty abonamentowej. W związku z tym, w celu umożliwienia
operatorowi wyznaczonemu dokonywania weryfikacji osób podlegających zwolnieniu
od opłat abonamentowych w oparciu o dane z rejestru PESEL, projekt ustawy jednoznacznie
wskazuje, iż realizacja tego zadania będzie następowała w oparciu o dane z rejestru PESEL
na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U.
Nr 217, poz. 1427, z późn. zm.).
Ponadto projekt ustawy przewiduje, że zwolnienia określone w art. 4 ust. 1 pkt 1 i 3–8
ustawy o opłatach abonamentowych będą przysługiwały od pierwszego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym złożono w placówce pocztowej operatora
wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe jedynie
oświadczenie o spełnianiu warunków do korzystania z tych zwolnień bez konieczności
przedstawiania dokumentów potwierdzających uprawnienie do tych zwolnień.
W konsekwencji powyższego
rozwiązania projekt ustawy modyfikuje zakres
dotychczasowego upoważnienia dla Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji do określenia,
w drodze rozporządzenia, jedynie wzoru oświadczenia o spełnianiu warunków do korzystania
– 3 –
ze zwolnienia od opłat abonamentowych. Określając wzór tego oświadczenia Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji powinna uwzględnić konieczność zapewnienia identyfikacji osoby,
której oświadczenie dotyczy oraz wskazanie celu, w jakim oświadczenie jest składane.
Jednocześnie projekt ustawy zawiera przepis przejściowy, dzięki któremu oświadczenie
o spełnianiu warunków do korzystania ze zwolnienia od opłat abonamentowych złożone
do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy zachowa ważność do czasu zmiany stanu
prawnego lub faktycznego, która ma wpływ na uzyskane zwolnienie od opłat
abonamentowych.
Ponadto projekt ustawy, poprzez zmianę art. 4 ust. 4, wydłuża z 14 do 30 dni termin,
w którym osoby korzystające ze zwolnienia od opłat abonamentowych obowiązane są zgłosić
placówce pocztowej operatora wyznaczonego zmiany stanu prawnego lub faktycznego, które
mają wpływ na uzyskane zwolnienia. Jednocześnie uściślono, że obowiązek ten nie dotyczy
osób, które ukończyły 75 lat.
Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia.

4. Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne projektowanej ustawy
Według danych na koniec 2013 roku rozwiązanie mające na celu zniesienie obowiązku
składania oświadczenia o spełnianiu warunków do zwolnienia od opłat abonamentowych
przez osoby, które ukończyły 75 rok życia, objęłoby około 1 mln 200 tys. osób. Dla wielu
osób w tym wieku byłoby to istotne ułatwienie, gdyż ze względu na stan zdrowia, samotne
zamieszkiwanie nie zawsze mogą dokonać czynności zgłoszenia nabycia prawa zwolnienia
z opłat abonamentowych, a następnie ponoszą konsekwencje wynikające z niedopełnienia
tego obowiązku.
Ponadto zniesienie konieczności przedstawiania dokumentów potwierdzających
uprawnienie do zwolnień od opłaty abonamentowej będzie istotnym udogodnieniem
dla pozostałych osób, które spełniają przesłanki do zwolnienia od tych opłat.
Przewiduje się, że projektowana ustawa nie pociągnie za sobą skutków finansowych
dla budżetu państwa ani nie wpłynie na poziom dochodów i wydatków pozostałych jednostek
sektora finansów publicznych, w tym jednostek samorządu terytorialnego.
– 4 –
Ustawa będzie wymagała wydania aktu wykonawczego. Rozporządzenie Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji określające wzór oświadczenia o spełnianiu warunków do korzystania
ze zwolnienia od opłat abonamentowych może być wzorowane na dotychczas obowiązującej
regulacji w tym zakresie.

5. Konsultacje
Projekt ustawy (w pierwotnej wersji dotyczącej jedynie zwolnienia osób, które
ukończyły 75 rok życia z obowiązku składania oświadczenia o spełnianiu warunków
do korzystania ze zwolnienia od opłat abonamentowych) został przesłany do zaopiniowania
następującym podmiotom: Ministrowi Skarbu Państwa, Ministrowi Finansów, Ministrowi
Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministrowi Administracji i Cyfryzacji, Ministrowi
Spraw Wewnętrznych, Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, Telewizji Polskiej S.A.,
Polskiemu Radiu S.A., Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców Prawnych,
Poczcie Polskiej S.A., Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Krajowej Radzie
Komorniczej, Polskiemu Związkowi Windykacji, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu i Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych
Osobowych.
Minister Administracji i Cyfryzacji wskazał, że „brak przepisów przejściowych stawia
w sytuacji uprzywilejowanej osoby, które ukończą 75 lat po wejściu w życie przedmiotowej
ustawy, które zgodnie z projektowaną zmianą nabyłyby zwolnienie z opłat abonamentowych
od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym ukończyły 75 lat,
w stosunku do osób, które ukończyły 75 lat przed wejściem w życie projektowanych zmian
i nie dopełniły obowiązku wynikającego z art. 4 ust. 3 ustawy o opłatach abonamentowych,
a w dodatku wszczęto i zakończono w stosunku do nich postępowanie egzekucyjne,
jak również w stosunku do osób, które mimo ukończenia 75 lat nie dopełniły wspomnianego
obowiązku i uiszczały opłaty abonamentowe. Zachodzi wątpliwość, czy projektowana zmiana
nie narusza zasady równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej, wyrażonej
w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W opinii wyrażono także wątpliwości
co do zasadności projektowanej pierwotnie zmiany ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r.
o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
Natomiast w opinii Ministra Spraw Wewnętrznych zmiana mająca na celu zniesienie
obowiązku składania przez osoby, które ukończyły 75 lat, oświadczenia o spełnieniu
– 5 –
warunków do zwolnienia od opłat abonamentowych nie budzi wątpliwości. Negatywnie
oceniona została proponowana zmiana ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
Ponadto zaproponowano rozważenie wprowadzenia w ustawie o opłatach abonamentowych
przepisu, który wskazywałby wprost, że ustalenie uprawnienia do zwolnienia od opłaty
abonamentowej z powodu osiągniętego wieku stanowi zadanie operatora wyznaczonego oraz
doprecyzowanie, że realizacja tego zadania będzie następowała w oparciu o dane ze zbioru
PESEL na zasadach określonych w ustawie o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
Poczta Polska S.A. oprócz propozycji uściślenia art. 4 ust. 4 ustawy o opłatach
abonamentowych (obowiązek zgłoszenia placówce pocztowej operatora wyznaczonego
zmiany stanu prawnego lub faktycznego, które mają wpływ na uzyskane zwolnienia,
nie dotyczy osób, które ukończyły 75 lat), zmodyfikowania przepisu projektowanej
nowelizacji w zakresie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych wskazała
na konieczność rozstrzygnięcia kwestii intertemporalnych związanych z wejściem w życie tej
nowelizacji. Ponadto zaproponowała wydłużenie vacatio legis do 9 miesięcy.
Telewizja Polska S.A. pozytywnie oceniła wprowadzenie ułatwienia dla osób ustawowo
zwolnionych z ponoszenia opłat abonamentowych poprzez zniesienie obowiązku składania
oświadczenia przez osoby, które ukończyły 75 rok życia. Ponadto w celu należytego
wykonania ustawowych obowiązków przez operatora publicznego w zakresie poboru
abonamentu zaproponowała rozważenie możliwości udostępnienia pełnego zakresu danych
z ewidencji ludności, a nie tylko danych dotyczących części osób.
W opinii Polskiego Radia S.A. projektowana nowelizacja sprowadza się wyłącznie
do usprawnienia procesu zwolnień z poboru opłat abonamentowych z jednoczesnym
pominięciem potrzeby uszczelnienia systemu finansowania mediów publicznych. Ponadto
„wprowadzanie tego typu rozwiązań, bez jednoczesnego systemowego uregulowania sposobu
finansowania mediów publicznych spowoduje wyłącznie utrudnienia w realizacji zadań
misyjnych i może przyczynić się do obniżenia jakości oferty programowej”.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w swojej opinii wskazała na zasadność wydłużenia
okresu wejścia w życie ustawy o minimum 3 miesiące oraz konieczność uwzględnienia zmian
stanu prawnego odnoszącego się do zakresu podmiotowego osób podlegających zwolnieniu
z opłat abonamentowych (ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków
dla opiekunów (Dz. U. poz. 567) poszerzyła katalog osób zwolnionych od opłat
abonamentowych o osoby, które otrzymują zasiłek dla bezrobotnych). Ponadto Krajowa Rada
– 6 –
Radiofonii i Telewizji wnosiła o rozważenie możliwości uzupełnienia projektowanej
nowelizacji o przepisy gwarantujące jej środki niezbędne dla obsługi spraw abonentów,
którzy ze względów społecznych i losowych ubiegają się o zwolnienie z wnoszenia zaległych
opłat lub rozłożenie zaległości na raty.
W opinii Polskiego Związku Windykacji stwierdzono, że postulowane w projekcie
zmiany nie odnoszą skutków do branży windykacyjnej, a także współpracy firm z tej branży
z operatorem wyznaczonym.
Minister Skarbu Państwa, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, Naczelny Sąd
Administracyjny, Krajowa Izba Radców Prawnych, Krajowa Rada Komornicza, Urząd
Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Generalny Inspektor Ochrony Danych
Osobowych poinformowali, że nie zgłaszają uwag do projektu przedmiotowej ustawy.
W swojej opinii Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie zgłosił uwag, jednakże
zasygnalizował możliwość ewentualnego rozważenia, aby proponowany w projekcie ustawy
sposób zwalniania osób, które ukończyły 75 rok życia, z obowiązku składania oświadczenia
o spełnianiu warunków do zwolnienia od opłat abonamentowych, odnosił się do tych osób,
które samodzielnie prowadzą gospodarstwo domowe. Ponadto wskazał, że projekt ustawy
powinien zostać poddany szczegółowej analizie przez Generalnego Inspektora Danych
Osobowych pod kątem doprecyzowania przepisów umożliwiających operatorowi
wyznaczonemu dostęp do bazy PESEL.
Pozostałe podmioty, Minister Finansów i Naczelna Rada Adwokacka,
nie ustosunkowały się do projektowanych rozwiązań.
W projekcie przedmiotowej ustawy uwzględniona została uwaga Ministra Spraw
Wewnętrznych dotycząca wprowadzenia w ustawie o opłatach abonamentowych przepisu,
który pozwala na realizację kontroli obowiązku uiszczania opłaty abonamentowej przez
operatora wyznaczonego w oparciu o dane z rejestru PESEL. W konsekwencji powyższego
uwagi dotyczące propozycji zmian zawartych w pierwotnym projekcie w odniesieniu
do nowelizacji ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych
stały się bezprzedmiotowe.
W projekcie została uwzględniona uwaga Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
dotycząca konieczności uwzględniania zmiany stanu prawnego, polegającej na rozszerzeniu
zakresu osób podlegających zwolnieniu z opłat abonamentowych o osoby, które otrzymują