Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw

2) nieprowadzących działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie
działalności gospodarczej,
3) nieposiadających statusu organizacji pożytku publicznego,
4) osiągające przychody wyłącznie z tytułu:
- działalności nieodpłatnej pożytku publicznego (składki członkowskie,
darowizny, zapisy, spadki, dotacje, subwencje, przychody pochodzące
z ofiarności publicznej),
- działalności odpłatnej pożytku publicznego: sprzedaż towarów i usług,

1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz
wyrównywania szans tych rodzin i osób;
1a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
2) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
3) działalności charytatywnej;
4) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju
świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
5) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
6) ochrony i promocji zdrowia;
7) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
8) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych
zwolnieniem z pracy;
9) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
10) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
11) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
12) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz
rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
13) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
14) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
15) wypoczynku dzieci i młodzieży;
16) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
17) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
18) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
19) turystyki i krajoznawstwa;
20) porządku i bezpieczeństwa publicznego;
21) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
22) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także
działań wspomagających rozwój demokracji;
23) ratownictwa i ochrony ludności;
24) pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za
granicą;
25) upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
26) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między
społeczeństwami;
27) promocji i organizacji wolontariatu;
28) pomocy Polonii i Polakom za granicą;
29) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
30) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
31) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw
dziecka;
32) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;
33) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3,
w zakresie określonym w pkt 1–32.
12

- sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,
- odsetek od środków pieniężnych na rachunkach rozliczeniowych, o których
mowa w przepisach prawa bankowego, lub rachunkach w spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną
działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form
oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych
rachunkach,
5) w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji
przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa
w pkt 4, w wysokości nieprzekraczającej 50 000 zł
– jeżeli decyzję w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów
podejmie organ zatwierdzający w rozumieniu przepisów o rachunkowości.
Dodatkowo wprowadzono w ustawie o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie delegację do wydania rozporządzenia przez ministra właściwego do
spraw finansów publicznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
zabezpieczenia społecznego, w którym określony będzie sposób prowadzenia
uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, warunki, jakim powinna odpowiadać ta
ewidencja dla prawidłowego określenia zobowiązań podatkowych, mając na uwadze
zakres oraz cel działania podmiotów prowadzących ewidencję (vide art. 5 projektu).
Za zmianami w prowadzeniu uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przemawia
fakt, że ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U.
poz. 1100) wprowadziła możliwość skorzystania z uproszczonych zasad rachunkowości
w przypadku podmiotów mikro, tj. podmiotów spełniających określone w ustawie
warunki, w tym organizacji pozarządowych. Jednakże uproszczone zasady są nadal zbyt
skomplikowane dla podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej,
osiągających niskie przychody. Przedstawione przepisy nowego art. 10a ustawy
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (oraz nowego art. 2 ust. 5 ustawy
o rachunkowości) stanowią więc rozwiązanie prawne pozwalające na wprowadzenie
takiej formy prowadzenia ewidencji przez organizacje pozarządowe o małym
przychodzie, która pozwoli na zmniejszenie istniejących obciążeń nałożonych na te
organizacje, z jednoczesnym zachowaniem niezbędnych obowiązków informacyjnych.
Z analizy danych Głównego Urzędu Statystycznego (przekazanych przez Ministerstwo
Pracy i Polityki Społecznej) wynika, że 20% organizacji pozarządowych osiąga
13

przychody do 1 tys. zł rocznie, natomiast 20% organizacji osiąga przychody od 1 tys. zł
do 10 tys. zł. Oznacza to, że 40% podmiotów osiąga roczny przychód do 10 tys. zł.
Według danych Krajowego Rejestru Sądowego w 2010 r. liczba podmiotów III sektora
wynosiła 85 915, czyli około 34 tys. organizacji pozarządowych osiągnęło przychód
poniżej 10 tys. zł.
W związku z powyższym znaczna liczba organizacji pozarządowych to organizacje
małe, generujące niewielkie przychody, które to organizacje w głównej mierze realizują
cele statutowe w oparciu o społeczną pracę swoich członków.
Z uwagi na to, że organizacje posiadające status organizacji pożytku publicznego są
kwalifikowaną formą organizacji pozarządowych, które korzystają z szeregu
przywilejów, zostały one wyłączone z zakresu podmiotowego nowej regulacji.
Dodatkowo statusu organizacji pożytku publicznego nie mogą uzyskać zarówno spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również spółki akcyjne. Nie jest właściwe, aby
takie podmioty były zwolnione z prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami
zawartymi w przepisach o rachunkowości, zwłaszcza że realizują zadania w sferze
zadań publicznych i korzystają ze zwolnień w zakresie podatku dochodowego od osób
prawnych. Ponadto takie rozwiązanie stałoby w sprzeczności z regulacjami
międzynarodowymi.
2. Art. 1 pkt 2 ustawy nowelizującej wprowadza następujące zmiany w art. 3 ustawy
o rachunkowości
Lit. a wprowadza w słowniczku ustawy o rachunkowości następujące zmiany:
tiret 1 wprowadza w ust. 1 w pkt 32 dodatkową lit. i, uzupełniając wykaz pozostałych
kosztów i przychodów operacyjnych o koszty i przychody związane ze zdarzeniami
losowymi. Zmiana ta wynika z usunięcia z przepisów ustawy o rachunkowości kategorii
zysków i strat nadzwyczajnych dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń
i zakłady reasekuracji oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe;
tiret 2 zmienia brzmienie ust. 1 pkt 33 definiującego zyski i straty nadzwyczajne, które
w projektowanych przepisach dotyczą wyłącznie banków, zakładów ubezpieczeń
i zakładów reasekuracji – zgodnie z dyrektywą Rady z dnia 8 grudnia 1986 r. w sprawie
rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji
finansowych (86/635/EWG) oraz dyrektywą Rady z dnia 19 grudnia 1991 r. w sprawie
rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń
14

(91/674/EWG). Proponuje się, aby zyski i straty nadzwyczajne pozostały również
w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z uwagi na charakter ich
działalności zbliżony do banków, a także nadzór sprawowany przez Komisję Nadzoru
Finansowego.
Natomiast pozostałe jednostki, w związku z art. 13 dyrektywy 2013/34 (odwołującym
się do załączników numer V i VI) nie będą zobligowane do wyodrębnienia w księgach
rachunkowych i prezentowania w rachunku zysków i strat informacji dotyczących
zysków i strat nadzwyczajnych. W informacji dodatkowej do sprawozdania
finansowego wszystkie te jednostki będą natomiast ujawniać zgodnie z art. 16 ust. 1
lit. f dyrektywy 2013/34 kwotę i charakter poszczególnych pozycji przychodów lub
kosztów o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie. Zdarzenia te na
podstawie ich charakteru będą zakwalifikowane do odpowiednich kategorii kosztów lub
przychodów;
tiret 3 zmienia:
- definicję znaczącego wpływu na inną jednostkę, przez co rozumie się niemającą
znamion sprawowania kontroli lub współkontroli zdolność jednostki do wpływania
na politykę finansową i operacyjną innej jednostki, w szczególności przez:
a) udział w podejmowaniu decyzji w sprawie podziału zysku lub pokrycia straty,
lub
b) zasiadanie w organie zarządzającym, nadzorującym lub administrującym, lub
c) przeprowadzanie istotnych transakcji z tą jednostką, lub
d) udostępnianie tej jednostce informacji technicznych o zasadniczym znaczeniu dla
jej działalności, lub
e) możliwość powoływania i odwoływania członków organów zarządzających,
nadzorujących lub administrujących, lub
f) posiadanie nie mniej niż 20% głosów w organie stanowiącym tej jednostki.
Aktualna definicja została rozszerzona o lit. f w związku z art. 2 pkt 13 dyrektywy
2013/34, który wskazuje, iż posiadanie nie mniej niż 20% głosów w organie
stanowiącym jednostki jest równoznaczne z wywieraniem znaczącego wpływu.
Zasady liczenia praw głosu na potrzeby pkt 36 lit. f zostały określone w dodawanym do
art. 3 ust. 1f;
- definicję jednostki dominującej do brzmienia art. 22 ust. 1 dyrektywy 2013/34.
W projekcie zachowany został podstawowy warunek uznania jednostki za jednostkę
15

dominującą, tj. warunek sprawowania kontroli. Nie poszerzono również zakresu
formy prawnej, w jakiej może funkcjonować jednostka dominująca.
Proponuje się, aby jednostką dominującą była nadal spółka handlowa lub
przedsiębiorstwo państwowe, sprawujące kontrolę nad inną jednostką (zależną),
a w szczególności:
a) posiadającą bezpośrednio lub pośrednio większość ogólnej liczby głosów
w organie stanowiącym innej jednostki (zależnej), także na podstawie
porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, wykonującymi swe prawa głosu
zgodnie z wolą jednostki dominującej, lub
b) będącą udziałowcem innej jednostki (zależnej) i uprawnioną do kierowania
polityką finansową i operacyjną tej jednostki (zależnej) w sposób samodzielny
lub przez wyznaczone przez siebie osoby lub jednostki na podstawie umowy
zawartej z innymi uprawnionymi do głosu, posiadającymi na podstawie statutu
lub umowy spółki, łącznie z jednostką dominującą, większość ogólnej liczby
głosów w organie stanowiącym, lub
c) będącą udziałowcem innej jednostki (zależnej) i uprawnioną do kierowania
polityką finansową i operacyjną tej jednostki (zależnej), na podstawie umowy
zawartej z tą jednostką (zależną) albo statutu lub umowy tej jednostki (zależnej),
lub
d) będącą udziałowcem innej jednostki (zależnej) i uprawnioną do powoływania
i odwoływania większości członków organów zarządzających, nadzorujących
lub administrujących tej jednostki (zależnej), lub
e) będącą udziałowcem innej jednostki (zależnej), której więcej niż połowę składu
organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących w poprzednim
roku obrotowym, w ciągu bieżącego roku obrotowego i do czasu sporządzenia
sprawozdania finansowego za bieżący rok obrotowy stanowią osoby powołane
do pełnienia tych funkcji w rezultacie wykonywania przez jednostkę dominującą
prawa głosu w organach tej jednostki (zależnej). Przepisy te nie mają
zastosowania, jeżeli inna jednostka lub osoba ma w stosunku do tej jednostki
(zależnej) prawa, o których mowa w lit a, c lub d;
tiret 4 zmienia definicję znaczącego inwestora, przez którego rozumie się jednostkę
będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym zaangażowaną w kapitale
innej jednostki oraz wywierającą znaczący wpływ na tę jednostkę. Dla utrzymania jak
16