Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw

– 25 –
3)
w art. 347 dodaje się § 4 w brzmieniu:
㤠4. W przypadku gdy koszty prac rozwojowych zakwalifikowanych jako aktywa
nie zostały całkowicie odpisane, nie można dokonać podziału zysku odpowiadającego
równowartości kwoty nieodpisanych kosztów prac rozwojowych, chyba że kwota
kapitałów rezerwowych i zapasowych dostępnych do podziału i zysków z lat ubiegłych
jest co najmniej równa kwocie kosztów nieodpisanych.”;
4)
w art. 363 § 6 otrzymuje brzmienie:
„§ 6. Akcje własne należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji aktywów.
Równocześnie należy zmniejszyć kapitał rezerwowy na akcje własne utworzony
zgodnie z). Termin na
implementację upływa 20 lipca 2015 r.
Należy mieć na uwadze, że przyjęty kierunek zmian wpisuje się w działania rządu,
zmierzające do poprawy warunków wykonywania działalności gospodarczej
i ograniczenia lub zniesienia barier hamujących rozwój przedsiębiorczości, poprzez
możliwość m.in. sporządzenia uproszczonego sprawozdania finansowego przez
jednostki małe (zdefiniowane w projekcie), a także stosowania uproszczonych zasad
rachunkowości dla szerszego katalogu jednostek niż dotychczas w zakresie ewidencji
umów leasingu, ujmowania odroczonego podatku dochodowego oraz wyceny
instrumentów finansowych.
Regulacje zawarte w dyrektywie 2013/34 (art. 4, art. 7d, art. 14 i art. 16) umożliwiają
państwom członkowskim wprowadzenie uproszczeń w zakresie sprawozdawczości
finansowej dla jednostek małych określonych w art. 3 ust. 1 dyrektywy 2013/34.
Zgodnie z przepisami dyrektywy 2013/34 jednostki małe to: spółki akcyjne, spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki komandytowo-akcyjne (jak również
spółki osobowe przez nie tworzone), które w roku obrotowym, za który sporządzają
sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie
przekroczyły limitów dwóch z trzech następujących wielkości:

1) Transpozycja przepisów dyrektywy 2013/34 w zakresie jednostek mikro była przedmiotem odrębnego
procesu legislacyjnego (patrz część II. Transpozycja dyrektywy 2013/34 w zakresie jednostek mikro).

1) suma bilansowa: 4 000 000 euro (tj. 16 987 200 zł));
2) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów: 8 000 000 euro
(tj. 33 974 400 zł));
3) przeciętne zatrudnienie w roku obrotowym: 50.
Na potrzeby nowelizacji w odniesieniu do ww. wielkości wyrażonych w euro przyjęto
wartości w zł określone w projektowanym art. 3 ust. 1c pkt 1 ustawy o rachunkowości.
Z uwagi na to, iż progi te mogą być zaokrąglone (zgodnie z art. 3 ust. 9 dyrektywy
2013/34), przyjęto w projekcie wielkości sumy bilansowej oraz przychodów w pełnych
milionach złotych, tj. odpowiednio 17 000 000 zł dla sumy bilansowej i 34 000 000 zł
dla przychodów netto ze sprzedaży.
Z katalogu ww. spółek wyłącza się jednostki (wskazane w przepisach projektu – art. 1
pkt 2 lit. c), których definicja spełnia warunki dyrektywy 2013/34 z art. 2 pkt. 1, tj.:
1) jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów
o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych,
przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów
o spółdzielczych
kasach
oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów
o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
2) jednostki zamierzające ubiegać się albo ubiegające się o zezwolenie na
wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w pkt 1;
3) emitentów papierów wartościowych dopuszczonych, zamierzających ubiegać się
lub ubiegających się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków
regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
4) emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu w alternatywnym
systemie obrotu;
5) krajowe instytucje płatnicze;
6) instytucje pieniądza elektronicznego;
7) jednostki sektora finansów publicznych,
Na potrzeby przepisów ustawy o rachunkowości nie wprowadzono nowej definicji
jednostki zainteresowania publicznego ani nie powołano się na definicję zawartą
w ustawie o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do

2) Kwoty przeliczone wg kursu (1 euro=4,2468 zł) opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu wejścia w życie dyrektywy 2013/34/UE, tj. na dzień 19 lipca 2013 r., tabela
2013/C 206/03.
3) Patrz przypis 2.
2

badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym. Jest to spowodowane
zachowaniem spójności terminologicznej w każdym z ww. aktów prawnych.
Uproszczenia zaprezentowane w projekcie obejmują:
• możliwość sporządzania skróconego sprawozdania finansowego (jedynie
uproszczonego bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej
z ograniczoną ilością ujawnień);
• zwolnienie ze sporządzania sprawozdania z działalności, pod warunkiem że niektóre
informacje, objęte dotychczas jego zakresem informacyjnym, zostaną przez
jednostki małe ujawnione w informacji dodatkowej;
• zwolnienie z obowiązku sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz
rachunku przepływów pieniężnych.
Uproszczenia przyczynią się do obniżenia kosztów przygotowania sprawozdania
finansowego oraz kosztów bieżącego prowadzenia rachunkowości.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podmiotów obrotu gospodarczego, w celu
umożliwienia stosowania uproszczeń w rachunkowości przez szerszy krąg podmiotów
niż wynika to bezpośrednio z dyrektywy 2013/34, w nowelizacji przewiduje się
rozszerzenie katalogu jednostek małych także na osoby fizyczne, spółki cywilne osób
fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, inne osoby prawne,
z wyłączeniem jednostek sektora finansów publicznych, oraz oddziały przedsiębiorców
zagranicznych, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe
oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyły dwóch z ww. trzech
wielkości.
Dodatkowo, zgodnie z projektowaną regulacją, z uproszczeń przewidzianych dla
jednostek małych będą mogły skorzystać także osoby fizyczne, spółki cywilne osób
fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które na podstawie
art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości mogą stosować przepisy tej ustawy, jeżeli ich
przychody za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej
1 200 000 euro.
Projekt zawiera także zakres informacyjny sprawozdania finansowego dla jednostek
małych, składający się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej
określony w nowym załączniku nr 5 do ustawy o rachunkowości.

3

W związku z kierunkiem zmian w zakresie uproszczeń dla jednostek małych
wynikających z dyrektywy 2013/34 projektodawca przewidział dodatkowe uproszczenia
– niezwiązane z dyrektywą 2013/34 – polegające na możliwości:
1) klasyfikowania umów leasingu w sposób uproszczony, tj. według zasad określonych
w przepisach podatkowych,
2) odstąpienia do ustalania aktywów i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku
dochodowego
dla nowego katalogu jednostek, tj. jednostek samorządu terytorialnego (dot. ww. pkt 1)
oraz takich jednostek, które za poprzedni rok obrotowy nie przekraczają dwóch
z następujących trzech wielkości (dot. ww. pkt 1 i 2):
• 17 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• 34 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów
za rok obrotowy,
• 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
Dodatkowo ww. jednostki) będą mogły nie stosować rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod
wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych
(Dz. U. Nr 149, poz. 1674).
Wprowadzona zmiana umożliwi większej liczbie jednostek skorzystanie z uproszczeń
w powyższych zakresach, co istotnie zmniejszy obciążenia związane z prowadzeniem
ksiąg rachunkowych.
Projekt dokonuje również, jako dostosowanie do przepisów dyrektywy 2013/34, zmian
przepisów w zakresie sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych
dotyczących m.in.:
a) doprecyzowania katalogu przypadków określających sytuacje, kiedy jednostka ma
status jednostki dominującej, wraz ze sposobem liczenia praw głosu oraz praw
powoływania i odwoływania członków organów zarządzających, nadzorujących lub
administrujących,
b) zmiany definicji jednostek powiązanych, jednostki stowarzyszonej oraz znaczącego
inwestora i znaczącego wpływu, a także wprowadzenie nowej definicji
zaangażowania w kapitale,

4) Z wyłączeniem jednostek mikro (które ustawowo nie stosują wyceny aktywów i pasywów według
wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia) oraz katalogu jednostek wymienionych w art. 3
ust. 1e pkt 1–6 ustawy o rachunkowości.
4

c) braku możliwości skorzystania ze zwolnienia ze sporządzania skonsolidowanych
sprawozdań finansowych w przypadku „małej” grupy kapitałowej, jeżeli
którakolwiek z jednostek w takiej grupie jest jednostką, o której mowa
w projektowanym art. 3 ust. 1e pkt 1–6,
d) wprowadzenia
dwóch
kategorii
wielkości
progów
umożliwiających
niesporządzenie skonsolidowanych sprawozdań finansowych:
- z uwzględnieniem wyłączeń konsolidacyjnych (wówczas proponowane
wielkości progów wynoszą dla sumy bilansowej 32 000 000 zł, przychodów
netto ze sprzedaży towarów i produktów – 64 000 000 zł oraz średniorocznego
zatrudnienia – 250 osób),
- bez uwzględnienia wyłączeń konsolidacyjnych (wówczas wartości progów
dotyczące sumy bilansowej i przychodów ze sprzedaży towarów i produktów są
podwyższone o 20%),
e) zmiany warunków dotyczących zwolnienia ze sporządzania skonsolidowanego
sprawozdania finansowego jednostki dominującej niższego szczebla.
Należy podkreślić, że implementacja dyrektywy 2013/34 w zakresie sporządzania
skonsolidowanego sprawozdania finansowego nastąpi zarówno poprzez zmiany
w ustawie o rachunkowości oraz poprzez zmianę rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 25 września 2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez
jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych
sprawozdań finansowych grup kapitałowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1327).
Naturalną konsekwencją zmian wprowadzanych w ustawie o rachunkowości w związku
z implementacją dyrektywy, tj. usunięciem kategorii zysków i strat nadzwyczajnych dla
jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji oraz
spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, konieczna będzie zmiana
m.in. następujących aktów wykonawczych:
- rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie szczególnych
zasad rachunkowości domów maklerskich (Dz. U. z 2013 r. poz. 483),
- rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych
zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek
samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów
budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek

5) Np. wzajemnych należności, zobowiązań, przychodów i kosztów
5