Rządowy projekt ustawy - Prawo konsularne

Art. 87 stanowi, że odwołanie wnosi się pisemnie. Wymogi formalne dla odwołania są
tożsame z wymogami formalnymi wniosków o wszczęcie postępowania i są określone
w art. 70 i art. 72. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem konsula, który przesyła je do
właściwego organu odwoławczego w Rzeczypospolitej Polskiej, wraz z aktami sprawy.
Zgodnie z art. 70 datą wniesienia odwołania będzie dzień jego doręczenia konsulowi.
Konsul przekazuje do kraju akta sprawy jednym z następujących sposobów: przesyłką
rejestrowaną nadaną w placówce pocztowej operatora pocztowego świadczącego usługi
powszechne, pocztą dyplomatyczną (która jest powszechną, choć ograniczoną co do
częstotliwości formą służącą do przekazywania dokumentów z placówek zagranicznych
i w odwrotnym kierunku) albo za pośrednictwem innych środków łączności będących
w dyspozycji polskich urzędów konsularnych lub przedstawicielstw dyplomatycznych.
Postępowanie przed organem odwoławczym regulują przepisy odrębne, tj. co do zasady
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
W myśl art. 88 decyzja nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia
odwołania.
W art. 89 przewidziano, że jeżeli konsul uzna odwołanie od jego decyzji za zasadne,
może wydać nową decyzję w sposób uwzględniający żądanie strony. Norma ta
powtarza uregulowanie przewidziane w § 37 obowiązującego zarządzenia Ministra
Spraw Zagranicznych w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed konsulem,
a dotychczasowa praktyka konsularna niejednokrotnie wskazywała na konieczność
powtórzenia rozwiązania dającego konsulowi sposobność do samokontroli w zakresie
podejmowanych decyzji. Celem wprowadzenia omawianego przepisu jest
uelastycznienie przedmiotowego postępowania, mogące przyczynić się do
zaoszczędzania czasu, który upływałby, gdyby oczywiście zasadne odwołanie
wymagało przekazania do organu odwoławczego w kraju, co jednocześnie
generowałoby niepotrzebne w tym przypadku koszty. Od nowej decyzji wydanej w tym
trybie stronie służy odwołanie.
W art. 90 ust. 1 określono zasadę zaskarżalności postanowień wydanych w toku
postępowania przez konsula. Termin na wniesienie zażalenia wynosi 7 dni od dnia
doręczenia postanowienia stronie. Termin ten jest tożsamy z terminem zawartym
w art. 141 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Wniesienie zażalenia nie
40
wywołuje skutku suspensywnego, przy czym konsul, który wydał postanowienie, może
w uzasadnionych przypadkach wstrzymać jego wykonanie (art. 90 ust. 3).
Art. 91 zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących
odwołań w sprawach nieuregulowanych dotyczących zażaleń.
Art. 92 określa instytucję ponownego rozpatrzenia sprawy, którą przewidują przepisy
ustaw szczególnych. Wprowadzenie tego mechanizmu jest podyktowane regulacjami
ustawy o cudzoziemcach w odniesieniu do decyzji o odmowie udzielenia lub cofnięciu
cudzoziemcowi zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu
granicznego (art. 42 ust. 3 i 4 ustawy o cudzoziemcach) i decyzji o odmowie wydania
wizy Schengen lub wizy krajowej (art. 76 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ustawy
o cudzoziemcach) oraz decyzji o cofnięciu lub unieważnieniu wizy Schengen lub wizy
krajowej (art. 93 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o cudzoziemcach). Zgodnie
z projektowanym przepisem wniosek w przedmiotowej sprawie składa się na piśmie
w terminie 14 dniu od dnia doręczenia rozstrzygnięcia stronie. Decyzja konsula podjęta
w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy jest ostateczna. W sprawach
nieuregulowanych w przepisach szczególnych do postępowania wszczętego na wniosek
o ponowne rozpatrzenie sprawy stosuje się przepisy projektowanej ustawy dotyczące
postępowania przed konsulem.
10. Wznowienie postępowania
Całkowicie nowym uregulowaniem w postępowaniu przed konsulem jest instytucja
wznowienia postępowania. Dotychczasowa praktyka wielokrotnie pokazywała, że brak
nadzwyczajnych trybów odwoławczych stanowił trudność w procedurze przed
konsulem. Proponowane w projekcie przepisy zostały oparte na analogicznych
regulacjach Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 145–152).
W art. 93 zawarte zostały przesłanki wznowienia postępowania w sprawie zakończonej
wykonaniem czynności przez konsula lub jego ostateczną decyzją. Zgodnie
z projektowaną normą wznawia się postępowanie, gdy: (1) dowody, na których
podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
(2) wydanie decyzji lub wykonanie czynności nastąpiło w wyniku przestępstwa,
(3) strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy, (4) wyjdą na jaw istotne
dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody nieznane konsulowi,
a istniejące w dniu wydania decyzji lub wykonania czynności, (5) decyzję wydano lub
41
czynność wykonano bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
(6) decyzję wydano lub czynność wykonano w oparciu o inną decyzję lub
rozstrzygnięcie sądu, które następnie zostało zmienione lub uchylone, (7) Trybunał
Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub
ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego została wydana decyzja lub
wykonano czynność, (8) zostało wydane orzeczenie sądu stwierdzające naruszenie
zasady równego traktowania, o którym mowa w ustawie z dnia 3 grudnia 2010 r.
o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania
(Dz. U. Nr 254, poz. 1700, z późn. zm.), jeżeli naruszenie tej zasady miało wpływ na
wydaną decyzję lub wykonaną czynność.
Norma art. 94 określa terminy uchylenia decyzji lub czynności konsula. Ich uchylenie
z przyczyn określonych w art. 93 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia wykonania
czynności lub doręczenia decyzji upłynęło 5 lat, zaś w przypadku przyczyn określonych
w art. 93 pkt 3–8 termin ten wynosi 3 lata.
Art. 95 stanowi, że wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony,
przy czym z przyczyny określonej w art. 93 pkt 3 i 7–8 nastąpić może ono tylko na
żądanie strony.
Art. 96 wyznacza termin na wniesienie podania o wznowienie postępowania, który
wynosi 30 dni od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej
podstawę do jego wznowienia, a w przypadku, o którym mowa w art. 93 pkt 3 – 30 dni
od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji lub o wykonaniu czynności. Ust. 2
przewiduje, że w sytuacji określonej w art. 93 pkt 7 podanie o wznowienie
postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Art. 97 przewiduje, że wznowienie postępowania lub jego odmowa następuje w drodze
postanowienia, na które przysługuje zażalenie.
Art. 98 stanowi, że konsul przeprowadza postępowanie co do przyczyn wznowienia
postępowania oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.
W myśl art. 99 wznowione postępowanie kończy się decyzją konsula, w której:
(1) odmawia on uchylenia dotychczasowej decyzji lub czynności, gdy stwierdzi brak
podstaw do takiego uchylenia na podstawie art. 93, (2) uchyla dotychczasową decyzję,
42
gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia, orzekając jednocześnie co do istoty
sprawy, albo (3) uchyla czynność, gdy stwierdzi istnienie podstaw do takiego uchylenia.
11. Zaświadczenia
Norma art. 100 przewiduje wydawanie zaświadczeń przez konsula na żądanie strony.
W dotychczasowym stanie prawnym konsul miał ograniczoną możliwość realizacji
potrzeb osób zainteresowanych uzyskaniem zaświadczenia, o ile wydania
zaświadczenia nie przewidywał przepis szczególny. Projektowany przepis przewiduje,
że konsul wydaje zaświadczenie, jeżeli: (1) przepis polskiego prawa wymaga
urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego, (2) strona ubiega
się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu
określonych faktów lub stanu prawnego. Zaświadczenie powinno być wydane bez
zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od złożenia wniosku.
Art. 101 stanowi, że w przypadku gdy strona ubiega się o zaświadczenie ze względu na
swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu
prawnego, konsul wydaje takie zaświadczenie wyłącznie wówczas, gdy przedmiotowe
fakty lub stan prawny wynikają z prowadzonych przez konsula wykazów, ewidencji,
rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Przed wydaniem
zaświadczenia konsul może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.
W myśl art. 102 odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej
przez osobę ubiegającą się o jego wydanie następuje w drodze postanowienia, na które
przysługuje zażalenie.

IV. Opłaty konsularne i wydatki
Dział IV dotyczy opłat konsularnych i reguluje te zagadnienia ich dotyczące, które
normują kwestie związane z prawami i obowiązkami obywateli, a zatem powinny
stanowić materię ustawową. Dotychczas materia opłat konsularnych uregulowana była
w rozporządzeniu Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie opłat konsularnych.
Ponieważ przepisy dotyczące opłat zostały poddane weryfikacji, aktualizacji
i uporządkowaniu podczas przygotowań do wydania przywołanego rozporządzenia
(tj. w 2012 r.), projekt ustawy zawiera zasadniczo przepisy przeniesione bez większych
zmian z obowiązującego rozporządzenia. Zgodnie ze stanowiskiem Rządowego
Centrum Legislacji zalecającym zawarcie podstawowych norm z zakresu opłat
43
konsularnych w akcie ustawowym, w projekcie ustawy znalazły się zasady pobierania
opłat konsularnych, w tym pobierania ich w zmniejszonej wysokości, oraz odstąpienia
od ich pobrania, zwolnień od opłaty konsularnej, a także pokrywania wydatków
ponoszonych przez konsula w związku z wykonywaną czynnością, natomiast samo
rozporządzenie ministra właściwego do spraw zagranicznych w sprawie opłat
konsularnych, które będzie wydane na podstawie delegacji z art. 116 projektowanej
ustawy, regulować będzie jedynie kwestie techniczne, takie jak: sposób pobierania
i wnoszenia opłat i ich zwrotu, sposób wnoszenia przedpłat na poczet wydatków
ponoszonych przez konsula oraz zwrotu niewydatkowanej kwoty przedpłaty, sposób
przeliczania opłat konsularnych wyrażonych w euro na walutę, w której pobiera się
opłaty konsularne. Rozporządzenie zawierać będzie także załącznik – Taryfę Opłat
Konsularnych, zawierającą czynności wykonywane przez konsula podlegające opłatom
konsularnym oraz wysokość tych opłat wyrażoną w euro.
Zgodnie z art. 103 konsul pobiera opłaty konsularne w sprawach paszportowych,
obywatelstwa polskiego, wizowych i dotyczących wydawania zezwoleń na
przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego oraz innych w sprawach
cudzoziemców, związanych z wydawaniem zaświadczeń i zezwoleń, legalizacyjnych,
notarialnych i związanych ze sporządzaniem lub poświadczaniem tłumaczeń,
dotyczących stanu cywilnego, z zakresu żeglugi morskiej i śródlądowej, a także innych
określonych w przepisach odrębnych.
Konsul pobiera także opłaty za szczególny sposób wykonywania czynności
(np. w sposób pilny lub poza siedzibą urzędu konsularnego albo przedstawicielstwa
dyplomatycznego).
Ust. 3 tego artykułu stanowi, że opłaty konsularne stanowią dochód budżetu państwa.
Art. 104 stanowi, że wysokość opłaty konsularnej za wykonanie jednej czynności nie
może przekroczyć 500 euro.
Według art. 105 do uiszczenia opłaty konsularnej obowiązana jest strona, która składa
wniosek o wykonanie czynności podlegającej opłacie. Ust. 2 tego artykułu stanowi, że
opłatę konsularną wnosi się przed wykonaniem czynności. Zgodnie z art. 106 ust. 3
opłatę konsularną pobiera się w walucie państwa przyjmującego. Dopuszczalne jest
jednak pobieranie opłat konsularnych w innej walucie niż waluta państwa
przyjmującego (ust. 4).
44