Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo łowieckie

1) szczegółowych warunków wykonywania polowania, wzoru upoważnienia do
wykonywania polowania indywidualnego i wzoru ewidencji pobytu na polowaniu
indywidualnym oraz
2) szczegółowych warunków znakowania tusz
– zasadne jest wprowadzenie dwóch odrębnych delegacji ustawowych, przy czym
upoważnienie do uregulowania szczegółowych warunków znakowania tusz powinno
zostać przeniesione do art. 42c Prawa łowieckiego, który to wprowadza obowiązek
znakowania tusz przez osoby prowadzące punkt skupu. Do art. 42c powinny zostać
przeniesione także § 51 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 marca
2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania
tusz (Dz. U. Nr 61, poz. 548, z późn. zm.), stanowią one bowiem materię ustawową.
W celu zapewnienia zgodności przepisów krajowych z rozporządzeniem (WE)
nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.
ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności
pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55, z późn. zm.;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 14), w projektowanym
art. 42c wprowadzono możliwość znakowania tusz przez osoby wskazane
w ww. rozporządzeniu. Zgodnie bowiem z załącznikiem III sekcja IV rozdział II pkt 4a
ww. rozporządzenia, jeżeli w trakcie oględzin tusz zwierzyny grubej nie zostaną
stwierdzone żadne nietypowe cechy, a przed uśmierceniem zwierzęcia nie zostaną
zaobserwowane żadne nietypowe zachowania i nie ma żadnych podejrzeń co do
skażenia środowiska, przeszkolona osoba zobowiązana jest załączyć do ciała zwierzęcia
opatrzone numerem oświadczenie stwierdzające powyższe fakty. W oświadczeniu musi
zostać podana data, czas i miejsce uśmiercenia. Oświadczenie nie musi być załączone
do ciała zwierzęcia i może obejmować więcej niż jedno ciało zwierzęcia, pod
warunkiem że każde ciało zwierzęcia jest odpowiednio zidentyfikowane,
a oświadczenie zawiera numer identyfikacyjny każdego objętego nim ciała zwierzęcia
z podaniem daty, czasu i miejsca uśmiercenia. Wszystkie ciała zwierząt objęte jednym
oświadczeniem można wysyłać wyłącznie do jednego zakładu przetwórstwa dziczyzny.
Projektowany art. 42c ust. 2 umożliwi w praktyce wystawienie jednego zbiorczego
oświadczenia dla tusz pozyskanych na polowaniu zbiorowym, o ile zostaną
oznakowane. Jednocześnie zasadne jest doprecyzowanie w projektowanym art. 42c
12

ust. 3, jakie dokumenty, oprócz upoważnienia do wykonywania polowania,
potwierdzają legalność pozyskania zwierzyny.
Ze względu na zmiany w systematyce nowelizowanej ustawy, wynikające
z wprowadzenia
przepisów określających zasady wykonywania polowania,
upoważnienie ustawowe do określenia szczegółowych wymagań w zakresie
wykonywania polowania powinno zostać przeniesione do projektowanego art. 43m,
przy jednoczesnym uchyleniu art. 43 ust. 3.
W obowiązującej ustawie poważne wątpliwości pod względem legislacyjnym
i prawnym budzi również art. 42e. Upoważnia on ministra właściwego do spraw
środowiska do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu wyceny oraz ewidencji
trofeów łowieckich, uwzględniając kryteria wyceny Międzynarodowej Rady Łowiectwa
i Ochrony Zwierzyny, a także sposób i formę ochrony trofeów rekordowych oraz
wielkość trofeów, których wywóz za granicę jest zabroniony. W pierwszej kolejności
należy zauważyć, że zakaz wywozu trofeów powinien zostać ustanowiony wprost
w ustawie. Ponadto ustanowienie zakazu wymaga także wprowadzenia sankcji za jego
nieprzestrzeganie.
Ustawa powinna także wskazywać, które trofea uznaje się za trofea łowieckie.
Jednocześnie uznano za nieuzasadnione objęcie zakazem wywozu wszystkich trofeów.
Projektowane rozwiązania przewidują zatem ograniczenie zakazu wywozu trofeów
jedynie do trofeów o szczególnej wartości kulturowej lub przyrodniczej. Odstępstwo od
tego zakazu możliwe będzie na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw
środowiska, wydawanej na wniosek właściciela trofeum. Zgoda będzie mogła być
wydana na czas określony w przypadku wywozu trofeum w celu jego eksponowania na
wystawach specjalistycznych. Jednocześnie ze względu na znaczenie trofeów
o szczególnej wartości kulturowej lub przyrodniczej, choćby dla zachowania
dziedzictwa kulturowego, tradycji łowieckiej oraz dokumentowania wysokiej kondycji
osobniczej gatunków łownych, naruszenie tego zakazu powinno stanowić wykroczenie
(projektowany art. 51 ust. 1 pkt 8 i 9 oraz art. 54). W pozostałych przypadkach wywóz
trofeów za granicę będzie możliwy na podstawie zaświadczenia wydawanego przez
Polski Związek Łowiecki, potwierdzającego, że wywożone trofeum nie ma szczególnej
wartości kulturowej lub przyrodniczej.
13

Podstawą do uznawania, czy dane trofeum łowieckie posiada szczególne wartości
kulturowe lub przyrodnicze, będą kryteria określone, w drodze rozporządzenia, przez
ministra właściwego do spraw środowiska (projektowany art. 42e ust. 3).
Ze względu na istotną potrzebę zapewnienia, że szkody łowieckie w różnych częściach
kraju szacowane będą w ten sam sposób, za zasadną należy uznać projektowaną zmianę
art. 49 Prawa łowieckiego, polegającą na upoważnieniu ministra właściwego do spraw
środowiska do określenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa,
w drodze rozporządzenia, nie tylko trybu postępowania przy szacowaniu szkód
łowieckich, ale także metody ich szacowania oraz sposobu ustalania wysokości
odszkodowania. Przepis ten ma na celu doprowadzenie do wyeliminowania istotnych
różnic w wycenie zbliżonych szkód na terenie kraju.
Art. 8 ust. 3 Prawa łowieckiego nakłada na dzierżawców i zarządców obwodów
łowieckich obowiązek prowadzenia gospodarki łowieckiej w oparciu o roczne plany
łowieckie i wieloletnie łowieckie plany hodowlane. Oznacza to, że powinni oni
w całości zrealizować limity pozyskania poszczególnych gatunków zwierzyny w danym
roku gospodarczym. Jednakże obowiązująca ustawa nie przewiduje, poza
obowiązkowym udziałem w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną, żadnych
konsekwencji niewykonania planu łowieckiego (art. 30 ust. 1). Co więcej obowiązek
ten został ograniczony do dzierżawców obwodów łowieckich. W pierwszej kolejności
za zasadne uznano zatem zrównanie sytuacji dzierżawców i zarządców obwodów
łowieckich i rozszerzenie obowiązku, o którym mowa w art. 30 ust. 1, na zarządców
obwodów łowieckich. Mając na uwadze, że niewykonywanie planów łowieckich lub ich
brak (równoznaczny z brakiem możliwości prowadzenia gospodarki łowieckiej) może
prowadzić do nadmiernego wzrostu populacji zwierząt łownych, zagrażającego
gospodarce rolnej i leśnej, a w przypadku zdarzającej się coraz częściej migracji na
tereny zamieszkałe przez ludzi, także bezpieczeństwu osób i mienia, zasadne jest też
wprowadzenie możliwości wypowiedzenia umowy dzierżawy obwodu łowieckiego albo
– odpowiednio – uchylenia decyzji wyłączającej obwód łowiecki z wydzierżawienia
i przekazującej go w zarząd w przypadku niewykonywania przez dzierżawców albo
zarządców planów łowieckich albo braku zatwierdzonego planu łowieckiego.
Proponowane rozwiązanie (projektowany art. 29a ust. 2a), zgodnie z którym
wydzierżawiający obwód łowiecki będzie mógł, po zasięgnięciu opinii PZŁ,
wypowiedzieć umowę dzierżawy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku
14

niezrealizowania przez dzierżawcę obwodu łowieckiego rocznego planu łowieckiego na
poziomie co najmniej 80% określonej w tym planie minimalnej liczby zwierzyny grubej
zaplanowanej do pozyskania w każdym z trzech następujących po sobie lat, braku
zatwierdzonego w całości rocznego planu łowieckiego dla wydzierżawionego obwodu
łowieckiego przez co najmniej 3 miesiące (termin uwzględnia procedurę odwoławczą
w przypadku odmowy zatwierdzenia rocznego planu łowieckiego) lub trwałego
zaprzestania przez dzierżawcę obwodu łowieckiego wypłacania odszkodowań (przez
które powinno się rozumieć zaprzestanie wypłacania odszkodowań w ogóle, a nie
niewypłacenie jednego czy kilku odszkodowań), zapewnia mechanizm umożliwiający
wydzierżawiającemu rozwiązanie dzierżawy w przypadku niewykonywania lub
nienależytego wykonywania gospodarki łowieckiej. Jednocześnie obiektywny charakter
przesłanek oraz konieczność uzyskania opinii PZŁ w sposób wystarczający
zabezpieczają dzierżawców przed nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy dzierżawy.
Powyższe rozwiązania powinny znaleźć odpowiednie zastosowanie także w odniesieniu
do zarządców obwodów łowieckich (proponowany art. 28 ust. 3a).
Wzmocnieniu mechanizmów zapewniających skuteczniejsze wykonywanie przez
dzierżawców albo zarządców obwodów łowieckich rocznych planów łowieckich służy
także projektowana nowelizacja art. 45 ust. 2, upoważaniającego nadleśniczego do
zarządzenia odstrzału zastępczego. Projektowane rozwiązanie służy usprawnieniu
korzystania z tego narzędzia przez nadleśniczych oraz jednoznacznemu wskazaniu, że
podmiotem zobowiązanym do pokrycia kosztów tego odstrzału będzie dzierżawca albo
zarządca obwodu łowieckiego. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że zarządzenie tego
odstrzału będzie miało charakter fakultatywny, a jego przesłanką będzie nie tylko
określony stopień niewykonania planu, lecz również rozmiar szkód.
Zgodnie z art. 33 ust. 2 Prawa łowieckiego koła łowieckie posiadają osobowość prawną
i ponoszą odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Obowiązujące przepisy nie
przewidują jednak odpowiedzialności innych podmiotów za zobowiązania kół
łowieckich w przypadku rozwiązania koła lub zaprzestania przez nie wypłaty
odszkodowań. Prowadzić to może do sytuacji, w której szkody łowieckie nie zostaną
naprawione, gdyż brak będzie zobowiązanych do ich pokrycia. Z tego względu za
zasadną należy uznać propozycję (projektowany art. 33 ust. 2a), aby PZŁ, jako
zrzeszenie, którego członkami są koła łowieckie, przejął zobowiązania kół łowieckich
z tytułu odszkodowań w przypadku rozwiązania koła łowieckiego, gdy majątek koła nie
15

jest wystarczający do pokrycia zobowiązań koła z tytułu odszkodowań, oraz
w przypadku zaprzestania przez koło łowieckie wypłacania odszkodowań.
Wydarzenia związane z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń wykazały, że brak
jest w obowiązujących przepisach instrumentów, które pozwoliłyby zarządzać
populacjami zwierzyny na terytorium całego kraju lub jego części w razie wystąpienia
szczególnych zdarzeń, to jest wystąpienia znacznego zagrożenia dla zdrowia, życia lub
gospodarki człowieka albo znacznego spadku lub niskiego stanu populacji zwierzyny
danego gatunku. Z tego względu za zasadne należy uznać przyznanie ministrowi
właściwemu do spraw środowiska kompetencji do określenia w takich przypadkach
poziomów pozyskania gatunków zwierzyny – projektowany art. 8a Prawa łowieckiego.
W przypadku gdy minister wyda rozporządzenie (upoważnienie ma charakter
fakultatywny), dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich oraz dyrektorzy
regionalnych dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe będą
zobowiązani do dokonania stosownej korekty odpowiednio rocznych planów
łowieckich albo wieloletnich łowieckich planów hodowlanych.
Jednocześnie, mając na uwadze wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 listopada
2012 r., K 21/11, w którym TK stwierdził, że PZŁ ma cechy organizacji przymusowej,
zbliżonej do samorządu, o którym mowa w art. 17 ust. 2 Konstytucji RP,
z dominującym aspektem publicznoprawnym, konieczne jest przemodelowanie nadzoru
ministra właściwego do spraw środowiska nad PZŁ.
Zgodnie z obowiązującym art. 35a Prawa łowieckiego, minister właściwy do spraw
środowiska sprawuje ten nadzór, stosując odpowiednio przepisy dotyczące nadzoru nad
stowarzyszeniami, określone w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo
o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z późn. zm.), zwanej dalej
„Prawo o stowarzyszeniach”. Cechą tego nadzoru jest brak możliwości władczego
ingerowania organów nadzoru w działalność stowarzyszeń. W przypadku gdy dane
stowarzyszenie działa niezgodnie z prawem, organ nadzoru może jedynie, zgodnie
z art. 28 Prawa o stowarzyszeniach, wystąpić do stowarzyszenia o usunięcie
nieprawidłowości w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia
albo wystąpić do sądu o zastosowanie środka określonego w art. 29 tej ustawy
(np. o stwierdzenie nieważności uchwały stowarzyszenia). Taką konstrukcję
sprawowania nadzoru nad stowarzyszeniami można uzasadnić tym, że stowarzyszenie
jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych.
16