Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo łowieckie

ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym
państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego bądź dla ochrony
środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób (zasada
proporcjonalności). Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Zasada
proporcjonalności powinna być rozumiana jako suma trzech przesłanek: przydatności,
konieczności oraz proporcjonalności regulacji. Zdaniem TK zakwestionowana regulacja
spełnia przesłanki przydatności (konieczność uzyskania zgody właściciela na objęcie
nieruchomości obwodem łowieckim w wysokim stopniu utrudniłaby racjonalne
realizowanie łowiectwa) oraz konieczności (mechanizm tworzenia obwodów
łowieckich wynika z potrzeby utworzenia obwodów łowieckich zapewniających
najbardziej racjonalne gospodarowanie zasobami zwierzyny). Jednakże brak
jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia
obwodów łowieckich obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów
prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu
obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje
Prawo łowieckie, powoduje, zdaniem TK, że art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego nie
spełnia przesłanki proporcjonalności sensu stricto. TK wskazał także na niedostatecznie
uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy
do obwodu łowieckiego. TK zalecił również uwzględnienie przy projektowaniu nowych
przepisów orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, dotyczącego
ustanawiania zakazu wykonywania polowania na gruntach prywatnych wobec
powołania się przez właściciela nieruchomości na klauzulę sumienia, co nie musi
jednak prowadzić do zakazu wykonywania innych czynności z zakresu gospodarki
łowieckiej. Jednocześnie TK postanowił odroczyć utratę mocy obowiązującej art. 27
ust. 1 Prawa łowieckiego o maksymalny okres osiemnastu miesięcy, to jest do dnia
21 stycznia 2016 r.
Projektowana ustawa przewiduje, że obwody łowieckie będą, tak jak dotychczas,
tworzone w drodze uchwały sejmiku województwa, będącej aktem prawa miejscowego.
Do kompetencji marszałka województwa należeć będzie natomiast przygotowanie
projektu uchwały, uzyskanie opinii właściwego regionalnego dyrektora ochrony
środowiska, właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa
Leśnego Lasy Państwowe, Polskiego Związku Łowieckiego (PZŁ) oraz właściwej izby
rolniczej, a także uzgodnienie projektu z sejmikiem województwa właściwym dla
2

pozostałego gruntu (dotyczy sytuacji, gdy obwód ma się znajdować na terenie więcej
niż jednego województwa) oraz z organami wojskowymi (dotyczy podziału na obwody
łowieckie obszarów gruntów pozostających w zarządzie organów wojskowych lub
przydzielonych tym organom albo zmiany granic tych obwodów). Po przeprowadzeniu
procedury opiniowania i uzgadniania projekt uchwały zostanie wyłożony do
publicznego wglądu i opublikowany na stronie podmiotowej urzędu marszałkowskiego,
o czym marszałek województwa będzie informował poprzez umieszczenie na stronie
podmiotowej urzędu marszałkowskiego, a także w sposób zwyczajowo przyjęty
w poszczególnych gminach objętych projektem uchwały, za pośrednictwem wójtów
(burmistrzów, prezydentów miast). Projektowany art. 27 Prawa łowieckiego zapewnia
właścicielom i użytkownikom wieczystym nieruchomości objętych projektem uchwały
prawo wnoszenia uwag do projektu uchwały, które powinny zostać rozpatrzone przez
marszałka województwa w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia upływu terminu
ich składania. Rozpatrując uwagi dotyczące wyłączenia nieruchomości z obwodu,
marszałek powinien wziąć pod uwagę szczególne właściwości nieruchomości lub
prowadzonej na niej działalności, które znacznie utrudnią prowadzenie na niej
gospodarki łowieckiej albo, w przypadku objęcia obwodem łowieckim, spowodują
konieczność zaprzestania lub znacznego ograniczenia prowadzenia na niej
dotychczasowej działalności. Przykładowo sytuacja taka może zaistnieć w odniesieniu
do działalności rolniczej polegającej na hodowli zwierząt wrażliwych na czynniki
zewnętrzne, w przypadku gdy hałas powstający podczas wykonywania polowania
będzie miał wpływ na dobrostan tych zwierząt. Jednocześnie projektowana nowelizacja
przyznaje sejmikowi województwa prawo do uwzględnienia uwag lub opinii, które nie
zostały uwzględnione przez marszałka.
Mając na uwadze, że właściciele lub użytkownicy wieczyści nieruchomości objętej
obwodem łowieckim będą mogli zaskarżyć uchwałę sejmiku do sądu
administracyjnego, jeżeli będzie ona naruszać ich interes prawny lub uprawnienie na
podstawie art. 90 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa
(Dz. U. z 2013 r. poz. 596, z późn. zm.), można uznać, że proponowane rozwiązania
w należytym stopniu zapewniają udział właścicieli i użytkowników wieczystych
nieruchomości w procesie podziału województwa na obwody łowieckie.
Mając na uwadze odroczenie przez TK utraty mocy obowiązującej art. 27 ust. 1 Prawa
łowieckiego, za zasadne należy uznać utrzymanie w mocy dotychczasowych uchwał
3

sejmików województw do czasu wydania nowych na podstawie znowelizowanego
art. 27, nie dłużej jednak niż do dnia 21 stycznia 2016 r. (dzień utraty mocy art. 27
ust. 1). Jednocześnie podkreślenia wymaga, że uchwały te mają charakter uchwał
erekcyjnych, co oznacza, iż obwody łowieckie dalej będą istniały, pomimo utraty mocy
obowiązującej przez uchwały sejmików, które je utworzyły. Dokonanie nowego
podziału województwa na obwody łowieckie, na podstawie art. 27 ustawy zmienianej
w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą nowelizującą, wymagało będzie zatem
zniesienia dotychczasowych obwodów łowieckich w uchwałach sejmików
powołujących nowe obwody.
Wzmocnieniu uprawnień właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości
wchodzącej w skład obwodu łowieckiego służyć ma także możliwość wystąpienia do
dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego z roszczeniem o wypłatę
odszkodowania, w przypadku gdy objęcie obwodem łowieckim tej nieruchomości
uniemożliwi albo istotnie ograniczy dotychczasowy sposób korzystania z niej
– projektowany art. 27a. Dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego będzie
uzgadniał z właścicielem albo użytkownikiem wieczystym nieruchomości wysokość
odszkodowania w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania żądania jego zapłaty,
uwzględniając stan, przeznaczenie i wartość nieruchomości w dniu jej objęcia obwodem
łowieckim. W przypadku braku uzgodnienia, właściciel albo użytkownik wieczysty
nieruchomości będzie mógł wnieść powództwo o ustalenie wysokości odszkodowania
do sądu powszechnego. Jednocześnie ze względu na fakt, że brak możliwości
korzystania z nieruchomości w sposób dotychczasowy albo jego istotne ograniczenie
następują w chwili jej objęcia obwodem łowieckim, wprowadzono dwuletni okres
przedawnienia tego roszczenia, liczony od dnia wejścia w życie uchwały sejmiku
województwa o podziale województwa na obwody łowieckie albo o zmianie ich granic.
Ponadto określono trzymiesięczny termin na wniesienie powództwa do sądu, liczony od
dnia bezskutecznego upływu terminu na uzgodnienie wysokości odszkodowania.
Projektowane terminy są wystarczająco długie, aby należycie zabezpieczyć interesy
właścicieli albo użytkowników wieczystych nieruchomości, oraz spójne
z obowiązującymi już rozwiązaniami w zakresie odszkodowań wynikających
z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska
– art. 129 i następne ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.).
4

Uwzględniając przywołany wyrok TK oraz orzecznictwo Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka, w art. 27b przewidziano możliwość wystąpienia przez właściciela
albo użytkownika wieczystego nieruchomości objętej obwodem łowieckim do sądu
powszechnego z wnioskiem o ustanowienie zakazu wykonywania polowania na tej
nieruchomości, ze względu na przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne.
Właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, na której sąd ustanowił taki
zakaz, będzie mógł w każdym czasie z niego zrezygnować, składając stosowne pisemne
oświadczenie właściwemu dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego.
Jednocześnie ze względu na konieczność zapewnienia warunków do prowadzenia
racjonalnej gospodarki łowieckiej za zasadne należy uznać ograniczenie prawa do
wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie zakazu polowania jedynie do nieruchomości
zabudowanych. Takie rozwiązanie stanowi rodzaj kompromisu pomiędzy prawami
właściciela nieruchomości, który przeciwny jest idei polowań na zwierzęta i nie chce,
aby odbywały się na jego nieruchomości, a koniecznością utrzymania racjonalnej
gospodarki łowieckiej jako elementu ochrony środowiska. Wyłączenie spod możliwości
wykonywania polowania nieruchomości o znacznym obszarze (np. na 300 ha)
doprowadziłoby do daleko idących zakłóceń w prowadzeniu racjonalnej gospodarki
łowieckiej oraz mogłoby prowadzić, w skrajnych przypadkach, do utraty sensu istnienia
obwodu łowieckiego. Mając na uwadze, że ustanowiony zakaz wykonywania polowania
znacznie ogranicza zakres prowadzonej gospodarki łowieckiej, za zasadne należy uznać
wyłączenie odpowiedzialności za szkody w uprawach i płodach rolnych, wyrządzone
przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny na terenach nieruchomości objętych tym
zakazem – art. 48 pkt 7. Należy przy tym podkreślić, że sytuacja właścicieli
i użytkowników wieczystych nieruchomości, na których na ich wniosek ustanowiono
zakaz wykonywania polowania, jest odmienna od sytuacji właścicieli i użytkowników
wieczystych nieruchomości wyłączonych z obwodu łowieckiego z mocy prawa (art. 26
Prawa łowieckiego). Różne źródło skutków w postaci wyłączenia prowadzenia polowań
na danym obszarze, tj. w jednym przypadku wniosek uprawnionego, w drugim zaś
działanie powszechnie obowiązujących przepisów prawa, pozwala zróżnicować
sytuację podmiotów. Tym samym projektowany art. 48 pkt 7 nie narusza zasady

1) Zob. wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: w sprawie Hermann przeciwko Niemcom
z dnia 26 czerwca 2012 r. oraz z dnia 20 stycznia 2011 r., nr skargi 9300/07, w sprawie Chassagnou
i inni przeciwko Francji z dnia 29 kwietnia 1999 r., nr skarg 25088/94, 28331/95 i 28443/95.
5

równości, nakazującej równe traktowanie osób, które znalazły się w takiej samej
sytuacji.
TK w przywołanym wyroku zakwestionował także brak konieczności informowania
właścicieli nieruchomości o polowaniach, które zostaną na nich przeprowadzone.
Z tego względu projektowany art. 42b nakłada obowiązki informacyjne. W przypadku
polowań indywidualnych obowiązek informowania władających nieruchomościami
ciążył będzie na myśliwym wykonującym polowanie, przy czym myśliwy będzie
zobowiązany do informowania jedynie tych władających nieruchomościami, którzy
właściwemu dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego złożyli stosowne
oświadczenie, podając jednocześnie numer telefonu lub adres poczty elektronicznej do
kontaktu. Uprawnienie do uzyskiwania informacji o polowaniach zostało rozszerzone
na wszystkich władających nieruchomościami (nie tylko na właścicieli i użytkowników
wieczystych), ponieważ wiąże się ono nie tylko z uprawnieniami właścicielskimi, ale
także z potrzebą zachowania bezpieczeństwa w czasie polowań, a co za tym idzie
zachowania ostrożności przez władających nieruchomościami w czasie wykonywania
polowania. Powiadomienie będzie musiało być dokonane w dniu poprzedzającym dzień
wykonywania polowania indywidualnego. Z kolei dzierżawcy i zarządcy będą
zobowiązani do pisemnego poinformowania o planowanych polowaniach zbiorowych
właściwych ze względu na miejsce polowania wójtów (burmistrzów, prezydentów
miast) oraz nadleśniczych z co najmniej siedmiodniowym wyprzedzeniem. Użycie
wyrażenia „co najmniej” umożliwia dzierżawcom i zarządcom obwodów łowieckich
dokonanie jednorazowego poinformowania ww. podmiotów o wszystkich planowanych
w danym sezonie łowieckim polowaniach zbiorowych. Dodatkowa informacja będzie
musiała zostać przekazana wskazanym podmiotom w przypadku zmiany w planie
polowań. Informacja ta będzie następnie podawana przez wójtów do publicznej
wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie oraz przez umieszczenie na
stronie podmiotowej urzędu gminy, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia otrzymania
informacji od dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego.
Projekt wprowadza również nową instytucję w postaci skargi do PZŁ na sposób
wykonywania polowania, w szczególności, jeśli jest on sprzeczny z obowiązującymi
przepisami i zasadami etyki łowieckiej (projektowany art. 43n). W celu zwiększenia
skuteczności takiej skargi, określa się termin na jej rozpatrzenie oraz przewiduje
obowiązek powiadomienia właściwego rzecznika dyscyplinarnego, jeżeli z okoliczności
6