Rządowy projekt ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego

Ponadto, mając na uwadze konieczność ukierunkowania pomocy do rolników
rzeczywiście prowadzących chów zwierząt objętych płatnościami (a nie tworzących
sztuczne warunki w celu otrzymania wsparcia), określono okresy utrzymywania
zwierząt, uwzględniając przy tym specyfikę chowu zwierząt poszczególnych gatunków.
Posiadanie zwierząt w okresie przetrzymywania oraz wiek zwierząt w dniu 15 maja
danego roku będą potwierdzane wpisem do rejestrów zwierząt gospodarskich
oznakowanych, prowadzonych zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji
i rejestracji zwierząt.
Projektowany art. 17 ustanawia warunki przyznawania płatności niezwiązanej do
tytoniu w ramach przejściowego wsparcia krajowego, o którym mowa w art. 37
rozporządzenia nr 1307/2013.
Dalsze stosowanie przejściowego wsparcia krajowego w sektorze tytoniu ma zapobiec
nagłemu i znaczącemu zmniejszeniu poziomu pomocy w sektorze, który dotychczas był
wspierany płatnościami krajowymi, a nie został uwzględniony wśród sektorów, które
mogą być objęte dobrowolnym wsparciem związanym z produkcją (nie został
wymieniony w art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013).
Określone w projektowanej ustawie warunki przyznawania płatności niezwiązanej do
tytoniu są takie same jak te, które obowiązywały w odniesieniu do roku 2013,
z wyjątkiem przepisów o zmniejszaniu płatności krajowych w związku z modulacją
stosowaną w starych państwach członkowskich. Zgodnie bowiem z art. 37 ust. 3
rozporządzenia nr 1307/2013 warunki przyznania przejściowego wsparcia krajowego są
identyczne do tych, które zostały zatwierdzone dla przyznawania płatności zgodnie
z art. 132 ust. 7 lub art. 133a rozporządzenia (WE) nr 73/2009 w odniesieniu do 2013 r.,
z wyjątkiem zmniejszenia płatności wynikającego z zastosowania art. 132 ust. 2
w związku z art. 7 i art. 10 tego rozporządzenia.
Projektowany art. 17 ust. 1 ustanawia, że płatność niezwiązana do tytoniu przysługuje
rolnikom, którzy spełniają warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej
i złożą wniosek o jej przyznanie oraz w dniu 14 marca 2012 r. byli wpisani do rejestru
osób uprawnionych do otrzymywania płatności niezwiązanej do tytoniu.
Projektowany art. 17 ust. 2 pkt 1–3 umożliwia przyznanie płatności niezwiązanej do
tytoniu rolnikowi, który w dniu 14 marca 2012 r. nie był wpisany do rejestru, ale jego
20
małżonek, spadkodawca lub zbywca gospodarstwa rolnego był w tym dniu wpisany do
tego rejestru.
Projektowany art. 17 ust. 3 i 4 ustanawia przepisy zapobiegające sytuacjom, aby
w wyniku zbycia gospodarstwa lub dziedziczenia do otrzymania danej płatności
niezwiązanej do tytoniu uprawnionych byłoby wielu rolników.
Projektowany art. 17 ust. 2 pkt 4 i ust. 5 dotyczą kwestii przyznania płatności
niezwiązanej do tytoniu rolnikowi, który w dniu 14 marca 2012 r. nie był wpisany do
rejestru osób uprawnionych do otrzymywania płatności niezwiązanej do tytoniu, ale do
dnia 14 marca 2012 r. nabył on z mocy ustawy prawo do uzyskania płatności
niezwiązanej do tytoniu, a nabycie tego prawa nie zostało potwierdzone decyzją
o stwierdzeniu nabycia prawa do uzyskania płatności niezwiązanej do tytoniu.
Proponowane warunki przyznania płatności niezwiązanej do tytoniu są zatem
identyczne z warunkami przyznania tej płatności określonymi w odniesieniu do roku
2013, z wyjątkiem przepisów o zmniejszaniu płatności krajowych w związku
z modulacją stosowaną w starych państwach członkowskich. Zapewnia to zgodność
sposobu wdrożenia tego instrumentu z przepisami rozporządzenia nr 1307/2013.
Projektowany art. 18 ust. 1 rozstrzyga kwestię przyznawania płatności bezpośrednich,
w przypadku gdy grunt rolny lub zwierzę, do którego rolnik ubiega się o przyznanie
płatności, stanowi przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego. Proponuje
się, aby w takim przypadku – tak jak dotychczas – płatności bezpośrednie
przysługiwały posiadaczowi zależnemu, czyli rolnikowi, który faktycznie zajmuje się
uprawą zadeklarowanych do płatności gruntów rolnych. Proponowane przepisy
zabezpieczają interesy posiadacza zależnego w przypadku złożenia wniosku
o przyznanie płatności również przez posiadacza samoistnego.
W projektowanym art. 18 rozstrzygnięto ponadto kwestię przyznawania płatności
bezpośrednich, w przypadku gdy grunt rolny lub zwierzę, do którego rolnik ubiega się
o przyznanie płatności, jest przedmiotem współposiadania. Proponuje się, aby w takim
przypadku – tak jak dotychczas – płatności bezpośrednie przysługiwały temu
współposiadaczowi, na którego pozostali współposiadacze wyrazili zgodę. Wymóg
dołączenia do wniosku pisemnej zgody wszystkich współposiadaczy pozwala
zabezpieczyć ich interesy w kontekście ubiegania się o przyznanie płatności do gruntów
rolnych lub zwierząt, stanowiących przedmiot współposiadania.
21
Projektowany art. 19 ust. 1 określa sposób obliczania kwot płatności bezpośrednich
przysługujących rolnikowi. Zaproponowany sposób odpowiada dotychczas
stosowanemu podejściu.
W zależności od rodzaju wsparcia kwotę tę oblicza się jako iloczyn powierzchni
zatwierdzonego obszaru i stawki płatności na hektar – w przypadku płatności
obszarowych albo jako iloczyn liczby zatwierdzonych zwierząt i stawki płatności na
sztukę – w przypadku płatności do zwierząt, przy czym, kwota ta może zostać
pomniejszona z tytułu dyscypliny finansowej oraz zmniejszeń, wykluczeń lub
pozostałych kar administracyjnych wynikających ze stwierdzonych nieprawidłowości
lub niezgodności, a w przypadku jednolitej płatności obszarowej kwota ta może zostać
ponadto pomniejszona z tytułu zmniejszania płatności, o którym mowa w art. 11
rozporządzenia 1307/2013. Sposób obliczania kwoty płatności niezwiązanej do tytoniu
określono natomiast w art. 19 ust. 3. W tym przypadku kwotę płatności oblicza się jako
iloczyn ilości referencyjnej surowca tytoniowego i stawki płatności na kilogram.
Projektowany art. 19 ust. 1 wdraża jednocześnie przepisy art. 11 ust. 1 rozporządzenia
nr 1307/2013, zgodnie z którym państwa członkowskie zmniejszają kwotę płatności
bezpośrednich, która ma zostać przyznana rolnikowi na podstawie tytułu III rozdział 1
(w przypadku Polski – jednolitej płatności obszarowej) za dany rok kalendarzowy, o co
najmniej 5% w odniesieniu do części kwoty przekraczającej 150 000 euro.
Zgodnie z motywem 13 preambuły rozporządzenia nr 1307/2013 instrument ten ma
przeciwdziałać przydzielaniu nieproporcjonalnych kwot płatności stosunkowo małej
liczbie dużych beneficjentów, mając na względzie, że więksi beneficjenci – dzięki
osiąganym korzyściom skali produkcji – nie wymagają jednolitego wsparcia na tym
samym poziomie co mniejsi beneficjenci, a redukcja płatności największym
beneficjentom może odbyć się bez uszczerbku dla skuteczności płatności we wspieraniu
dochodów rolników.
W celu maksymalnego wykorzystania potencjału tego instrumentu i mając na uwadze,
że środki uzyskane z redukcji płatności zasilają budżet Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich, proponuje się określenie współczynnika redukcji kwot jednolitej płatności
obszarowej stanowiących nadwyżkę ponad 150 000 euro, na poziomie 100%.
Kwoty, które mają być uzyskane w poszczególnych latach w związku ze stosowaniem
tego mechanizmu, zestawiono w poniższej tabeli.
22

Rok
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Suma
Kwota redukcji
19,419
19,627
19,833
20,077
20,320
15,685
114,96
[mln euro]

Środki te zostaną przeznaczone na następujące typy operacji:
1) „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach NATURA 2000”,
2) „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN”.
Ww. typy operacji wchodzą w zakres działania „Inwestycje w środki trwałe” –
poddziałanie „Wsparcie na inwestycje w gospodarstwach rolnych” Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich.
Zgodnie z art. 63 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 1307/2013 kwota wsparcia
w ramach systemu dla małych gospodarstw nie może być wyższa niż kwota ustalona
przez dane państwo członkowskie, która mieści się w przedziale między 500 euro
a 1250 euro. Polska zdecydowała o stosowaniu limitu kwotowego na najwyższym
poziomie dopuszczalnym przepisami unijnymi, tj. na poziomie 1250 euro, co znalazło
odzwierciedlenie w projektowanym art. 19 ust. 2. Jednocześnie należy podkreślić, że
zgodnie z przedstawionymi przez Komisję Europejską wyjaśnieniami, przy obliczaniu
maksymalnej kwoty wsparcia w systemie dla małych gospodarstw nie należy brać pod
uwagę przejściowego wsparcia krajowego (zgodnie z projektowanym art. 17 w ramach
przejściowego wsparcia krajowego będzie realizowana płatność niezwiązana do
tytoniu).
Projektowany art. 20 ust. 1 upoważnia ministra właściwego do spraw rozwoju wsi do
określenia, w drodze rozporządzenia, stawek jednolitej płatności obszarowej, płatności
za zazielenienie, płatności dla młodego rolnika, płatności dodatkowej, płatności
związanych do powierzchni upraw i płatności związanych do zwierząt.
Projektowany art. 20 ust. 2 upoważnia ministra właściwego do spraw rozwoju wsi do
określenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych,
w drodze rozporządzenia, stawek płatności niezwiązanej do tytoniu. Proponuje się, aby
określenie stawki tej płatności odbywało się w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw finansów publicznych z uwagi na to, że jest to płatność finansowana z budżetu
krajowego.
23
Projektowany art. 20 ust. 3 wskazuje, że minister właściwy do spraw rozwoju wsi
określa stawki płatności bezpośrednich oraz płatności niezwiązanej do tytoniu
w złotych, stosując kurs wymiany zgodnie z art. 106 ust. 3 rozporządzenia
nr 1306/2013.
Stosownie do projektowanego art. 20 ust. 4, w przypadku gdy minister właściwy do
spraw rozwoju wsi określi stawki poszczególnych płatności, stosując kurs wymiany
zgodnie z art. 106 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1306/2013, minister właściwy
do spraw rozwoju wsi ogłasza ten kurs w drodze obwieszczenia przed dniem 1 grudnia
danego roku. Przepis ten stanowi wdrożenie art. 106 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia
nr 1306/2013.
Stosownie do art. 106 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1306/2013, w przypadku
gdy płatność bezpośrednia przewidziana w rozporządzeniu nr 1307/2013 zostaje
dokonana na rzecz beneficjenta w walucie innej niż euro, państwa członkowskie
dokonują przeliczenia na walutę krajową kwoty pomocy wyrażonej w euro na
podstawie ostatniego kursu walutowego ustalonego przez Europejski Bank Centralny
przed dniem 1 października roku, dla którego pomoc została przyznana. Zgodnie
z art. 106 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1306/2013, w drodze odstępstwa od
akapitu pierwszego, w należycie uzasadnionych przypadkach państwa członkowskie
mogą zadecydować o dokonaniu przeliczenia na podstawie średniej kursów walutowych
ustalonych przez Europejski Bank Centralny podczas miesiąca przed dniem
1 października roku, dla którego pomoc została przyznana. Państwa członkowskie
wybierające taką możliwość, ustalają i publikują taki średni kurs przed dniem 1 grudnia
tego roku.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 809/2014 państwa członkowskie zostały
zobowiązane do określenia ostatecznych terminów, w których pojedynczy wniosek,
wnioski o przyznanie pomocy lub wnioski o płatność mogą być składane. Jednakże
ostateczne terminy przypadają nie później niż dnia 15 maja każdego roku. W związku
z powyższym w art. 21 ust. 1 zaproponowano, aby wniosek o przyznanie płatności
bezpośrednich oraz płatności niezwiązanej do tytoniu składany był w terminie od dnia
15 marca do dnia 15 maja. Ponadto proponuje się, aby termin ten nie mógł ulec
przywróceniu. Natomiast w ust. 3 przewidziana została sytuacja, że w przypadku, gdy
Komisja Europejska, działając w trybie art. 78 akapit drugi rozporządzenia
24