Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo zamówień publicznych

z oprocentowaniem, jakie będzie przysługiwać podmiotom składającym kaucję
gwarancyjną w formie depozytu pieniężnego. Stawka odsetek będzie równa 30% stopy
depozytowej ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim. W zakresie
nieuregulowanym zastosowanie znajdą odpowiednio przepisy wydane na podstawie
art. 58 Ordynacji podatkowej.
W przypadku powstania u podmiotu zaległości podatkowych po wniesieniu kaucji
gwarancyjnej w formie depozytu pieniężnego, odsetki zostaną przeznaczone (na
zasadach analogicznych jak depozyt) na pokrycie tych zaległości (z wyłączeniem
zaległości, których zapłatę odroczono lub rozłożono na raty zgodnie z art. 67a § 1 pkt 2
Ordynacji podatkowej).
Odsetki będą naliczane od dnia przyjęcia kaucji gwarancyjnej w formie depozytu
pieniężnego do dnia jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości.
W związku z proponowaną zmianą konieczne jest również wprowadzenie zasad
dokonywania zwrotu tego oprocentowania. Przewiduje się jednorazowy zwrot
oprocentowania z chwilą dokonania przez naczelnika urzędu skarbowego zwrotu kaucji
gwarancyjnej i stosowanie do oprocentowania analogicznych zasad jak do kwoty kaucji
gwarancyjnej. Kwota odsetek będzie określana w postanowieniu w sprawie zwrotu
kaucji gwarancyjnej.
Należy podkreślić, iż w dotychczas obowiązującym stanie prawnym kwestia
oprocentowania depozytów pieniężnych składanych jako kaucje nie była uregulowana,
w związku z czym podmioty składające kaucję w takiej formie mogły być traktowane
niejednolicie w zakresie oprocentowania takich kaucji. Kwestia oprocentowania lub nie
rachunków prowadzonych na rzecz poszczególnych urzędów skarbowych zależy od
wynegocjowanych umów. Wprowadzenie przedmiotowych regulacji ma na celu
wyeliminowanie sytuacji, w której istniejące regulacje mogą prowadzić do nierówności
wobec prawa podmiotów wpłacających kaucję gwarancyjną.
Jednocześnie proponuje się wprowadzenie przepisu przejściowego (art. 7 projektu)
stanowiącego, że w przypadku kaucji gwarancyjnych w formie depozytu pieniężnego
złożonych przed dniem wejścia w życie ustawy, oprocentowanie w wysokości 30%
stopy depozytowej ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim będzie
naliczane od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. od dnia 1 kwietnia 2015 r.
Oznacza to, że za okres przed wejściem w życie przepisu ustalającego oprocentowanie
37

we wskazanej wysokości będą stosowane zasady dotychczas obowiązujące (tj. odsetki
będą zależne od umów zawartych z bankami przez naczelników urzędów skarbowych).
Określenie właściwości naczelnika urzędu skarbowego w zakresie kaucji
gwarancyjnej w przypadku zmiany właściwości urzędu skarbowego w zakresie
rozliczania podatku VAT
Projektowana ustawa w art. 1 pkt 14 dodaje art. 105d do ustawy o VAT, regulujący
właściwość urzędu skarbowego w zakresie kaucji gwarancyjnej w przypadku zmiany
właściwości naczelnika urzędu skarbowego w zakresie rozliczania podatku VAT.
W przypadku zmiany właściwości naczelnika urzędu skarbowego w zakresie
rozliczania podatku VAT, urzędem właściwym w zakresie kaucji gwarancyjnej
(tj. przyjęcia, przedłużenia terminu ważności, podwyższenia, zmiany formy i zwrotu
kaucji gwarancyjnej oraz usunięcia lub wpisania podmiotu do wykazu) będzie „nowy”
urząd skarbowy, a konkretnie ten naczelnik urzędu skarbowego, który jest właściwy
w sprawie rozliczania podatku. Naczelnik urzędu skarbowego właściwy przed zmianą
przekaże niezwłocznie naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu po zmianie
kaucję gwarancyjną złożoną przez dany podmiot wraz z odsetkami (jeżeli są należne).
Należy mieć na uwadze, że w przypadku kaucji gwarancyjnej złożonej w formie
depozytu na rachunek urzędu skarbowego, naczelnik urzędu skarbowego właściwy
przed zmianą powinien niezwłocznie wpłacić kaucję gwarancyjną wraz z odsetkami na
wyodrębniony rachunek urzędu skarbowego obsługującego podatnika po zmianie.
W przypadku natomiast gdy kaucja została wniesiona w formie gwarancji bankowej lub
ubezpieczeniowej albo upoważnienia dla organu podatkowego do dysponowania
środkami zgromadzonymi na rachunku podmiotu, naczelnik powinien przekazać
dokumenty poświadczające udzielenie gwarancji lub upoważnienia (dokumenty te
powinny, o czym była mowa powyżej, przewidywać zmianę beneficjenta).
Opisane zasady będą miały zastosowanie w przypadku każdej kolejnej zmiany
właściwości miejscowej w sprawie rozliczania podatku.
Należy wskazać, iż zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami w przypadku zmiany
właściwości urzędu skarbowego w zakresie rozliczania podatku VAT organem
podatkowym właściwym w sprawie kaucji gwarancyjnej pozostaje organ podatkowy
właściwy w dniu wszczęcia postępowania w sprawie przyjęcia kaucji (poprzednio
właściwy naczelnik urzędu skarbowego). W takim jednak przypadku, mimo objęcia
podmiotów, które zostały wpisane do wykazu szczególnym nadzorem, bardzo
38

utrudnione jest niezwłoczne usunięcie podmiotu z tego wykazu (w przypadku
wystąpienia przesłanek ustawowych) czy zaliczenie kaucji na powstałe zaległości
podatkowe, gdyż musi zostać zaangażowany w sprawę poprzednio właściwy naczelnik
urzędu skarbowego. Projektowana zmiana (dodanie do ustawy o VAT art. 105d)
wyeliminuje te utrudnienia.
Zmiany doprecyzowujące
Projektowana ustawa wprowadza również zmiany mające na celu wyeliminowanie
wątpliwości interpretacyjnych dotyczących kaucji gwarancyjnej i prowadzenia wykazu
podmiotów, które złożyły tę kaucję, powstałych na gruncie obecnych przepisów
w związku z brakiem doprecyzowania wskazanych kwestii. Przyczynią się one również
do sprawniejszego stosowania przepisów.
Doprecyzowanie, że kaucję gwarancyjną może wnieść podmiot nieposiadający
zaległości w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa i kaucja ta stanowi
zabezpieczenie, poza zapłatą podatku w związku z dokonywaniem dostaw towarów
wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy, również zabezpieczenie odsetek za
zwłokę oraz powstałych po wniesieniu kaucji gwarancyjnej zaległości podatkowych
w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (art. 105b ust. 1 ustawy o VAT –
art. 1 pkt 12 lit. a projektu)
Obecnie art. 105b ust. 1 ustawy o VAT ogólnie stanowi, że kaucję gwarancyjną (jako
zabezpieczenie zapłaty podatku w związku z dokonywaniem dostaw towarów
wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy) może wnieść podmiot nieposiadający na
dzień składania kaucji zaległości podatkowych. Może to powodować wątpliwości
interpretacyjne – do zaległości z jakiego tytułu odnosi się ten warunek (do zaległości
podatkowych stanowiących dochód budżetu państwa czy również do zaległości
podatkowych niestanowiących dochodu budżetu państwa). Zaproponowane
doprecyzowanie usuwa te wątpliwości. Przy przyjmowaniu kaucji organy podatkowe
powinny badać, czy podmiot wnoszący kaucję nie posiada zaległości w podatkach
stanowiących dochód budżetu państwa.
Stosownie do art. 105b ust. 9 ustawy o VAT, w przypadku powstania u podmiotu po
wniesieniu kaucji gwarancyjnej zaległości podatkowych, kaucję pokrywa się na
pokrycie tych zaległości. W związku z tym proponuje się doprecyzowanie w art. 105b
ust. 1 ustawy o VAT, że kaucja gwarancyjna stanowi również zabezpieczenie
39

powstałych po jej wniesieniu zaległości podatkowych (zapewni to kompletność
przepisów w tym zakresie).
Ponadto doprecyzowano w art. 105b ust. 1 ustawy o VAT, że kaucja gwarancyjna
będzie stanowić zabezpieczenie zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę.
Doprecyzowanie, że podmiot wraz ze złożeniem kaucji gwarancyjnej składa wniosek
w sprawie przyjęcia kaucji gwarancyjnej (dodanie ust. 1a w art. 105b ustawy o VAT –
art. 1 pkt 12 lit. b projektu)
Z obecnych przepisów (art. 105b ust. 1 ustawy o VAT) nie wynika, że podmiot wraz ze
złożeniem kaucji gwarancyjnej powinien złożyć wniosek w sprawie przyjęcia kaucji
gwarancyjnej. Proponowana zmiana usuwa tę wątpliwość. Powinna również usprawnić
procedurę przyjmowania kaucji gwarancyjnych (podmioty nie będą mieć wątpliwości
co do wymogów formalnych złożenia kaucji).
Zmiana formy złożonej kaucji gwarancyjnej (na jedną lub kilka form) (dodanie ust. 3a
w art. 105b ustawy o VAT – art. 1 pkt 12 lit. d projektu)
Przepisy ustawy o VAT w aktualnym brzmieniu nie regulują wprost kwestii zmiany
formy kaucji gwarancyjnej. Proponowana zmiana wprowadza tę możliwość i określa
zasady dokonania zmiany formy złożonej kaucji gwarancyjnej. Następowałoby to na
wniosek podmiotu, który złożył kaucję, i zmiana mogłaby być dokonana na
przewidziane w przepisach formy kaucji. Zmiana formy złożonej kaucji byłaby
dopuszczalna, jeżeli nie powodowałoby to zmniejszenia jej wysokości.
W przypadku zmiany formy gwarancyjnej będzie wydawane postanowienie w sprawie
zmiany formy kaucji gwarancyjnej, które będzie stanowić o przyjęciu kaucji
gwarancyjnej (w nowej formie lub formach) oraz dokonaniu zwrotu kaucji
gwarancyjnej (w pierwotnie złożonej formie lub formach).
Wprowadzenie przepisów określających wymogi dotyczące kaucji gwarancyjnej
złożonej w formach, o których mowa w art. 105b ust. 3 pkt 2 i 3 (dodanie ust. 3b–3g
w art. 105b ustawy o VAT – art. 1 pkt 12 lit. d i art. 8 projektu)
Obecne regulacje nie zawierają przepisów określających wymogi dotyczące kaucji
gwarancyjnej złożonej w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej lub
upoważnienia organu podatkowego do wyłącznego dysponowania środkami
zgromadzonymi na rachunku podmiotu. Doprecyzowanie przedmiotowych wymogów
40

zapewni pewność prawną w przypadku wyboru kaucji gwarancyjnej w wymienionych
formach.
Zaproponowano, że kaucja gwarancyjna złożona w formie gwarancji bankowej lub
ubezpieczeniowej powinna obejmować zobowiązanie się gwaranta do zapłacenia do
wysokości udzielonej gwarancji bezwarunkowo i nieodwołalnie, na każde wezwanie
reprezentującego Skarb Państwa właściwego naczelnika urzędu skarbowego, zwanego
dalej „beneficjentem gwarancji”, złożone w okresie trwania odpowiedzialności
gwaranta, zabezpieczonej kwoty podatku, o której mowa w ust. 1, wraz z odsetkami za
zwłokę, powstałej u podmiotu, któremu udzielił gwarancji, w okresie, na który została
udzielona gwarancja, zwanym dalej „okresem ważności gwarancji”, jeżeli jej zapłata
stanie się wymagalna w okresie ważności gwarancji (art. 105b ust. 3b pkt 1 ustawy
o VAT). Gwarancja powinna również obejmować zobowiązanie się gwaranta (na
analogicznych jak wyżej zasadach) do zapłacenia powstałych u tego podmiotu po
złożeniu kaucji gwarancyjnej w okresie ważności gwarancji zaległości podatkowych
w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (art. 105b ust. 3b pkt 2 ustawy
o VAT).
W związku z proponowanym wprowadzeniem regulacji, że w przypadku zmiany
właściwości w zakresie podatku VAT również w zakresie kaucji gwarancyjnej
właściwy będzie „nowy” naczelnik urzędu skarbowego, konieczne było zapewnienie,
aby gwarancje przewidywały możliwość zmiany beneficjenta gwarancji (naczelnika
urzędu skarbowego) w trakcie ich obowiązywania. W tym celu jako beneficjent
gwarancji powinien zostać wskazany Skarb Państwa reprezentowany przez naczelnika
właściwego urzędu skarbowego. Gwarancje niespełniające wymogów w tym zakresie
nie będą mogły zostać przyjęte jako zabezpieczenie.
Ponadto proponuje się wprowadzenie wymogu (ust. 3c art. 105b ustawy o VAT), aby
kaucja gwarancyjna złożona w formie gwarancji, przewidywała przedłużenie
obowiązywania po upływie okresu gwarancji o odpowiednie terminy wskazane w ust. 8
pkt 1 i 2, w razie wystąpienia przypadków, o których mowa w tych przepisach.
Powyższe oznacza, że odpowiedzialność gwaranta w przypadku:
1) wszczęcia, zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej:
a) postępowania podatkowego w zakresie rozliczenia, którego dotyczy kaucja
gwarancyjna – powinna zostać przedłużona do czasu zakończenia tego
postępowania,
41