Rządowy projekt ustawy o Funduszu Wzajemnej Pomocy w Stabilizacji Dochodów Rolniczych

Dyrektor oddziału terenowego ARR przed przyznaniem rekompensaty ze środków
Funduszu wystąpi do podmiotu, który jest niewypłacalny, o potwierdzenie braku
wypłaty z tytułu należności za zbyte produkty rolne. W przypadku braku odpowiedzi od
podmiotu, który jest niewypłacalny, dyrektor oddziału terenowego ARR zwróci się do
właściwego urzędu skarbowego o udzielenie informacji o rocznych obrotach
wynikających z deklaracji o wysokości podatku od towarów i usług za wszystkie
miesiące roku poprzedzającego rok złożenia wniosku.
Wniosek o rekompensatę producenci rolni będą składali do dyrektora oddziału
terenowego ARR właściwego ze względu na siedzibę producenta rolnego.
Wniosek producenta rolnego powinien zawierać w szczególności: imię i nazwisko,
miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres producenta rolnego, numer
producenta rolnego w krajowym systemie ewidencji producentów rolnych, ewidencji
gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, jeżeli został
nadany, numer ewidencyjny powszechnego elektronicznego systemu ewidencji ludności
(PESEL) albo numer identyfikacji podatkowej (NIP) wnioskodawcy, a w przypadku
osób fizycznych nieposiadających obywatelstwa polskiego – numer paszportu albo
innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, numer rachunku bankowego oraz kwotę:
1) obniżenia dochodu na skutek spadku cen, wprowadzenia ograniczeń związanych
z chorobami zwierząt lub roślin lub nieubezpieczonych zjawisk atmosferycznych
wyliczonych na podstawie prowadzonej ewidencji przychodów i rozchodów albo
księgi rachunkowej z roku, w którym wystąpił spadek dochodu z produkcji rolnej,
oraz z trzech poprzednich lat obrotowych lub trzech lat wybranych z pięciu, jeżeli
producent rolny zdecyduje się do przyjęcia średniego dochodu z trzech lat z okresu
pięcioletniego po wyłączeniu wartości najwyższej i najniższej,
2) należności netto, która nie została uregulowana przez podmiot, który jest
niewypłacalny, za zbyte produkty rolne wraz z fakturami lub ich kopiami, które nie
zostały zrealizowane.
Rekompensata będzie przysługiwała producentowi rolnemu, który złoży oświadczenie
potwierdzające prowadzenie ewidencji przychodów i rozchodów albo księgi
rachunkowej lub udokumentuje zbycie produktów rolnych fakturą, rachunkiem
wystawionym zgodnie z odrębnymi przepisami lub innym dowodem potwierdzającym
zbycie. Ponadto do wniosku producenci rolni będą zobowiązani dołączyć dokumenty
9
potwierdzające m.in. wystąpienie niekorzystnych zjawisk atmosferycznych lub
zaistnienie okoliczności, o których mowa w art. 13 ust. 1 projektu ustawy. A zatem
w wystarczającym stopniu będą one potwierdzały przyczynę obniżenia dochodów lub
brak zapłaty za zbyte produkty rolne.
Wniosek o rekompensatę producenci rolni będą składali od dnia 1 lutego do dnia
31 marca roku następującego po roku, w którym nastąpiło obniżenie dochodów o więcej
niż 30% w stosunku do średniego dochodu z ostatnich trzech lat lub trzech lat z okresu
pięciu ostatnich lat, z wyłączeniem wartości najwyższej i najniższej albo ustalona
została data niewypłacalności podmiotu. Wskaźnik dotyczący poziomu obniżenia
dochodu obliczany będzie jako iloraz kwoty obniżenia dochodu i kwoty średniego
dochodu z ostatnich trzech lat albo trzech lat z okresu pięciu ostatnich lat,
z wyłączeniem wartości najwyższej i najniższej, przy czym średni roczny dochód
będzie wyliczany na podstawie danych dotyczących trzech ostatnich lat albo trzech lat
w ramach ostatnich pięciu lat poprzedzających rok, za który producent rolny ubiega się
o rekompensatę. Podobne rozwiązania są stosowane w przypadku dopłat do
oprocentowania kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych lub
działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez
niekorzystne zjawiska atmosferyczne, udzielanych na podstawie rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 22, poz. 121, z późn. zm.).
W przypadku braku zapłaty za produkty rolne proponuje się, aby datą niewypłacalności
podmiotu była odpowiednio data wydania postanowienia sądu upadłościowego
o ogłoszeniu upadłości podmiotu, który jest niewypłacalny, data postanowienia sądu
upadłościowego o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, data uprawomocnienia się
postanowienia o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, data
postanowienia sądu upadłościowego o umorzeniu postępowania upadłościowego, data
wydania postanowienia o wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego, data
wydania przez organ sądowy lub inny organ państwa członkowskiego UE lub państwa
członkowskiego EFTA – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym
orzeczenia, data wydania przez sąd upadłościowy postanowienia o uznaniu
zagranicznego postępowania upadłościowego, data wydania orzeczenia przez organ
sądowy lub każdy inny właściwy organ państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
10
z wyłączeniem Danii, uprawniony do wszczęcia postępowania upadłościowego albo
data wydania przez sąd upadłościowy orzeczenia o ogłoszeniu upadłości wtórnej.
Ponadto niewypłacalność podmiotu zachodziłaby także, gdy w postępowaniu krajowym
w razie niezaspokojenia przez podmiot roszczeń z powodu braku środków finansowych:
1) minister właściwy do spraw gospodarki wyda, na podstawie przepisów
o swobodzie działalności gospodarczej, decyzję o zakazie wykonywania
działalności gospodarczej przez podmiot zagraniczny, który jest niewypłacalny,
w ramach utworzonego oddziału lub przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej – w takim przypadku datą niewypłacalności byłaby data
wydania decyzji,
2) zgodnie z przepisami o swobodzie działalności gospodarczej organ ewidencyjny
wykreśli podmiot będący osobą fizyczną z Centralnej Ewidencji i Informacji
Działalności Gospodarczej w wyniku zawiadomienia o zaprzestaniu wykonywania
działalności gospodarczej lub stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania
przez podmiot działalności gospodarczej – w takim przypadku datą
niewypłacalności byłaby data dokonania wykreślenia,
3) organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wyda decyzję o zakazie
wykonywania przez podmiot, który jest niewypłacalny, działalności objętej wpisem
do rejestru – w takim przypadku datą niewypłacalności byłaby data wydania
decyzji.
W terminie nie dłuższym niż jeden miesiąc od daty niewypłacalności podmiotu,
podmiot, który jest niewypłacalny, syndyk lub inna osoba sprawująca zarząd nad
majątkiem tego podmiotu będzie sporządzać i składać Prezesowi ARR wykaz
producentów rolnych wraz z kwotami należności netto za sprzedane produkty rolne
w celu wypłaty środków. Jeżeli z Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności
Gospodarczej nastąpi wykreślenie podmiotu będącego osobą fizyczną, która zmarła, do
sporządzenia i złożenia dyrektorowi oddziału terenowego ARR wykazu producentów
rolnych wraz z kwotami należności netto za sprzedane produkty rolne zobowiązana
będzie osoba sprawująca zarząd nad majątkiem lub spadkobierca. Jednocześnie
podmiot, syndyk lub inna osoba sprawująca zarząd nad majątkiem podmiotu będzie
obowiązana do powiadomienia producentów rolnych wykazanych w wykazie
o niewypłacalności podmiotu.
11
Jeżeli należności na rzecz producentów rolnych powstaną po dacie niewypłacalności
podmiotu, który jest niewypłacalny, podmiot ten, syndyk lub inna osoba sprawująca
zarząd nad majątkiem tego podmiotu obowiązana będzie do sporządzenia i złożenia
Prezesowi ARR wykazu uzupełniającego producentów rolnych wraz z kwotami netto
należności za sprzedane produkty rolne.
W przypadku nieprzekazania przez podmiot, który jest niewypłacalny, syndyka lub inną
osobę sprawującą zarząd nad majątkiem podmiotu wykazu producentów rolnych
dyrektorowi oddziału terenowego ARR oraz niepowiadomienia producentów rolnych,
podmiot, który jest niewypłacalny, syndyk lub inna osoba sprawująca zarząd nad
majątkiem podmiotu obowiązana będzie do zapłaty na poczet Funduszu kary pieniężnej
ustalanej w wysokości uzależnionej od okresu opóźnienia, jednak nie wyższej niż
10 000 zł. Kara, stanowiąca dochód Funduszu, będzie nakładana decyzją Prezesa ARR.
Do jej egzekucji będą miały zastosowanie przepisy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji.
W przypadku wydania w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub w państwach
członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronach
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, przez organ sądowy lub każdy inny
właściwy organ lub sąd zagraniczny orzeczenia dotyczącego niewszczęcia
postępowania upadłościowego z uwagi na stwierdzenie definitywnego zamknięcia
przedsiębiorstwa albo z powodu niewystarczalności aktywów na zaspokojenie kosztów
tego postępowania w odniesieniu do podmiotu zagranicznego, który jest niewypłacalny,
osoba upoważniona w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej do
reprezentowania podmiotu zagranicznego, który jest niewypłacalny, w oddziale lub
przedstawicielstwie będzie zobowiązana do przekazania Prezesowi ARR odpisu tego
orzeczenia, uwierzytelnionego tłumaczenia orzeczenia na język polski oraz informacji
sporządzonej w języku polskim, w szczególności o istotnej treści wydanego orzeczenia
i dacie jego wydania. Równocześnie osoba upoważniona będzie zobowiązana do
powiadomienia producenta rolnego o przekazaniu tych dokumentów. Z uwagi na cel
wypłacania rekompensat nie będą one podlegały zajęciu na podstawie przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego oraz przepisów o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji. Natomiast jeżeli środki te znajdą się na rachunku rolnika, nie będą już
podlegały takiej ochronie.
12
Wypłata środków z Funduszu na rzecz producentów rolnych z tytułu braku zapłaty za
dostarczone produkty rolne będzie powodować z mocy prawa przejście na ARR,
działającą na rzecz Funduszu, roszczenia wobec majątku podmiotu, który jest
niewypłacalny, lub roszczenia do masy upadłości w zakresie kwoty rekompensaty
wypłaconej producentowi rolnemu. Roszczenie to dotyczyć będzie tylko kwoty
wypłaconej rekompensaty. Koszty związane z odzyskiwaniem środków z tytułu
wypłaconych rekompensat na rzecz Funduszu pokrywane będą ze środków Funduszu.
Do dochodzenia roszczeń z tytułu wypłaconych środków z Funduszu stosować się
będzie odpowiednie przepisy dotyczące dochodzenia należności przez producentów
rolnych. Należności te, jak również środki finansowe Funduszu będą ujmowane
w księgach ARR, jednakże nie będąc środkami publicznymi, będą prezentowane
pozabilansowo.
W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE wskazuje się na cztery elementy, które
muszą zaistnieć, aby pomoc została uznana za pomoc państwa, tj.: korzyść,
selektywność, zasoby państwowe, wpływ na handel między państwami członkowskimi.
Przyjmuje się, że pomoc przyznawana przez państwo musi pochodzić bezpośrednio lub
pośrednio z zasobów państwowych oraz być przypisana państwu członkowskiemu
(C-379/98 PreussenElektra, pkt 58). Oba te warunki muszą być spełnione łącznie.
„Środkami finansowymi z zasobów państwowych są środki pomocowe, które mają
budżetowe konsekwencje dla państwa jako całości. Innymi słowy są to zarówno środki
własne państwa, środki państwowe zarządzane przez przedsiębiorstwa, jak i te środki,
które państwo powinno otrzymać, jednak świadomie się ich zrzeka.” Skoro
w projekcie ustawy jednoznacznie wskazano, iż środki finansowe Funduszu nie są
środkami publicznymi, to środki te nie mają żadnego znaczenia dla budżetu państwa –
nie są to środki państwa ani też takie, które państwo powinno otrzymać, ale
z określonych względów z nich rezygnuje. Środki Funduszu nie pochodzą zatem ani
bezpośrednio, ani pośrednio z zasobów państwa. Środki te pochodzą z wpłat
dokonywanych przez podmioty skupujące produkty rolne, prowadzące działalność
gospodarczą w zakresie uboju świń, bydła, koni, owiec, kóz, królików lub drobiu albo
prowadzących działalność w zakresie połowu ryb w wodach śródlądowych lub
morskich oraz prowadzących działalność w zakresie chowu lub hodowli ryb, a zatem są

1 A. Wróbel (red.) Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom II (art. 90–222).
WKP 2012.
13