Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o jednostkach doradztwa rolniczego

Warszawa, 20 lutego 2012 r.
BAS-WAPEiM-350/12




Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej




Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o jednostkach doradztwa rolniczego
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Mirosław Maliszewski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32)
sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt zakłada zmianę artykułów 3, 9, 11 i 12 ustawy z dnia 22
października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolnego (Dz. U. Nr 251, poz.
2507, ze zmianami). Zmiana dotyczy podporządkowania wojewódzkich
ośrodków doradztwa rolniczego zarządowi województwa, kompetencji
właściwego miejscowo zarządu województwa do nadawania statutu tym
ośrodkom, a także składu Rady Społecznej Doradztwa Rolniczego. Ponadto
projekt przewiduje możliwość otrzymywania przez wojewódzkie ośrodki
doradztwa rolniczego dotacji z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na
wykonywanie, określonych w art. 4 ust. 2 ustawy, zadań z zakresu doradztwa
rolniczego, w tym na wynagrodzenia dla pracowników, utrzymanie ośrodka oraz
wydatki inwestycyjne. Pozostałe przepisy projektu dotyczą zmiany terminów
przedkładania: sprawozdania z realizacji rocznego programu działalności
jednostki doradztwa rolniczego oraz informacji z działalności jednostki
doradztwa rolniczego.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
2.1. Ze względu na przedmiot projektu można wskazać rozporządzenie
Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady
dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej
polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników,
zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr
378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L
30 z 31.1.2009 r., str. 16, ze zmianami). Artykuł 12 tego rozporządzenia
zobowiązuje państwa członkowskie do prowadzenia systemu doradztwa dla
rolników w zakresie zarządzania gruntami i gospodarstwem, prowadzonego
przez jeden lub większą liczbę wyznaczonych organów lub przez podmioty
prywatne. Rozporządzenie nie reguluje zagadnień, o których mowa w projekcie.
2.2. Z uwagi na przedmiot projektu należy wskazać następujące
postanowienia prawa Unii Europejskiej dotyczące pomocy publicznej:
- art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczące
zasad przyznawania pomocy przez państwo,
- rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r.
ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz. Urz.
WE L 83 z 27.3.1999 r., str. 1, ze zmianami; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne rozdz. 8, t. 1, str. 339).

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
3.1. Zgodnie z proponowanym art. 11 ust. 2a ustawy wojewódzkie
ośrodki doradztwa rolniczego (dalej: ośrodki wojewódzkie) będą mogły
„otrzymywać dotacje z budżetów jednostek samorządów terytorialnych na
wykonywanie zadań z zakresu doradztwa rolniczego, o których mowa w art. 4
ust. 2, w tym na wynagrodzenia dla pracowników, utrzymanie ośrodka oraz
wydatki inwestycyjne”. Artykuł 4 ust. 2 ustawy, w związku z ust. 3 tego
artykułu, zawiera wykaz zadań nieodpłatnie realizowanych przez ośrodki
wojewódzkie. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy na
wykonywanie zadań wymienionych w art. 4 ust. 2 ustawy, w tym na
wynagrodzenie dla pracowników i utrzymanie jednostek doradztwa rolniczego,
ośrodki wojewódzkie otrzymują z budżetu państwa dotacje celowe.
Otrzymywanie dotacji budżetowych przez ośrodki wojewódzkie przewiduje
także art. 11 ust. 1 ustawy.1 Projekt przewiduje więc możliwość uzyskiwania
przez ośrodki wojewódzkie dodatkowych środków publicznych na
wykonywanie zadań przewidzianych w ustawie. Proponowaną regulację należy

1 Przepis ten stanowi, że jednostka doradztwa rolniczego prowadzi samodzielną gospodarkę finansową w ramach
środków pochodzących z: 1) dotacji budżetowych, 2) przychodów uzyskiwanych z tytułu prowadzonej
działalności gospodarczej; 3) przychodów z innych źródeł, w szczególności z tytułu darowizn, zapisów,
spadków, środków finansowych pochodzenia zagranicznego oraz odsetek od wolnych środków przekazanych w
depozyt zgodnie z przepisami o finansach publicznych.

2
ocenić z punktu widzenia zgodności z unijnymi regułami konkurencji, w
szczególności z zasadami udzielania pomocy przez państwo. Artykuł 107 ust. 1
TfUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub
przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub
grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom
lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w
zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami
członkowskimi.
Użyte w art. 107 ust. 1 TfUE pojęcie „przedsiębiorstwo” jest rozumiane
szeroko w unijnym prawie konkurencji. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej za przedsiębiorstwo uznawana jest każda
jednostka wykonująca działalność gospodarczą, niezależnie od jej formy
prawnej i sposobu finansowania.2 Działalność gospodarcza oznacza każdą
działalność polegającą na oferowaniu na danym rynku towarów lub usług.3
3.2. Ośrodki wojewódzkie są samorządowymi wojewódzkimi osobami
prawnymi (art. 2 ust. 2a ustawy). Oprócz nieodpłatnie i samodzielnie
realizowanych zadań z zakresu doradztwa rolniczego (wskazanych w art. 4 ust.
2 ustawy), ośrodki wojewódzkie mogą odpłatnie w ramach doradztwa
rolniczego wykonywać usługi, których przykładowy wykaz zawiera art. 4 ust. 4
ustawy. Artykuł 11 ust. 1 pkt 2 ustawy wyraźnie wskazuje, że ośrodki
wojewódzkie uzyskują przychody z tytułu prowadzonej działalności
gospodarczej. Wojewódzkie ośrodki należy więc uznać za przedsiębiorstwa w
rozumieniu art. 107 ust. 1 TfUE.
3.3. Do naruszenia art. 107 ust. 1 TfUE dochodzi w sytuacji, gdy pomoc
państwa wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Przyznanie pomocy musi ponadto zakłócać konkurencję na rynku lub grozić
takim zakłóceniem. Zakaz udzielania przez państwo pomocy przedsiębiorstwom
(art. 107 ust. 1 TfUE) nie ma charakteru bezwzględnego. W szczególności art.
107 ust. 3 TfUE wskazuje kategorie pomocy, które mogą zostać uznane za
zgodne z rynkiem wewnętrznym. Organem właściwym do oceny, czy określony
program pomocy spełnia kryteria art. 107 ust. 3 w związku z art. 107 ust. 1
TfUE, jest Komisja Europejska. Artykuł 108 ust. 3 TfUE nakazuje państwom
członkowskim informować Komisję o wszelkich planach przyznania lub zmiany
pomocy. Państwo członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych
środków dopóki Komisja nie uzna projektowanej pomocy za zgodną ze
wspólnym rynkiem. Tryb notyfikowania Komisji projektowanej pomocy
publicznej jest określony w rozporządzeniu Rady (WE) nr 659/1999.

2 Wyrok Trybunału z dnia 3 marca 2011 r. w sprawie C–437/09 AG2R Prévoyance przeciwko Beaudout Père et
Fils SARL, Zbiory orzecznictwa Trybunału Europejskiego 2011, pkt 41, oraz przywoływany tamże wyrok
Trybunału z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C–41/90 Höfner i Elser przeciwko Macroton GmbH, ECR 1991,
str. I–1979, pkt 21.
3 Wyrok Trybunału w sprawie C–437/09 AG2R, pkt 42, oraz wyrok Trybunału z dnia 22 stycznia 2002 r. w
sprawie C–218/00 Cisal, Zbiory orzecznictwa Trybunału Europejskiego 2002, str. I–691, pkt 23.

3
Przepis art. 11 ust. 2a ustawy, umożliwiający przyznawanie ośrodkom
wojewódzkim pomocy publicznej w formie dotacji z budżetów jednostek
samorządu terytorialnego, ustanawia program pomocy wymagający oceny co do
zgodności z rynkiem wewnętrznym. Dokonując tej oceny należy wziąć pod
uwagę, że usługi doradcze mogą być są świadczone rolnikom także przez inne
podmioty niż jednostki doradztwa rolniczego. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 7
marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.
U. z 2007 r. Nr 64, poz. 427, ze zmianami) usługi doradcze mogą być
świadczone także przez izby rolnicze oraz podmioty, które uzyskały akredytację
ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Ponadto zgodnie z art. 35 tej ustawy
zadania w zakresie prowadzenia szkoleń dla podmiotów, których dotyczą
działania objęte projektem programu rozwoju obszarów wiejskich, o których
mowa w art. 15 rozporządzenia (WE) nr 1698/2005,4 oraz w zakresie doradzania
odnośnie do sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania pomocy
finansowej w ramach działań objętych tym programem, mogą być również
realizowane przez podmioty inne niż jednostki doradztwa rolniczego. Ośrodki
wojewódzkie prowadzą więc działalność na określonym rynku i mogą
konkurować z innymi podmiotami gospodarczymi. Ocena zgodności programu
przyznania pomocy z rynkiem wewnętrznym wymaga dokonania oceny przez
Komisję Europejską.
3.4. Projektowany program pomocy powinien zostać przesłany Komisji
Europejskiej w trybie notyfikacyjnym, określonym w art. 108 ust. 3 TfUE, i
poddany ocenie Komisji pod względem zgodności z rynkiem wewnętrznym w
świetle przesłanek ustanowionych w art. 107 ust. 2 i ust. 3 TfUE. Projektowane
środki nie mogą zostać wprowadzone w życie dopóki procedura notyfikacyjna
nie doprowadzi do wydania przez Komisję decyzji końcowej (art. 108 ust. 3
zdanie trzecie TfUE). Należy wskazać, że krajowy element procedury
notyfikacyjnej uregulowany został w art. 12 i n. ustawy z dnia 30 kwietnia 2004
r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r.
Nr 59, poz. 404, ze zmianami). Zgodnie z art. 16a tej ustawy w przypadku
projektu ustawy będącej programem pomocowym w zakresie pomocy
publicznej w rolnictwie, opracowanym przez podmiot niebędący organem
administracji publicznej, organ właściwy na podstawie regulaminu Sejmu
występuje z wnioskiem do ministra właściwego do spraw rolnictwa m.in. o
wydanie opinii w sprawie zgodności z rynkiem wewnętrznym lub o przekazanie
Komisji projektu w celu dokonania jego notyfikacji.




4 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów
wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz. Urz. UE L
277 z 21.10.2005, str. 1, ze zmianami).

4
4. Konkluzja
Projekt ustawy o zmianie ustawy o jednostkach doradztwa rolniczego
zawiera przepisy objęte prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy jest
projektem zawierającym postanowienia związane z udzielaniem pomocy
publicznej. Projekt ustawy podlega notyfikacji Komisji Europejskiej. Zgodność
projektu ustawy z prawem UE uzależniona jest od zachowania wymogów
procedury notyfikacyjnej oraz od wydania przez Komisję Europejską
pozytywnego rozstrzygnięcia w sprawie zgodności planowanej pomocy z
rynkiem wewnętrznym.

Szef Kancelarii Sejmu


Lech Czapla




























5