Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw

– 2 –
Zalecenia o konieczności sporządzania planów inwestycyjnych zostały zapisane
w dokumentach przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 8 stycznia 2014 r.,
tj. „Programowanie perspektywy finansowej 2014 – 2020, Umowa Partnerstwa” oraz
„Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020”.
Należy podkreślić, że w obecnie obowiązujących przepisach brak jest podstawy prawnej
pozwalającej zarządom województwa na przygotowanie planów inwestycyjnych, na postawie
których będą finansowane inwestycje w zakresie odpadów komunalnych. W świetle
powyższego konieczne jest ustanowienie odpowiednich przepisów pozwalających zarządom
województwa na przygotowanie planów inwestycyjnych.
W planach inwestycyjnych, które będą podstawą do wydatkowania środków
publicznych zarówno unijnych, jak i krajowych powinny znaleźć się wszystkie niezbędne
inwestycje w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi.
Zgodnie z projektem ustawy, plany inwestycyjne w zakresie gospodarki odpadami
komunalnymi będą stanowić załącznik do wojewódzkich planów gospodarki odpadami i będą
opiniowane przez ministra właściwego do spraw środowiska, w terminie nie dłuższym niż
miesiąc od dnia otrzymania projektu planu. W projekcie skrócono także (do miesiąca) termin
na wyrażenie opinii do projektu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami przez: organy
wykonawcze gmin z obszaru województwa, organy
wykonawcze związków
międzygminnych, właściwego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej oraz
ministra właściwego do spraw środowiska.
Wprowadzono także regulację przewidującą możliwość tworzenia regionów gospodarki
odpadami komunalnymi o charakterze międzywojewódzkim, szczególnie istotnych z punktu
widzenia związków międzygminnych tworzonych przez gminy z różnych województw,
wykonujących zadania z dziedziny gospodarowania odpadami i posiadających odpowiednią
infrastrukturę.
W związku z zaproponowanymi zmianami dodano przepis, zgodnie z którym
warunkiem dopuszczalności finansowania inwestycji w zakresie zapobiegania powstawaniu
odpadów oraz inwestycji w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, ze środków
Unii Europejskiej lub funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, jest ujęcie ich
w planach inwestycyjnych.
– 3 –
Projekt ustawy dokonuje również zmian w zakresie instalacji do termicznego
przekształcania odpadów, instalacje takie będą mogły stanowić instalację ponadregionalną,
jeżeli ze względu na swoją specyfikę i ilości przetwarzanych odpadów są w stanie obsługiwać
odpady wytwarzane w nie tylko jednym regionie. Ma to na celu przede wszystkim
zapewnienie racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi, jak również zapewnić strumień
odpadów potrzebny do funkcjonowania takich instalacji.
Wprowadzona została definicja ponadregionalnej instalacji do przetwarzania odpadów
komunalnych rozumiana jako ponadregionalna spalarnia odpadów komunalnych o mocy
przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych zebranych z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 500 tys. mieszkańców
(a więc średniej wielkości aglomeracja miejska), spełniająca wymagania najlepszej dostępnej
techniki.
Do takiej instalacji nie będą miały zastosowania przepisy ustawy z dnia 14 grudnia
2012 r. o odpadach odnoszące się do zasady bliskości. Zgodnie z projektem dozwolone
będzie przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych, poza obszarem regionu
gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone i również dozwolony
będzie przywóz odpadów wytworzonych spoza obszaru tego regionu.
Dodano również przepis, zgodnie z którym uchwała w sprawie wykonania
wojewódzkiego planu gospodarki odpadami może wskazać spalarnię odpadów komunalnych
jako instalację ponadregionalną, jeżeli wynika to z wojewódzkiego planu gospodarki
odpadami. Dodatkowo projekt ustawy rozszerza zakres przypadków, w których uchwała
podlega obligatoryjnej zmianie.
Doprecyzowano, że w przypadku wybudowania instalacji, zmiany w uchwale dokonuje
się na wniosek prowadzącego instalację oraz określono, jakie dokumenty powinny być
dołączone do wniosku.
Zaproponowane zmiany pozwolą na dostosowywanie uchwał do stanu faktycznego, jak
również będą podstawą dla zarządu województw do wykreślenia instalacji nie spełniających
wymagań ochrony środowiska.
Wprowadzono również przepis, zgodnie z którym w przypadku gdy instalacja
przeznaczona do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych
oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych oraz pozostałości z procesu
– 4 –
mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, o ile są
przeznaczone do składowania, nie została ujęta w wojewódzkim planie gospodarki odpadami
– odmawia się wydania decyzji środowiskowej, pozwolenia na budowę, pozwolenia
zintegrowanego lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów z tej instalacji. Pozwoli to na
zapewnienie racjonalnej gospodarki odpadami oraz powstawanie instalacji, które są
faktycznie niezbędne. Przepis ten nie dotyczy instalacji spełniającej wymagania dotyczące
regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, dla której przed dniem
1 stycznia 2012 r. wydano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach lub decyzję
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o której mowa w art. 16 ust. 3 ustawy
z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz
niektórych innych ustaw, jeżeli budowę instalacji rozpoczęto przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy.
Ponadto uzupełniono upoważnienie dla ministra właściwego do spraw środowiska do
wydania rozporządzenia określającego sposób i formę sporządzania wojewódzkiego planu
gospodarki odpadami o konieczność określenia także wzoru planu inwestycyjnego.
Wprowadzono jednocześnie obligatoryjność wydania przez ministra przedmiotowego aktu
wykonawczego.
Dokonano również zmiany w zakresie funkcjonowania instalacji zastępczych. Usunięto
przepisy, zgodnie z którymi wojewódzkie plany gospodarki odpadami zawierają wskazanie
regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach
gospodarki odpadami komunalnymi oraz instalacji przewidzianych do zastępczej obsługi tych
regionów do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów
komunalnych. Ma to na celu ograniczenie funkcjonowania instalacji jako instalacji
zastępczych i spowodować powstawanie regionalnych instalacji przetwarzania gospodarki
odpadami funkcjonujących zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie z dnia 14 grudnia
2012 r. o odpadach.
Ustawa wprowadza zmianę porządkującą do ustawy z dnia 13 września 1996 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poprzez odesłanie do aktualnie obowiązującej
ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, w zakresie obowiązku przekazywania
selektywnie zabranych odpadów komunalnych do instalacji odzysku i unieszkodliwiania
odpadów zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami. Dodaje również normę, w oparciu
– 5 –
o którą dopuszcza się przekazywanie zmieszanych odpadów komunalnych do
ponadregionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.
Zmiany proponowane w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
środowiska wychodzą naprzeciw postulatom samorządów wojewódzkich, aby to marszałek
województwa był właściwy w kwestii pozwolenia na wytwarzanie i pozwolenia
zintegrowanego dla regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Zmiana
w wymienionej ustawie ma na celu wyeliminowanie jej niezgodności z ustawą o odpadach.
W obecnym stanie prawnym, w myśl art. 378 ust. 1 ustawy – Prawo ochrony środowiska
pozwolenie zintegrowane dla instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania
zmieszanych odpadów komunalnych, jako przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko wydaje starosta, co nie koreluje z art. 41 ust. 3 ustawy
o odpadach, na podstawie którego zezwolenie na przetwarzanie odpadów w regionalnej
instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych wydaje marszałek województwa.
Projektowana ustawy zawiera postanowienia, zgodnie z którymi przepisy art. 16 ust. 3
ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
oraz niektórych innych ustaw stosuje się, jeżeli budowę instalacji rozpoczęto przed dniem
wejścia w życie niniejszej ustawy. Ma to na celu ograniczenie wpisywania do uchwał
w sprawie wykonania wojewódzkich planów gospodarki odpadami instalacji, które uzyskały
odpowiednie zezwolenia, ale budowa ich nie została rozpoczęta, co w konsekwencji
prowadziło do przeszacowania mocy przerobowych instalacji do przetwarzania odpadów
komunalnych w województwie i zakłócało prawidłowe gospodarowanie odpadami.
W projektowanej ustawie nowelizującej wprowadza się ponadto terminy, w których
sejmik województwa jest zobowiązany zaktualizować wojewódzki plan gospodarki odpadami
z uwzględnieniem zmian wynikających z niniejszej ustawy oraz dostosować uchwałę
w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów
dotyczących instalacji zstępczych (art. 1 pkt 3 lit. a i b oraz pkt 6 lit. a), które wejdą w życie
z dniem 1 lipca 2018 r.
Podkreślenia wymaga, że nieprzeprowadzenie nowelizacji w proponowanym zakresie
i możliwie najkrótszym terminie może doprowadzić do powstania zagrożeń w zakresie
wykorzystania środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej przewidzianych na
– 6 –
realizację inwestycji z zakresu gospodarki odpadami w nowej perspektywie finansowej Unii
Europejskiej.
Zaproponowane rozwiązania przyczynią się do zapewnienia funkcjonowania instalacji
zapewniających zagospodarowania odpadów zgodnie z hierarchią sposobów postępowania
z odpadami, przez co pozytywnie wpłyną na ochronę środowiska. Zaproponowane zmiany
mogą również wpłynąć na obniżenie kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów
ponoszonych przez mieszkańców.
Ustawa wpłynie także na budżety samorządów wojewódzkich w zakresie w jakim
powierza ona zarządom województw sporządzenie planów inwestycyjnych w zakresie
gospodarki odpadami komunalnymi.
W trakcie prac nad projektem wystąpiono o opinię do:
1) Ministra Środowiska,
2) Ministra Spraw Zagranicznych,
3) Naczelnego Sądu Administracyjnego,
4) Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska,
5) Głównego Inspektora Ochrony Środowiska,
6) Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
7) Stowarzyszenia Polskich Przedsiębiorców Gospodarki Odpadami,
8) Stowarzyszenia Polska Unia Ubocznych Produktów Spalania,
9) Polskiej Izby Ekologii,
10) Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Recyklingu,
11) Polskiej Izby Gospodarki Odpadami,
12) Krajowej Izby Gospodarki Odpadami,
13) Polskiej Izby Gospodarczej – Ekorozwój,
14) Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,
15) Krajowej Rady Radców Prawnych,
16) Business Centre Club,
17) Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej,
18) Unii Miasteczek Polskich,
19) Fundacji Unii Metropolii Polskich,
20) Związku Miast Polskich,
21) Związku Powiatów Polskich,