Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw

Zał. 1
Lp.
Zgłaszający
Przepis
Treść uwagi
Odniesienie się do uwagi

u.s.p.)
wskazać należy na uczynienie
zawartych
w
tym
artykule
katalogów przesłanek otwartymi.
103. SO Opole
Art.
1 Negatywnie opiniuję zawartą w art. 22b § 4 u.s.p. zmianę dotyczącą uprawnień do Uwaga jest niezasadna. Istotą
pkt 7
ustalania liczby wiceprezesów sądu, z uwagi na brak precyzyjności w określeniu tych formułowania katalogów otwartych
(art. 22b uprawnień („w szczególności").
w przepisach
jest
potrzeba
u.s.p.)
zapewnienia
ich elastyczności,
wiąże się to z niemożnością
określenia a priori wszystkich
potencjalnych okoliczności, które
powinny mieć wpływ na ustalenie
liczby wiceprezesów w sądzie oraz
z dążeniem do uniknięcia zbędnej
kazuistyki w ustawie.
104. Prezes SO
Art.
1 Istota nowelizacji wyraża się w usunięciu aktualnie obowiązującego zdaniu drugiego, Uwaga jest niezasadna. Nie jest
Bielsko Biała
pkt 8
które jednak miało swój sens. Nowelizacja w tym punkcie wydaje się kontrowersyjna. wskazane pozbawianie prezesa,
(art.28
będącego członkiem kolegium,
u.s.p.)
prawa głosowania w sprawach
należących
do
kolegium,
chociażby
dotyczyły
jego
kompetencji.
105. IUSTITIA
Art.
1 Absurdalna prawnie zmiana dająca prezesowi prawo głosu przy opiniowaniu jego Uwaga jest niezasadna. Nie jest
pkt 8
własnych decyzji. Jej celem jest obniżenie rangi kolegium i ograniczenie jego wpływu wskazane pozbawianie prezesa,
(art.28
na decyzje prezesa. W dodatku prezes ma mieć głos decydujący przy równowadze będącego członkiem kolegium,
u.s.p.)
głosów. Zdecydowany sprzeciw, przepis wprowadzany w celu zwiększenia prawa głosowania w sprawach
uzależnienia władzy sądowniczej od decyzji władzy wykonawczej, tj. ministra należących
do
kolegium,
powołującego prezesa.
chociażby
dotyczyły
jego

kompetencji.
106. Prezes SO
Art.
1 Poprawka, wyłączająca spod „władzy" dyrektorów kuratorów sądowych, nic budzi Uwaga nie jest zasadna. Wskazać
Bielsko Biała
pkt 9
wątpliwości, Jednak w dalszym ciągu należy krytycznie postrzegać sytuację, w której należy, że zgodnie z projektem
(art. 31a dyrektorzy są przełożonymi pracowników sekretariatów. Należy dążyć do tego, by ich (projektowany art. 21 § 3 u.s.p.)
u.s.p.)
przełożonymi byli prezesi. W obecnym stanic mieczy dyrektor nadzoruje pracę prezes sądu jako zwierzchnik
sekretarzy, na której w ogóle się nie ma, a prezes odpowiada za wyniki pracy sądu służbowy będzie mógł w tym
nie mając możliwości wykonywania zwierzchnictwa służbowego nad jego zakresie
wydawać
wiążące
personelem.
polecenia dyrektorowi sądu.
107. SA Poznań
Art.
1 Przepis ten określa, że dyrektor sądu apelacyjnego jest zobowiązany przedłożyć Uwaga jest zasadna. Istotnie ze
pkt 9
Ministrowi Sprawiedliwości sprawozdanie za poprzedni rok do końca kwietnia względów
w
szczególności
(art. 31a każdego roku. Projekt nie zawiera propozycji zmiany tego przepisu, jednak praktycznych
zasadne będzie
u.s.p.)
wydłużenie tego terminu do końca maja jest konieczne, skoro w ten sposób dopasowanie terminu z art. 31a §
37

Zał. 1
Lp.
Zgłaszający
Przepis
Treść uwagi
Odniesienie się do uwagi

wydłużono termin do przedłożenia przez prezesa sądu apelacyjnego Ministrowi 3 u.s.p. do projektowanego
Sprawiedliwości informacji rocznej. Te dwa dokumenty tworzą pewną całość oceny terminu z art. 37h § 1 u.s.p.
funkcjonowania apelacji, a nadto winny być oceniane przez zgromadzenie apelacji na
tym samym posiedzeniu. Terminy te winny być więc zsynchronizowane.
108. SA Białystok
Art.
1 Proponuje się by terminy wyznaczone w art. 31a § 3 obowiązującej ustawy Prawo Uwaga jest zasadna.
pkt 9
o ustroju sądów powszechnych były spójne z terminem, o którym mowa w art. 37 h §
(art. 31a 1 projektu ww. ustawy. Zmiana terminu wynikającego z art. 37 h § 1 projektu (koniec
u.s.p.)
maja) powinna wiązać się ze zmianą terminu wynikającego z art. 3la § 3 (koniec
kwietnia).
109. SO Opole
Art.
1 W związku z projektowaną zmianą kompetencji dyrektora sądu uważam za zasadne Uwaga wykracza poza zakres
pkt 9
dokonanie również zmiany art. 3la § 1 pkt 5 i nadanie mu następującej treści: nowelizacji projektu – zostanie
(art. 31a „reprezentuje Skarb Państwa w zakresie powierzonego mienia i zadań sądu, w tym w wykorzystana przy pracach nad
u.s.p.)
sprawach związanych z egzekucją należności sądowych", Zmiana ta w sposób kolejną nowelizacją ustawy –
ostateczny rozwiałaby wątpliwości interpretacyjne, który z organów sądów jest Prawo
o
ustroju
sądów
właściwy do wykonywania czynności związanych z reprezentacją Skarbu Państwa w powszechnych.
zakresie egzekucji należności sądowych. W uchwale z dnia 1 października 2013 roku
w sprawie III CZP 49/13 Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 3 la § 1 pkt 5 ustawy w
brzmieniu nadanym ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 roku nie stanowi wystarczającej
podstawy do wskazania przez ustawodawcę dyrektora sądu, jako tego z dwóch
organu sądów, do reprezentowania Skarbu Państwa w sprawach związanych z
egzekucją należności sądowych. Kierując się zasadą domniemania kompetencji
prezesa sądu, Sąd Najwyższy wskazał, że organem właściwym jest prezes sądu.
Wskazać jednak należy, że dokonana ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. nowelizacja
art. 3la § 1 pkt 5 ustawy, wprowadzająca wedle autorów jej założeń, menedżerski
system zarządzania sądami, miała na celu wskazanie właśnie dyrektora sądu jako
organu uprawnionego do reprezentacji Skarbu Państwa w zakresie egzekucji
należności sądowych. Treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 października
2013 r. wskazuje jednak, że przepis został nie dość precyzyjnie skonstruowany, stąd
wymaga nowelizacji. Wyjaśnienia wymaga, że art. 3 la § pkt 5 otrzymał ostateczne
brzmienie w toku długich prac legislacyjnych nad zmianą ustawy i był świadomym
zabiegiem ustawodawcy wyeliminowania wątpliwości co do kompetencji dyrektora do
reprezentacji sądu w zakresie prowadzenia egzekucji należności sądowych.
Pierwotne projekty ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych,
w tym projekt z dnia 28 listopada 2008r, przewidywał następujące brzmienie art. 31 a
§ 1: Art. 31a § 1. Dyrektor sądu: 5) reprezentuje Skarb Państwa w zakresie
gospodarowania mieniem sądu, gospodaruje mieniem sądu oraz prowadzi ewidencję
majątku sądu,
Proponowane wówczas rozwiązania wzbudziły zastrzeżenia podmiotów opiniujących
do określenia kompetencji dyrektora sądu. Zarówno Pierwszy Prezes Sądu
38

Zał. 1
Lp.
Zgłaszający
Przepis
Treść uwagi
Odniesienie się do uwagi

Najwyższego jak i środowisko sędziowskie wskazywało na konieczność
jednoznacznego uzupełnienia kompetencji dyrektora sądu o uprawnienie do
reprezentacji w zakresie egzekucji należności sądowych. źksponowano wówczas, iż
skoro zasadniczym celem reformy jest poprawa efektywności wymiaru
sprawiedliwości poprzez wprowadzenie menedżerskiego systemu zarządzania
sądami i odciążenie prezesów sądów od czynności administracyjnych nie związanych
bezpośrednio z tokiem postępowań sądowych, celowym jest również odciążenie
prezesów od czynności ściśle windykacyjnych polegających w istocie na
wykonywaniu budżetu państwa. Postulaty te projektodawca uwzględnił wprowadzając
odpowiednią zmianę w przedłożonym kolejnym projekcie z dnia 28 stycznia 2010 r.
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie art. 31 a nadając
punktowi 5 następujące brzmienie: 5) reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do
powierzonego mienia i w zakresie zadań sądu.
Projekt wniesiony przez rząd pod obrady Sejmu RP zawierał jedynie niewielką
korektę językową i został uchwalony w następującym brzmieniu: 5) reprezentuje
Skarb Państwa w zakresie powierzonego mienia i zadań sądu.
Rozwiązanie to nie budziło kontrowersji podczas prac parlamentarnych. Co istotne,
reprezentujący projektodawcę ówczesny Wiceminister Sprawiedliwości żrzegorz
Wałejko w czasie prac Podkomisji Nadzwyczajnej zapewniał* iż projektowany zapis
art. 35a § 1 pkt, 5 oznaczać będzie właśnie przejęcie przez dyrektora sądu
kompetencji do reprezentowania sądu w zakresie egzekucji należności sądowych.
Wskazanie dyrektora sądu jako organu właściwego do ściągania i egzekucji
należności sądowych jest spójne z koncepcją podziału kompetencji pomiędzy
dyrektorem a prezesem sądu przyjętą w ustawie Prawo o ustroju sądów
powszechnych. Zgodnie z art. 179 § 1 ustawy, organem kierującym gospodarką
finansową sądu jest dyrektor sądu, który zgodnie z art. 3 la § 1 pkt. 2 wykonuje
zadania przypisane, na podstawie odrębnych przepisów, kierownikowi jednostki w
zakresie finansowym, gospodarczym, kontroli finansowej, gospodarowania mieniem
Skarbu Państwa oraz audytu wewnętrznego w tych obszarach. Wskazać również
należy, że prezentowane zapatrywanie jakoby egzekwowanie należności sądowych
wchodziło w zakres czynności orzeczniczych, a co za tym idzie nie wchodziło w
zakres gospodarki finansowej należącej do kompetencji dyrektora sądu, pozostaje w
sprzeczności z praktyką jaka powszechnie wykształciła się w tym zakresie.
Dyrektorzy sądów apelacyjnych w ramach kontroli finansowej sprawowanej
prowadzonej na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych, powołując się też na art. 177 § 2 u.s.p, oraz kolejne rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia gospodarki
finansowej i działalności inwestycyjnej sądów powszechnych, kontrolują
wykonywanie przez prezesów sądów czynności związanych z windykowaniem
39

Zał. 1
Lp.
Zgłaszający
Przepis
Treść uwagi
Odniesienie się do uwagi

należności sądowych właśnie pod kątem prawidłowości realizacji dochodów
budżetowych. Czynności związane z egzekwowaniem należności sądowych,
traktowane były i są jako element gospodarki finansowej w sądach i podlegają ścisłej
kontroli na podstawie ustawy o finansach publicznych i rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych zasad tej gospodarki. Przyjęcie koncepcji,
iż ściąganie należności sądowych oraz reprezentowanie sądu jako statio fisci Skarbu
Państwa w postępowaniach związanych z ich egzekucją należy do obowiązków i
kompetencji prezesów, z jednoczesnym powierzeniem nadzoru nad ich realizacją
dyrektorom sądów, prowadzi w istocie do niedopuszczalnej wedle założeń ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych, podległości prezesów sądów wobec
dyrektorów. Ustrój sądów zakłada ścisłe rozdzielenie kompetencji prezesów i
dyrektorów sądów, stanowiąc jednocześnie, że to prezes jest zwierzchnikiem
służbowym dyrektora a nie odwrotnie. Praktyka ta, przy dodatkowym jej elemencie, iż
czynności związane ze ściąganiem i egzekucją należności sądowych wykonywali
sędziowie prowadzi w istocie, jak to określił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały
z dnia 28 listopada 2012r. (sygn. akt III CZP 75/12), „do rażąco wadliwej sytuacji
ustrojowej uzyskiwania przez dyrektora sądu - wespół z Ministrem Sprawiedliwości -
swoistego imperium nad sędziami".
Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, iż czynności związane z reprezentacją Skarbu
Państwa, w tym w sprawach o egzekucję należności sądowych, nie należą do
wykonywania władzy sądowniczej, której istotę stanowi wydawanie orzeczeń w
warunkach niezawisłości. Władza sądownicza, o ile może obejmować również
zarządzanie i administrowanie w sądzie, to jednak w tym zakresie kompetencje
sędziego winny być określone w ustawie, stanowią zatem odstępstwo od zasadniczej
misji sędziowskiej. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż w ustawie - Prawo o ustroju
sądów powszechnych nie ma przepisu upoważniającego do obciążenia sędziego -
nawet za jego zgodą - obowiązkami pełnomocnika procesowego sądu. Zapatrywanie
to w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje zatem, iż pojęcie „sądu" w rozumieniu
np. art. 43 § 3, 4 i 5, art. 44 § 1 i 2 Kodeksu karnego wykonawczego oraz § 3
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie egzekucji
grzywien, kar pieniężnych, opłat sądowych i kosztów postępowania w sprawach
cywilnych, nie odnosi się do sądu jako składu orzekającego a do sądu jako jednostki
organizacyjnej, w imieniu której czynności o charakterze zarządzająco-
administracyjnym działają kompetentne organy.
Dodatkowo wskazać trzeba na obowiązujące od dnia 1 stycznia 2012 r. regulacje w
art. 43 Kodeksu karnego wykonawczego odnośnie Żunduszu Pomocy
Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Dysponentem Żunduszu został
powołany Minister Sprawiedliwości (§ 2), sąd I instancji ma obowiązek prowadzić
wyodrębnioną, szczegółową ewidencję księgową nawiązek i świadczeń zasądzonych
40

Zał. 1
Lp.
Zgłaszający
Przepis
Treść uwagi
Odniesienie się do uwagi

na rzecz Żunduszu (§ 3), zadaniem sądu jest również wzywanie osoby zobowiązanej
do uiszczenia należności (§ 4) i kierowania następnie wniosku o wszczęcie egzekucji
do komornika (§ 5). Kolejny § 6 ustawy przewiduje z kolei, iż zaliczka na koszty
egzekucji jest finansowana ze środków Żunduszu. Określając z kolei w
rozporządzeniu z dnia 3 stycznia 2012 r. szczegółowe zasady gospodarki finansowej
Żunduszu, Minister Sprawiedliwości wskazał na obowiązek dyrektorów sądów
składania sprawozdań z wykonania planu Żunduszu. Regulacje te, przyjęte w
niedawnym czasie w zakresie Kodeksu postępowania wykonawczego, wyraźnie
wskazują, iż czynności związane z dochodzeniem, egzekwowaniem należności
Żunduszu należą do kompetencji dyrektorów sądów a nie prezesów. Prezesi nie
dysponując środkami Żunduszu, nie będąc ich dysponentami, pozbawieni są
możliwości sprawowania funkcji reprezentanta sądu w dochodzeniu należności przed
komornikiem. Wszystkie te uprawnienia skupiają się w kompetencjach dyrektorów,
zobowiązanych też do składania odpowiednich sprawozdań a zatem
odpowiedzialnych za wykonanie planu.
110. SA Wrocław
Art.
1 Skoro zgodnie z nowym brzmieniem art. 37 h §1 prezes sądu apelacyjnego Uwaga jest zasadna.
pkt 9
„sporządza informację roczną o działalności sądów, działających na obszarze
(art. 31a apelacji, w zakresie powierzonych mu zadań, którą po zaopiniowaniu przez
u.s.p.)
zgromadzenie ogólne sędziów przedkłada Ministrowi Sprawiedliwości, nie później niż
do końca maja każdego roku" to zasadnym byłoby aby sprawozdanie dyrektora sądu
apelacyjnego o którym mowa w art, 31a § 3 również mogło być złożone do końca
maja. Zmiana taka poprawiłaby ekonomikę procedowania sprawozdań rocznych.
Mogłoby się odbyć tylko jedno zgromadzenie ogólne sędziów apelacji które
przegłosowałoby sprawozdania prezesa sądu jak i dyrektora sądu.
111. Prezes SO
Art. 1
Zwracam uwagę, iż po raz kolejny w zmianach do u.s.p. przy czynnościach Uwaga wykracza poza zakres
Radom
pkt 9
Dyrektora nie uwzględniono stanowisk, które Dyrektorowi nie podlegają, a nowelizacji projektu – zostanie
(art.31a
mianowicie Pełnomocnik ds. ochrony informacji niejawnych i Kierownik Kancelarii wykorzystana przy pracach nad
w §1 pk. Tajnej.
kolejną nowelizacją ustawy –
3)
Zgodnie z art.14 ust. 2 ustawy o ochronie informacji niejawnych z dnia 5 sierpnia Prawo
o
ustroju
sądów
2010 r. (Dz. U. Nr 182, poz.1228) kierownikowi jednostki organizacyjnej powszechnych.
bezpośrednio podlega zatrudniony przez niego pełnomocnik ds. ochrony informacji
niejawnych, który odpowiada za zapewnienie przestrzegania przepisów o ochronie
informacji niejawnych.
Natomiast zgodnie z art. 42 ust. 1 i ust.4 w/cyt. ustawy kierownik jednostki
organizacyjnej, w której są przetwarzane informacje niejawne o klauzuli „tajne" lub
„ściśle tajne", tworzy kancelarię i zatrudnia jej kierownika. Kancelaria tajna stanowi
wyodrębnioną komórkę organizacyjną, w zakresie ochrony informacji niejawnych
podległą pełnomocnikowi ochrony, obsługiwaną przez pracowników pionu ochrony.
Zgodnie natomiast z § 6 ust.1 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29
41