Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw

i centralnego repozytorium akt w postaci cyfrowej w powszechnych jednostkach
organizacyjnych prokuratury”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii
Europejskiej w ramach 7 osi priorytetowej „Społeczeństwo informacyjne – budowa
elektronicznej administracji” Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

2007–2013. Zgodnie z zawartym porozumieniem o dofinansowanie, projekt zostanie
zrealizowany i wdrożony we wszystkich prokuraturach apelacyjnych (11 jednostek)
i okręgowych (46 jednostek) w terminie do dnia 31 grudnia 2014 r.
Projekt wdraża do prawa krajowego przepis art. 68 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów
pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów
centralnych i repozytoriów transakcji (Dz. Urz. UE L 201 z 27.07.2012, str. 1).
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został
zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji.
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega notyfikacji zgodnie
z trybem przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r.
w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).

33

Data sporządzenia
Nazwa projektu
11 kwietnia 2014 r.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych

oraz niektórych innych ustaw
Źródło:
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Orzeczenie TK
Ministerstwo Sprawiedliwości

Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Nr w wykazie prac
Podsekretarza Stanu
UD141
Podsekretarz Stanu Wojciech Hajduk

Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Łukasz Bonczek, główny specjalista w Wydziale Prawa o Ustroju Sądów,
Departament Prawa Cywilnego tel. (22)5212513
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Przedmiotowy projekt ma na celu usprawnienie funkcjonowania sądownictwa poprzez wykonanie wyroku TK z dnia
7 listopada 2013 r., umożliwienie m.in. bardziej elastycznego kształtowania struktury organizacyjnej SR oraz
decentralizację kompetencji związanych z delegowaniem sędziów do SO (z prezesów SA na prezesów SO),
uporządkowanie kwestii związanych z nadzorem administracyjnym Ministra Sprawiedliwości nad sądami powszechnymi.
Ponadto projekt nakłada na Ministra Sprawiedliwości obowiązki związane z unowocześnianiem sądownictwa poprzez
wyraźne określenie jego zadań z zakresu informatyzacji sądownictwa. Projekt porządkuje również inne kwestie związane
z organizacją sądownictwa.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Nie jest możliwe rozwiązanie problemu poprzez działania pozalegislacyjne, z uwagi na fakt, że przedmiotowa materia jest
regulowana w aktach prawnych rangi ustawowej – rekomendowanym rozwiązaniem jest zatem nowelizacja USP.
Projekt wprowadza następujące zmiany (interwencje):
1) kompleksowe uregulowania zagadnień ustrojowych w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 427 i 662), zwanej dalej „usp”, w tym poprzez upoważnienie Ministra Sprawiedliwości do określenia właściwości
sądów powszechnych w sprawach z zakresu prawa prasowego, prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz ksiąg wieczystych
oraz zmian w organizacji sądów;
2) zmianę sposobu podejmowania uchwał przez zgromadzenie sędziów sądu apelacyjnego oraz zgromadzenie sędziów
okręgu, doprecyzowania przepisów dotyczących sprawowania zewnętrznego nadzoru administracyjnego przez Ministra
Sprawiedliwości, określenia uprawnień Ministra Sprawiedliwości związanych z usuwaniem rozbieżności w wykładni prawa;
3) zmianę przepisów dotyczących powoływania dyrektorów sądów, doprecyzowanie przepisów dotyczących podziału
obowiązków pomiędzy prezesa sądu i dyrektora sądu, określenie uprawnień pracowników ochrony sądu;
4) rezygnację z zakazu przeprowadzania przez tego samego sędziego wizytatora dwóch kolejnych wizytacji tego samego
wydziału;
5) zmianę zasad delegowania sędziów do sądu wyższego rzędu oraz ograniczenie czasu delegowania do Ministerstwa
Sprawiedliwości, lub innej jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej,
sędziów i przedstawicieli innych niż sędziowie grup zawodowych, związanych z szeroko pojętym wymiarem
sprawiedliwości;
6) zmianę realizacji prawa do nieodpłatnego zakwaterowania sędziego delegowanego do innej miejscowości niż
miejscowość, w której znajduje się jego miejsce służbowe;
7) przyznanie świadczeń sędziom delegowanym do pełnienia obowiązków w międzynarodowej sędziowskiej organizacji
pozarządowej;
8) wprowadzenie odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych informacji w oświadczeniu majątkowym oraz zmiany
przepisów dotyczących przedawnienia przewinienia dyscyplinarnego;
9) przyjęcie zasady wypłaty nagrody jubileuszowej w przypadku przechodzenia w stan spoczynku, jeśli sędziemu w chwili
przejścia w stan spoczynku brakuje 12 miesięcy do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej;
10) doprecyzowanie rodzajów dokumentów składanych przez kandydatów na ławników;
11) określenie obowiązków Ministra Sprawiedliwości związanych z informatyzacją i obsługą informatyczną sądów, w tym
stworzenie podstaw prawnych do prowadzenia przez Ministra Sprawiedliwości centralnych rejestrów mediatorów i lekarzy
sądowych.
Całościowo proponowane zmiany mają przyczynić się do poprawy efektywności sądownictwa powszechnego – jednak
kwantyfikacja tego efektu nie jest możliwa. Funkcjonowanie regulacji będzie monitorowane w oparciu o głosy środowiska
34

(prezesi sądów, sędziowie, dyrektorzy).
Wskazać należy, że w chwili obecnej do Ministerstwa nie wpłynęła ani jedna negatywna opinia zgromadzenia dotycząca
działalności sądu (która to opinia będzie elementem wiążącego wniosku o odwołanie dyrektora sądu). Jest to wynikiem
krótkiego czasu obowiązywania przepisów przewidujących wydawanie tego typu opinii. Obowiązują one od 1 stycznia
2013 r. Zatem pierwsze roczne sprawozdania, które mogą być przedmiotem opinii zgromadzeń, mogły powstać dopiero za
2013 rok. Nawet te sprawozdania, które zostały już sporządzone, nie musiały być jeszcze przedmiotem opinii zgromadzenia,
jako że termin do przekazania sprawozdania Ministrowi Sprawiedliwości przez dyrektora sądu apelacyjnego określono na
koniec kwietnia. Nadmienić należy, że projektowana regulacja stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z
dnia 7 listopada 2013 r. (sygn. K 31/12).
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
Z uwagi na szczegółowość wprowadzanych regulacji oraz konieczność ich dostosowania do specyfiki pracy polskiego
wymiaru sprawiedliwości odstąpiono od analizy prawno-porównawczej. W zakresie zwiększenia zakresu stosowania
narzędzi informatycznych w celu usprawnienia funkcjonowania sadownictwa należy podkreślić, że jest ono uznawane za
dobrą praktykę zarówno przez europejskie organizacje zajmujące się efektywnością sądownictwa (CEPEJ), jak i inne
organizacje międzynarodowe (Bank Światowy, OECD).
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Prezesi sądów
11 SA+45 SO+242 SR
USP
Przesunięcie kompetencji
delegowania z SR do SO z
prezesa SA na prezesa SO,
pośrednio wpływ zmiany
ustrojowej pozycji dyrektora
sądu
Dyrektorzy sądów
11 SA+45 SO+242 SR
USP
Zmiana zasad powoływania
i odwoływania, realizująca
wyrok TK z dnia 7 listopada
2013 r. (sygn. K 31/12).
Sędziowie sadów
9 906 osób
Informacje przekazane przez
Zmiany zasad delegacji,
powszechnych
na dzień 31 XII 2013
sądy
usprawnienie pracy wynikające
(w tym 495 sędziów
z doprecyzowania obowiązków
sądów apelacyjnych,
MS w zakresie informatyzacji,
2 759 sędziów sądów
zmiany funkcjonowania
okręgowych i 6 652
samorządu sędziowskiego
sędziów sądów
rejonowych)
Sędziowie delegowani do MS ok. 125
MS
Wprowadzenie 5-letniego
okresu delegacji do MS oraz
10-letniego limitu delegacji do
MS w okresie całej kariery
zawodowej sędziego
5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji
Projektowane rozwiązania stanowią efekt pracy Zespołu do spraw opracowania projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo
o ustroju sądów powszechnych, w którego skład wchodzili m.in. przedstawiciele MS oraz Prezesi Sądów Apelacyjnych.
W ramach konsultacji publicznych i opiniowania projekt otrzymały:
1. Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA.
2. Krajowa Rada Sądownictwa.
3. Prezesi Sądów Apelacyjnych.
4. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Asystentów Sędziów.
5. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Referendarzy Sądowych.
6. Stowarzyszenie Sędziów Sądów Rodzinnych w Polsce.
7. Stowarzyszenie Sędziów THEMIS.
8. Krajowa Rada Prokuratury.
35

9. Stowarzyszenie Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej.
10. Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem”.
11. Prokurator Generalny.
12. Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej.
13. Sąd Najwyższy.
14. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa.
15. Federacja Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie”.
16. Polskie Centrum Mediacji.
17. Krajowa Rada Kuratorów.
18. Związek Zawodowy Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej.
19. Zarząd Główny NSZZ Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej.
20. Międzyzakładowa Organizacja Związków NSZZ „Solidarność” Pracowników Sądownictwa.
21. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Zawodowych Mediatorów.
22. Naczelna Rada Lekarska.
23. Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy.
24. Prokuratorzy Apelacyjni.
25. Polskie Stowarzyszenie Biegłych Sądowych do Spraw Wypadków Drogowych.
26. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów.
27. Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne.
28. Społeczna Rada przy Ministrze Sprawiedliwości ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Sporów.
29. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych.
30. Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.
31. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych.
32. Forum Związków Zawodowych.
33. NSZZ „Solidarność”.
Projekt został przesłany do wymienionych wyżej podmiotów. Wyżej wymienione podmioty miały ponad 21 dni
(reprezentatywne związki zawodowe 30 dni) na przesłanie swoich uwag i opinii do projektu ustawy o zmianie ustawy –
Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.
Uwagi podczas konsultacji publicznych i opiniowania zgłosiły: Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, NSZZ „Solidarność”,
Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia, Społeczna Rada przy Ministrze Sprawiedliwości ds. Alternatywnych Metod
Rozwiązywania Sporów, Polskie Centrum Mediacji, Polskie Stowarzyszenie Biegłych Sądowych do Spraw Wypadków
Samochodowych, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Referendarzy Sądowych, Krajowa Rada Sądownictwa, Krajowa Rada
Prokuratury (która nie zgłosiła własnych uwag, ale przyłączyła się do uwag Krajowej Rady Sądownictwa), Prokurator
Apelacyjny w Krakowie, Prokurator Apelacyjny w Poznaniu, Prezes Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, Prezes Sądu
Apelacyjnego w Gdańsku, Prezes Sądu Apelacyjnego w Katowicach, Prezes Sądu Apelacyjnego w Krakowie, Prezes Sądu
Apelacyjnego w Lublinie, Prezes Sądu Apelacyjnego w Łodzi, Prezes Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, Prezes Sądu
Apelacyjnego w Rzeszowie, Prezes Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, Prezes Sądu
Apelacyjnego we Wrocławiu, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego,
Prokurator Generalny oraz Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.
Wskazać należy, że prezesi sądów apelacyjnych i prokuratorzy apelacyjni przesłali w formie zbiorczej uwagi zgłaszane przez
poszczególne sądy i prokuratury, a nawet wydziały i dyrektorów sądów i prokuratur.
W zgłaszanych uwagach krytycznie odnoszono się m.in. do proponowanych rozwiązań z zakresu informatyzacji
sądownictwa, ustawowego przyznania Ministrowi Sprawiedliwości dostępu do akt sądowych, zmiany sposobu odwoływania
się od sędziego od podziału czynności, zmiany składu zgromadzeń ogólnych sądów apelacyjnych.
W dniu 17 kwietnia 2014 r. zorganizowana została konferencja uzgodnieniowa, w której brali udział biorący udział
w opiniowaniu przedstawiciele Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Prokuratora Generalnego, Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa, Krajowej Rady Sądownictwa oraz Sądu Najwyższego.
Po konferencji uzgodnieniowej projekt, w zakresie w jakim został zmieniony, rozesłano do ponownego opiniowania. Po
konferencji uzgodnieniowej swoje wcześniejsze uwagi do projektu podtrzymała Krajowa Rada Sądownictwa. Prokuratoria
Generalna podtrzymała swoją uwagę do art. 1 pkt 25 projektu – w opinii Ministra Sprawiedliwości uwaga ta jest jednak
niezasadna i nie została uwzględniona.
Na skutek uwag zgłoszonych podczas konsultacji publicznych i opiniowania projekt został poddany modyfikacjom.
W szczególności w projekcie zmienione zostały przepisy dotyczące centralnej listy mediatorów. W wypadku mediatorów
projekt przewiduje w art. 175f, że centralna lista mediatorów prowadzona jest w systemie teleinformatycznym
36

administrowanym i udostępnianym przez Ministra Sprawiedliwości. Prezes Sądu Okręgowego prowadzi na centralnej liście
mediatorów listę osób prowadzących mediację, o których mowa w art. 3a ustawy z dnia 26 października 1982 r.
o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, z późn. zm.) oraz w art. 23a ustawy z dnia
5 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) dla obszaru właściwości danego
okręgu sądowego.
W projekcie zrezygnowano także z umieszczania na centralnej liście mediatorów mediatorów sądowych, o których mowa
w art. 1832 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2014 r. poz. 101 i 293). Powodem
dokonania tego wyłączenia jest brak szczegółowych przepisów dotyczących prowadzenia list mediatorów cywilnych oraz
sposobu weryfikacji tych list przez prezesa sądu okręgowego. Projektodawca postanowił nie zajmować się kwestią
regulowania statusu mediatorów cywilnych w projekcie, ponieważ sprawą tą zajmuje się zespół ds. mediacji gospodarczej
działający w Ministerstwie Gospodarki. W oparciu o rekomendacje tego zespołu opracowane zostaną regulacje zajmujące się
statusem mediatorów. Regulowanie funkcjonowania mediatorów cywilnych przez zakończeniem jego prac byłoby zabiegiem
przedwczesnym.
Ponadto na skutek uwag zgłaszanych przez Generalnego Inspektora Danych Osobowych zmienione zostały przepisy
dotyczące przetwarzania danych osobowych przez Ministra Sprawiedliwości oraz informatyzacji sądów – w projekcie
wskazano, że Minister Sprawiedliwości jest administratorem systemów teleinformatycznych, o których mowa w art. 175b
§ 1.
6. Wpływ na sektor finansów publicznych
(ceny bieżące)
Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł]
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Łącznie (0–10)
Dochody ogółem












budżet państwa
























coroczne zmniejszenie dochodów
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
– 0,8
budżetu państwa związane z
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
bezpłatnym udostępnianiem akt w
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
formie cyfrowej


JST












pozostałe jednostki (oddzielnie)












Wydatki ogółem












budżet państwa
























Coroczne koszty utrzymania
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–1,4
wskazanych systemów
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1

teleinformatycznych – patrz zał. 1
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4





































JST












pozostałe jednostki (oddzielnie)













–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
– 2,2
Saldo ogółem
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
budżet państwa












JST












pozostałe jednostki (oddzielnie)












Źródła finansowania

37