Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw

Projektowana zmiana odnosi się do możliwości świadczenia, na potrzeby szeroko
rozumianej informatyzacji sądownictwa, a w szczególności pracowników wymiaru
sprawiedliwości, usług certyfikacyjnych, tj. zgodnie z art. 3 ust. 13 ustawy o podpisie
elektronicznym, wydawanie certyfikatów, znakowanie czasem lub inne usługi związane
z podpisem elektronicznym, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowej
identyfikacji w systemach teleinformatycznych.
W art. 175c § 4 usp przewiduje się, że w celu wykonywania zadań wymienionych
w art. 175c § 1 Minister Sprawiedliwości może wyznaczyć sądy właściwe do ich
wykonywania. Rozwiązanie to ma zagwarantować, że w sytuacjach, w których
realizacja obowiązków związanych z informatyzacją będzie dotyczyła kwestii, w
przypadku których może rodzić się obawa naruszania przy ich bezpośrednim
wykonywaniu przez Ministra Sprawiedliwości zasady podziału władzy, Minister
Sprawiedliwości będzie powierzał realizację tych zadań wyznaczonemu sądowi lub
sądom.
Takie brzmienie przepisu z jednej strony spełnia funkcję gwarancyjną dla zasady
podziału władzy, a z drugiej daje Ministrowi Sprawiedliwości możliwość wywierania
wpływu na proces informatyzacji sądownictwa i rozwiązywania problemów
związanych z wykonywaniem przez poszczególne sądy zadań dla większej ich grupy.
W art. 175a § 4 usp zmienianym w art. 1 pkt 36 przyznaje się Ministrowi
Sprawiedliwości dostęp do centralnych baz danych sądów i sądowych systemów
informatycznych służących do wykonywania zadań określonych przez ustawę. Zmiana
ta jest podyktowana koniecznością realizowania przez Ministra Sprawiedliwości jego
uprawnień związanych z przetwarzaniem danych osobowych podmiotów, o których
mowa w art. 175a § 1.
Propozycja zmian dotycząca scentralizowanych list mediatorów, biegłych sądowych
i lekarzy sądowych (art. 1 pkt 36 i art. 10 projektu), których prowadzeniem zajmowali
się dotychczas prezesi właściwych miejscowo sądów okręgowych, jest konieczna,
ponieważ obecny sposób przetwarzania informacji o osobach pełniących wymienione
funkcje nie jest adekwatny dla zwiększonych potrzeb informacyjnych sądów, a także
obywateli.
Korzystanie z pracy biegłych sądowych, lekarzy sądowych czy mediatorów jest
kluczowym zagadnieniem dla prawidłowego toku postępowania, natomiast urządzenia
28

ewidencyjne dotyczące tych osób funkcjonują, co do zasady, lokalnie. Skutkiem
wprowadzanych zmian zgromadzone dane zawierające informacje o osobach biegłych,
lekarzy sądowych i mediatorach będą w łatwiejszy sposób wykorzystywane do
wyszukiwania podmiotów, ewentualnie weryfikacji ich danych.
Zakres danych przechowywanych obecnie w listach oraz wykazach prowadzonych
przez prezesów sądów okręgowych jest wystarczający także dla potrzeb zmian. Istotą
projektowanej zmiany jest wprowadzenie instytucji centralnej listy, odpowiednio dla
biegłych sądowych, lekarzy sądowych i mediatorów.
Jednolite w tym zakresie potrzeby skutkują wprowadzeniem odpowiednio w nowych
art. 175e i 175f usp oraz art. 7 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym
przepisów wprowadzających centralny rejestr odpowiednio: biegłych sądowych,
mediatorów oraz lekarzy sądowych.
Zgodnie z projektowanym art. 175e centralna lista biegłych sądowych jest prowadzona
w systemie teleinformatycznym administrowanym przez Ministra Sprawiedliwości.
Prezes sądu okręgowego z kolei prowadzi na centralnej liście biegłych sądowych listę
biegłych dla obszaru właściwości danego okręgu sądowego.
Na liście biegłych sądowych zamieszcza się:
1) imię i nazwisko biegłego sądowego;
2) numer PESEL biegłego sądowego;
3) numer telefonu biegłego sądowego;
4) adres do korespondencji biegłego sądowego;
5) sąd okręgowy, przy którym biegły sądowy został ustanowiony;
6) termin, do którego biegły sądowy został ustanowiony;
7) dane dotyczące specjalizacji biegłego sądowego;
8) informacje o opiniach sporządzonych przez biegłego sądowego;
9) adres poczty elektronicznej, na wniosek biegłego sądowego.
Minister Sprawiedliwości udostępnia sądom, za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, aktualne informacje z centralnej listy biegłych sądowych. Minister
Sprawiedliwości udostępnia, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego,
informacje, o których mowa w art. 175e § 3 pkt 1, 5–7, również innym podmiotom.
Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia określa tryb i sposób prowadzenia
centralnej listy biegłych sądowych oraz udostępniania danych z tej listy, uwzględniając
29

potrzebę zapewnienia wiarygodnej informacji o biegłych sądowych oraz potrzebę
efektywnego wyszukiwania takich biegłych.
W wypadku mediatorów projekt przewiduje w art. 175f, że centralna lista mediatorów
jest prowadzona w systemie teleinformatycznym administrowanym i udostępnianym
przez Ministra Sprawiedliwości. Prezes Sądu Okręgowego prowadzi na centralnej liście
mediatorów listę osób prowadzących mediację, o których mowa w art. 3a ustawy z dnia
26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33,
poz. 178, z późn. zm.) oraz w art. 23a ustawy z dnia 5 czerwca 1997 r. – Kodeks
postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) dla obszaru właściwości
danego okręgu sądowego.
W projekcie zrezygnowano z umieszczania na centralnej liście mediatorów mediatorów
sądowych, o których mowa w art. 1832 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. 2014 r. poz. 101 i 293). Powodem dokonania tego
wyłączenia jest brak szczegółowych przepisów dotyczących prowadzenia list
mediatorów cywilnych oraz sposobu weryfikacji tych list przez prezesa sądu
okręgowego. Projektodawca postanowił nie zajmować się kwestią regulowania statusu
mediatorów cywilnych w projekcie, ponieważ sprawą tą zajmuje się zespół ds. mediacji
gospodarczej działający w Ministerstwie Gospodarki. W oparciu o rekomendacje tego
zespołu zostaną opracowane regulacje zajmujące się statusem mediatorów.
Regulowanie funkcjonowania mediatorów cywilnych przed zakończeniem jego prac
byłoby zabiegiem przedwczesnym.
Na centralnej liście mediatorów zamieszcza się:
1) imię i nazwisko mediatora;
2) numer PESEL mediatora;
3) numer telefonu mediatora;
4) adres do korespondencji mediatora;
5) dane dotyczące specjalizacji mediatora;
6) informację dotyczącą wykształcenia mediatora, przebytego szkolenia;
7) adres poczty elektronicznej na wniosek mediatora.
Wprowadzono także delegację dla Ministra Sprawiedliwości, która zawiera
upoważnienie do określenia, w drodze rozporządzenia, trybu i sposobu prowadzenia
centralnej listy mediatorów oraz udostępniania danych z tej listy, uwzględniając
30

potrzebę zapewnienia wiarygodnej informacji o mediatorach oraz potrzebę efektywnego
wyszukiwania mediatorów.
W art. 10 projektu są dokonywane zmiany w ustawie o lekarzu sądowym, związane
z utworzeniem centralnej listy lekarzy sądowych. Projekt przewiduje, że centralna lista
lekarzy sądowych jest prowadzona w systemie teleinformatycznym administrowanym
przez Ministra Sprawiedliwości. Prezes sądu okręgowego prowadzi na centralnej liście
lekarzy sądowych listę lekarzy sądowych dla obszaru właściwości danego sądu
okręgowego.
Na liście lekarzy sądowych zamieszcza się:
1) imię i nazwisko lekarza sądowego;
2) numer PESEL lekarza sądowego;
3) numer telefonu lekarza sądowego;
4) numer prawa wykonywania zawodu lekarza sądowego;
5) informację o specjalizacji lekarza sądowego, terminie rozpoczęcia i zakończenia
wykonywania czynności lekarza sądowego;
6) informacje o miejscu, dniach i godzinach przyjęć lekarza sądowego;
7) adres poczty elektronicznej na wniosek lekarza sądowego, adres poczty
elektronicznej.
Prezes sądu okręgowego przekazuje listę lekarzy sądowych dla obszaru właściwości
danego sądu okręgowego prezesom sądów rejonowych, prezesom sądów apelacyjnych
oraz Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, prokuraturze, komendom
i komisariatom Policji, innym organom uprawnionym do prowadzenia dochodzeń oraz
okręgowej radzie adwokackiej i radzie okręgowej izby radców prawnych, właściwym
dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego.
Minister Sprawiedliwości udostępnia listę sądom za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego. Minister Sprawiedliwości udostępnia, za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, informacje, o których mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1, 3 i 6 ustawy
o lekarzu sądowym, również innym podmiotom. Przewidziano także delegacje do
wydania aktu wykonawczego, w którym określone zostaną tryb i sposób prowadzenia
centralnej listy lekarzy sądowych oraz udostępniania danych z tej listy.
W terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy prezesi sądów okręgowych,
prowadzący listy biegłych sądowych oraz listy lekarzy sądowych na dotychczasowych
31

zasadach, są obowiązani dokonać wpisów danych biegłych sądowych oraz lekarzy
sądowych na centralną listę biegłych sądowych, centralną listę mediatorów i centralną
listę lekarzy sądowych. Do czasu dokonania wpisów pozostają w mocy listy lekarzy
sądowych prowadzone według przepisów dotychczasowych.
Ad. 17
Proponowana zmiana w art. 4 pkt 3, dodająca do prawa o prokuraturze art. 101a,
poszerza upoważnienie Prokuratora Generalnego do przetwarzania danych osobowych
również prokuratorów w stanie spoczynku, asystentów prokuratorów, urzędników
i innych pracowników powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury.
W dotychczasowym stanie prawnym Prokurator Generalny jest upoważniony do
przetwarzania danych osobowych jedynie prokuratorów i asesorów powszechnych
jednostek organizacyjnych prokuratury. Przedstawiona propozycja zlikwiduje
dotychczasową lukę w zakresie przetwarzania przez Prokuratora Generalnego danych
osobowych.
W zakresie udostępniania akt spraw sądowych proponuje się dokonanie zmian także
w ustawie procesowej – Kodeksie postępowania karnego (art. 6 projektu). Planuje się
dodanie przepisu umożliwiającego stworzenie kolejnego sposobu zapoznawania się
z aktami – za pomocą systemu teleinformatycznego. Możliwość zapoznania się ze
zgromadzonymi w sądzie w postaci elektronicznej dokumentami i zapisami audio
posiedzeń jawnych za pośrednictwem Internetu czynić będzie wymiar sprawiedliwości
łatwiej dostępnym obywatelowi. Możliwość taka ograniczy konieczność osobistych
wizyt w sekretariatach sądowych stron i ich pełnomocników oraz obniży koszty
funkcjonowania sądów (brak konieczności wysyłania kopii dokumentów stronom
i pełnomocnikom).
Zmiany proponowane w art. 156 § 5, art. 306 § 1b, art. 321 § 1 kpk umożliwią
przeglądanie zdigitalizowanych akt postępowań przygotowawczych. Będzie to
dodatkowy, obok tradycyjnego, sposób udostępniania akt.
W chwili obecnej część powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratur szczebla
okręgowego i wszystkie jednostki szczebla apelacyjnego posiadają system digitalizacji
akt, który umożliwia konwersję formy papierowej akt na formę elektroniczną.
Ponadto Prokuratura Generalna jest w trakcie realizacji projektu „Wdrożenie systemu
digitalizacji akt postępowań przygotowawczych oraz utworzenie lokalnych
32