Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

192 Art. 7942
Treść wprowadzonego art. 7942 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. wskazuje, iż dotyczy on każdego Uwaga uwzględniona
Iustitia
przypadku nadawania klauzuli wykonalności, a więc nie tylko , bez spisywania odrębnej sentencji”.
W razie, gdy sąd sporządził uzasadnienie wydając postanowienie o nadaniu klauzuli, żądanie
dłużnika powinno ograniczać się do wydania mu odpisu postanowienia, a nie jego sporządzenia.
Przepis art. 7942 § 2 k.p.c. odsyła do art. 783 § 4 zd. 1, a ten przepis nie zawiera zdania drugiego. Z
kolei art. 795 § 4 k.p.c. stanowi, iż przepisy § 2 i 3 stosuje się odpowiednio do biegu terminu do
wniesienia skargi na postanowienie referendarza sądowego, tymczasem przywołany paragraf 3 nie
reguluje biegu terminu.
193 Art. 7942
W projektowanym art. 7941 Kodeksu postępowania cywilnego (art. 2 pkt 74 projektu) w § 2 należy Uwaga uwzględniona.
PGSP
skreślić zwrot „zd. 1", gdyż w nowelizowanym brzmieniu art. 783 § 4 (art. 2 pkt 72 lit. d projektu)
nie ma zdania drugiego. Analogiczna uwaga odnosi się do dodawanego art. 7942 § 2.
194 Art. 795 § 3
Pozbawienie sądu odwoławczego nadawania klauzuli w przypadku stwierdzenia podstaw do Uwaga
nie
może
być
ZBP
wydania orzeczenia reformatoryjnego, w ramach art. 781 k.p.c. nie jest uzasadnione; ponowne uwzględniona.
LEWIATAN
rozpoznanie sprawy przesądzonej przez sąd odwoławczy jest zatem niecelowe i przedłuża Przedmiotowy przepis ma na
postępowanie klauzulowe.
celu zapewnienie dłużnikowi
możliwości
zaskarżenia
postanowienia o nadaniu
klauzuli wykonalności.
195 Art. 7956 i 7958
Projekt pomija też konieczne dla zrealizowania zakładanego celu zmiany w art. 7956 § 2 oraz art. Uwaga
nie
może
być
OSRS
7958 § 2. Oba te przepisy powinny otrzymać brzmienie: „Czynności w sprawie może wykonywać uwzględniona,
gdyż
taka
referendarz sądowy."
propozycja nie była objęta
założeniami
196 Art. 797 § 2
Proponuje się dodanie zapisu umożliwiającego składanie do komornika wniosku o wszczęcie Uwaga zasadna, ale proponuje
ZBP
egzekucji na podstawie e-BTE również za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, tak jak to się jej uwzględnienie w ten
LEWIATAN
jest możliwe w przypadku tytułów, o których mowa w art. 783 § 4 kpc. Wskazać jednak należy, iż e- sposób, że tytuł wykonawczy
BTE nie został wprost wymieniony wśród tytułu egzekucyjnych w art. 783 § 4 kpc. Wprawdzie art. obejmujący
e-BTE
będzie
786(2) § 3 kpc stanowi, iż do tytułu wykonawczego, jakim jest e-bte stosuje się przepisy dotyczące wymieniony w art. 783 § 4
tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 783 § 4, w ocenie środowiska bankowego k.p.c.
przedmiotowy zapis może okazać się niewystarczający. W konsekwencji, celem wyeliminowania
wątpliwości interpretacyjnych, proponujemy poszerzyć zapis art. 797 § 2 kpc o tytuły w postaci
zaopatrzonego w klauzulę wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, celem umożliwienia
składania e-BTE komornikowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
197 Art. 797 i 799
Projekt istotnie zmienia treść wniosku o wszczęcie egzekucji. Wierzyciel nie będzie musiał Uwaga
nie
może
być
Krajowa Rada obligatoryjnie wskazywać sposobów, jakimi ma być prowadzona egzekucja, bowiem z mocy uwzględniona,
gdyż
jest
92

Radców
samego wniosku komornik sądowy będzie uprawniony do stosowania wszystkich sposobów niezgodna z założeniami.
Prawnych
egzekucji, za wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Powinien stosować przy tym te sposoby
egzekucji, które są najmniej uciążliwe dla dłużnika. Proponowana zmiana art. 797 i 799 k.p.c. budzi
wątpliwości.
Gospodarzem postępowania egzekucyjnego jest wierzyciel. To wierzyciel powinien mieć prawo
wyboru, jakimi sposobami zamierza wyegzekwować należne mu świadczenie, ponosząc przy tym
odpowiedzialność w przypadku nieuprawnionego wyboru sposobu uciążliwego (obecny art. 799
k.p.c). Wola wierzyciela co do prowadzenia egzekucji danym sposobem jest dla komornika wiążąca,
tj. wierzyciel może złożyć również wniosek o umorzenie egzekucji danym sposobem. Po przyjęciu
projektowanej zmiany, to komornik będzie decydował o sposobie egzekucji. Wierzyciel będzie
uprawniony do wskazania sposobów egzekucji we wniosku egzekucyjnym, jednak Projekt (wbrew
intencjom jego twórców - vide strona 33 Uzasadnienia) milczy na temat skutków takiego wskazania
(czy jest dla komornika wiążące, czy też jedynie ma walor informacyjny). Wiąże się z tym kolejna
wątpliwość, a mianowicie czy wniosek dłużnika o umorzenie egzekucji danym sposobem będzie dla
komornika wiążące.
Według Projektu komornik ma decydować o wyborze sposobu egzekucji, przy uwzględnieniu
możliwie najmniejszej uciążliwości dla dłużnika. Uciążliwość danego sposobu egzekucji jest
kwestią subiektywną, jednak można pokusić się o uogólnienie, że bardziej uciążliwe dla dłużnika są
sposoby egzekucji związane z czynnościami w miejscu zamieszkania czy pracy dłużnika (tzw.
czynności terenowe), zaś mniej uciążliwa jest tzw. egzekucja zza biurka (np. zajęcie wierzytelności
z rachunku bankowego czy umowy o pracę). Jednocześnie, u.k.s.e. za czynności mniej uciążliwe dla
dłużnika przewiduje niższą opłatę egzekucyjną. Komornik, kierując się swoim interesem
ekonomicznym (wszak obecnie finansowanie systemu egzekucji spoczywa wyłącznie na
komornikach sądowych), wbrew dyspozycji art. 799 k.p.c, będzie wybierał takie sposoby egzekucji,
przy których opłata stosunkowa będzie wyższa. Może to spowodować wzrost procesów
odszkodowawczych w efekcie obciążenie finansowe Skarbu Państwa, który jest solidarnie
odpowiedzialny z komornikiem za wyrządzone przez niego szkody.
Wydaje się więc, że zasadne jest pozostawienie w obecnym brzmieniu art. 797 i 799 k.p.c.
198 Art. 797
W nowym brzmieniu art. 797 § 1 proponuje się rezygnację ze wskazywania przez wierzyciela Uwaga
nie
może
być
KRS
sposobu egzekucji. Takie rozwiązanie nie wydaje się być uzasadnione. Choć zapewne może uwzględniona,
gdyż
jest
przyczynić się do przyspieszenia postępowania, oznacza jednoczesne nałożenie na komorników niezgodna z założeniami
nowych obowiązków.
199 Art. 7971
Ustawodawca proponuje także usunięcie art.7971 ustawy mówiącego o możliwości zlecenia Uwaga
nie
może
być
BCC
komornikowi poszukiwania majątku dłużnika. Zdaniem ekspertów Business Centrę Club zmiana ta uwzględniona,
gdyż
jest
93

jest niekorzystna dla wierzycieli i całkowicie niezasadna.
niezgodna
z
założeniami.
Przepis ten jest przenoszony do
art. 8011 k.p.c.
200 Art. 798 (1)
Wskazujemy, że nie ma obiektywnego uzasadnienia wykluczanie banku będącego wierzycielem z Uwaga
nie
może
być
ZBP
grona banków, do przeprowadzenia wymiany walutowej; Przecież takie uprawnienie przysługuje uwzględniona,
gdyż
LEWIATAN
wierzycielowi lub komornikowi jeśli z niego nie skorzystał uprzednio dłużnik, a bank wierzycielski postulowane w niej


jest takim samym uczestnikiem rynkowego systemu finansowego jak i inne banki.
rozwiązanie mogłoby prowadzić
do nadużyć niekorzystnych dla
dłużnika.
201 Art. 798 § 2
Brak jest jednak uzasadnienia dla rozwiązania, dlaczego bankiem, w którym organ egzekucyjny ma Uwaga
nie
może
być
Iustitia
zakupić walutę obcą nie może być wierzyciel.
uwzględniona. Por. stanowisko
do poprzedniej uwagi.
202 Art. 799 § 1
Proponowana zmiana prowadzi do przeniesienia uprawnienia do decydowania o stopniu Uwaga
nie
może
być
ZBP
uciążliwości wybranego sposobu lub sposobów egzekucji z wierzyciela na komornika. Dotychczas uwzględniona, gdyż celowo
to wierzyciel był zobowiązany do zastosowania takiego sposobu egzekucji, który jest najmniej obowiązek ten wkłada się na
uciążliwy dla dłużnika, a w związku z tym wierzyciel ponosił odpowiedzialność wobec dłużnika za organ egzekucyjny.
zastosowanie sposobu nieadekwatnego pod względem uciążliwości do kwoty zadłużenia. Aktualnie Dotychczasowa regulacja jest
proponuje się, aby to komornik decydował, czy dany sposób jest bardziej czy mniej uciążliwy dla martwa,
gdyż
organ
dłużnika, nawet wtedy, gdy wierzyciel wprost wskaże, po myśli nowelizacji, który sposób egzekucji egzekucyjny, poza art., 770
chciałby zastosować w danym przypadku. Być może projektodawcy art. 799 § 1 k.p.c. nie zamierzali k.p.c., nie dysponuje
i nie liczyli się z aż tak daleko posuniętym rozumieniem proponowanego zapisu, niemniej z instrumentami, które
literalnego brzemienia zdania 3 proponowanego zapisu nie wynika, aby uprawnienie nadane pozwalałyby
kontrolować
komornikowi ograniczało się wyłącznie do przypadków, w których wierzyciel nie wymienił we decyzje wierzyciela.
wniosku o wszczęcie egzekucji żadnego sposobu egzekucji, lecz inaczej wynika z niego, że
uprawnienie to nadane komornikowi może być stosowane w obu przypadkach - tj. zarówno wtedy,
gdy wierzyciel nie wymienił we wniosku o wszczęcie egzekucji żadnego sposobu egzekucji, jak
również i wtedy, gdy wierzyciel wymienił konkretne sposoby egzekucji. Takie rozwiązanie zbyt
daleko wzmacnia pozycję i uznaniowość komornika, a z drugiej strony ogranicza uprawnienia
wierzyciela egzekwującego, stąd proponuje się zmianę zdania 3 ww. przepisu art. 799 § 1 kpe w ten
sposób, aby jego dyspozycja dotyczyła wyłącznie przypadków, w których wierzyciel nie wskazał we
wniosku o wszczęcie egzekucji żadnego ze sposobów prowadzenia egzekucji. W innych
przypadkach, to wierzyciel powinien być zobowiązany do zastosowania najmniej uciążliwego
sposoby egzekucji (wg dotychczasowych zasad).
203 Art. 801
Zgodnie z uzasadnieniem zmiana przepisu miała wyeliminować wątpliwości związane z Uwaga
nie
może
być
94

ZBP
wykorzystaniem zapisów art. 761 w celu poszukiwania majątku dłużnika (kierowanie do Banku uwzględniona,
gdyż
taka
szczegółowych zapytań o obroty na rachunkach dłużnika, w tym podanie pełnych danych propozycja nie była objęta
kontrahentów dłużnika). W naszej ocenie proponowana zmiana nie eliminuje tych wątpliwości założeniami.
ponieważ zapisy art. 761 kpc pozostają bez zmian. Niezależnie od zapisów art. 801 kpc komornik w
dalszym ciągu powołując się na art. 761 kpc może żądać od Banku podania informacji o Zmiana
ta
nie
służy
kontrahentach dłużnika co zgodnie z opinią Banków i rekomendacją Rady Prawa Bankowego przy wyeliminowaniu
uprawnień
ZBP stanowi naruszenie przepisów o zachowaniu tajemnicy bankowej.
przewidzianych w art. 761
k.p.c., ale nadużywaniu przepisu
art. 797(1) k.p.c.
Stanowisko ZBP co do zakresu
tajemnicy bankowej jest
dyskusyjne. MS prezentuje
odmienny
pogląd,
ale
zagadnienia te wykraczają poza
zakres niniejszego projektu.
204 Art. 801 – 8012
Proponowana regulacja pogłębia całkowitą erozję systemu środków przymusu stosowanych wobec Uwaga
nie
może
być

dłużnika w celu ustalenia jego stanu majątkowego. Po jej wprowadzeniu - wbrew zapowiedziom uwzględniona,
gdyż
jest
Sąd Najwyższy
zawartym w uzasadnieniu projektu - ulegną zatarciu ostatnie różnice, jakie istnieją w tej mierze niezgodna z założeniami.
pomiędzy działaniami komornika a czynnościami podejmowanymi w ramach postępowania w
przedmiocie wyjawienia majątku. Pozbawione konsekwencji jest stanowisko projektodawcy, że
nowa regulacja „będzie dotyczyła tylko takich składników majątku dłużnika, które będą miały
znaczenie z punktu widzenia sposobów egzekucji dopuszczalnych w konkretnym postępowaniu",
podczas gdy wyjawienie majątku odnosi się do całego majątku dłużnika. Nie zauważono bowiem, że
myśl nowego brzmienia art. 799 § 1 k.p.c. wniosek o wszczęcie egzekucji ma umożliwiać
prowadzenie egzekucji według wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z
nieruchomości. Zupełnie asymetryczne jest także rozwiązanie, zgodnie z którym wykaz majątku
przed komornikiem ma być składany pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
Brak bowiem przepisu, który by wprost ustanawiał taką samą sankcję wobec dłużnika
występującego w postępowaniu o wyjawienie majątku, w związku z czym w praktyce istnieją
poważne wątpliwości co do istnienia tej sankcji. Po zmianie prawa mogą wobec tego pojawić się
sugestie, że prawodawca przywiązuje większą wagę do oświadczeń dłużnika składanych przed
komornikiem aniżeli do czynności podejmowanych w postępowaniu toczącym się przed sądem
95

(referendarzem sądowym), do czego nie ma żadnych podstaw. Jest jasne, że komornik jako organ
egzekucyjny musi dysponować efektywnymi instrumentami umożliwiającymi ustalenie stanu
majątkowego dłużnika. Równocześnie nie ulega wątpliwości, że wyjawienie majątku jest coraz
mniej skutecznym środkiem poszukiwania mienia nadającego się do egzekucji, a stygmatyzujące
oddziaływanie tej instytucji w zasadzie całkowicie zanikło. W tej sytuacji system środków przymusu
stosowanych względem osoby dłużnika wymaga gruntownej reformy i uregulowania od podstaw.
Projektowane przepisy w żadnym stopniu nie realizują tej potrzeby, a w konsekwencji nie powinny
zostać przyjęte.
205 Art. 801
Projekt zakłada zmianę mechanizmu poszukiwania majątku dłużnika przez komornika. Zmianę Uwaga
nie
może
być
Krajowa Rada należy co do zasady zaopiniować pozytywnie. Należy przy tym postulować doprecyzowanie uwzględniona,
gdyż
taka
Radców
przepisów upoważniających komornika sądowego do uzyskania informacji stanowiących tajemnicę propozycja nie była objęta
Prawnych
bankową. Obecna praktyka, wobec nieprecyzyjnej treści przepisów aż trzech ustaw (art. 761 założeniami.
Ustawy, art. 2 u.k.s.e., art. 105 ustawy - Prawo bankowe) jest bardzo niejednolita, co istotnie obniża
skuteczność komornika w ustaleniu składników majątku dłużnika.
Co do potrzeby zmiany art. 105
prawa bankowego –
por.
stanowisko do uwagi nr 203.
206 Art. 801
Nadal aktualny jest postulat w kontekście tych przepisów, aby wprowadzić katalog elementarnych
Uwaga
nie
może
być
LEWIATAN
czynności, jakie komornik powinien wykonać bez tej opłaty za poszukiwanie majątku. Takimi
uwzględniona,
gdyż
taka
elementarnymi czynnościami powinno być co najmniej zapytanie do ZUS i US.
propozycja nie była objęta
założeniami.
207 Art. 801 – 8012
Powstają jednak następujące pytania:
Uwaga w części dotyczącej
Iustitia
uzupełnienia
przepisów
o
1) po co utrzymano instytucję składania wyjaśnień, skoro dłużnik i tak musi złożyć wykaz majątku? sądowym wyjawieniu majątku
nie może być uwzględniona,
2) dlaczego utrzymano konkurencję w zakresie postępowania w sprawie złożenia wykazu majątku: gdyż taka propozycja nie była
przed komornikiem i sądem, skoro spełniają tę samą rolę i czy wierzyciel może żądać złożenia objęta założeniami.
wykazu przed sądem w sytuacji, kiedy dłużnik złożył już wykaz przed komornikiem (z przepisu
wynika, że komornik w tym zakresie działa z urzędu – bez wniosku wierzyciela, zatem niezłożenie Wyjaśnienia dłużnika i wykaz
wykazu przez dłużnika przed komornikiem powinno być raczej wyjątkiem).
majątku, to różne czynności.
Wyjawienie majątku przed
Wskazać trzeba przy okazji na istniejącą lukę w regulacji sądowego postępowania w sprawie
złożenia wykazu majątku. W obecnej wersji k.p.c. brak jest przepisu nakładającego na sąd sądem będzie wchodziło w
obowiązek pouczania dłużnika o odpowiedzialności karnej za złożenie niepełnego lub rachubę w sytuacji, w której nie
96