Rządowy projekt ustawy o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych

względzie deklarowane przez projektodawcę zbliżenie zasad orzekania w służbach
mundurowych i systemie powszechnym, rozsądne wydaje się skierowanie sądowej kontroli
tego typu spraw do sądów powszechnych. Dodatkowym argumentem jest okoliczność, że
sądownictwo powszechne posiada odpowiednie zaplecze organizacyjno-techniczne do
prowadzenia orzecznictwa w zakresie spraw rentowych.
W ocenie Krajowej Sekcji Pożarnictwa poważne wątpliwości natury technicznej budzi
przepis przewidujący co najmniej dwuosobowy skład komisji, a jednocześnie dopuszczający
składanie zdań odrębnych. Przy dwóch rozbieżnych stanowiskach członków komisji nie
sposób dociec, które z dwóch stanowisk miałoby być stanowiskiem komisji, a które zdaniem
odrębnym. Komisje rejonowe powinny orzekać w składach trzyosobowych.
Krajowa Sekcja Pożarnictwa postulowała też doprecyzowanie dodawanego w art. 43 ust. 3
ustawy o PSP pkt 7, aby jednoznacznie było wiadomo, czy chodzi o: dwukrotne niestawienie
się na badanie w okresie całej służby, dwukrotne niestawienie się na badanie w ramach
jednego skierowania na badania czy też dwukrotne występujące po sobie niestawienie się na
badania w ramach jednego skierowania na komisję. Analogiczne zmiany należałoby
przeprowadzić w projekcie w zakresie pozostałych służb.
Krajowa Sekcja Pożarnictwa podtrzymała stanowisko, że okres pozostawania na zwolnieniu
lekarskim powinien dla funkcjonariuszy wynosić 1 rok. Wynika to ze specyfiki służby
i chorób ze służbą związanych, co w ocenie zgłaszającego uwagę potwierdza również
uzasadnienie omawianego projektu. Dlatego też w projektowanym przepisie dotyczącym
orzekania o potrzebie urlopu zdrowotnego w miejsce 182 dni powinien być 1 rok.
Wskazała również na potrzebę uzupełnienia trybu kierowania wniosków do komisji
lekarskich w celu ustalania związku wypadku ze służbą o prawo do występowania
z wnioskiem spadkobierców (członków rodziny) zmarłego funkcjonariusza.
W ocenie Krajowej Sekcji Pożarnictwa zasadne wydaje się rozszerzenie katalogu przesłanek
wstrzymujących wydanie orzeczenia o przebywanie na urlopie wychowawczym, co wpisuje
się w europejską zasadę niedyskryminacji ze względu na płeć.
NSZZ Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa wskazał na konieczność utrzymania
aktualnie obowiązujących uprawnień wobec funkcjonariuszy przyjętych do służby do dnia
wejścia w życie nowych rozwiązań ustawowych. Wniósł o usunięcie z systemu komisji
Centralnej Komisji Lekarskiej, przy zachowaniu dwustopniowego systemu orzecznictwa
w postaci: wojewódzkich i okręgowych komisji lekarskich, ze względu na uproszczenie
systemu i zmniejszenie kosztów jego funkcjonowania, jak również dostępność komisji dla
20

funkcjonariuszy w całym kraju i związane z tym oszczędności dla uczestników postępowania
i budżetu państwa.
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych oceniło negatywnie przekazany do
konsultacji projekt, wskazując, że podziela uwagi przedłożone do ww. projektu przez
Związek Zawodowy Strażaków „Florian”. OPZZ uznało jednocześnie, że podmiotowy zakres
projektu jest zbyt obszerny.
Federacja Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie”
– postulowała usunięcie przepisów dotyczących sprawdzenia prawidłowości orzekania
o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby, gdyż lekarze orzekają w tym zakresie
na podstawie umowy z ZUS i to ZUS ma prawo ich kontrolować. Zaproponowała także
rozszerzenie specjalności, jakie powinien posiadać członek komisji lekarskiej, o medycynę
rodzinną.
Opinię do projektu przedstawiły ponadto poniższe podmioty.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka pozytywnie oceniła działania dążące do reformy
funkcjonowania komisji lekarskich i uregulowania tej materii w ustawie. W ocenie Fundacji
ujednolicenie dotychczasowych procedur, które obecnie regulowane są w kilku aktach
wykonawczych, należy ocenić za słuszne.
Fundacja wskazała również na ważną rolę, jaką w prawidłowym funkcjonowaniu komisji
lekarskich pełni ich skład osobowy, dlatego też lekarzami orzecznikami powinny być
wyłącznie osoby wykwalifikowane, a wprowadzenie potencjalnej możliwości sprawowania
tej funkcji przez osoby niewykonujące zawodu lekarza budzi wątpliwości. W jej ocenie
komisje lekarskie powinny w większym stopniu opierać się na przeprowadzonych przez nie
badaniach lekarskich i wynikach zleconych specjalistycznych badań niż, jak ma to miejsce
obecnie, na dokumentacji medycznej sporządzonej na wcześniejszym etapie.
Wskazano również na potrzebę przeprowadzenia konsultacji np. z Ministrem Zdrowia oraz
odpowiednimi konsultantami krajowymi przed projektowaniem wykazów chorób i ułomności,
a także na konieczność jego aktualizowania w pewnych odstępach czasu, aby odzwierciedlał
on aktualny stan wiedzy medycznej dotyczący poszczególnych chorób i ułomności oraz ich
wpływu na wykonywanie poszczególnych zawodów. Uznano przy tym, iż wykazy zawarte
w rozporządzeniach powinny pozostawiać komisjom lekarskim pewien margines swobody co
do oceny, czy dana choroba rzeczywiście uniemożliwia wykonywanie dotychczasowej pracy,
a zatem należałoby przyznać większe kompetencje decyzyjne komisjom, przy jednoczesnym
zachowaniu ramowego charakteru wykazów.
21

Za trafne Fundacja uznała rozwiązanie, zgodnie z którym orzeczenie oprócz jednej z kategorii
zawiera także dookreślenia, np. „czasowo niezdolny do pełnienia służby na zajmowanym
stanowisku”.
Zarząd Główny Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej, w ocenie którego
możliwość odwołania od decyzji Centralnej Komisji Lekarskiej do sądu administracyjnego
nie stwarza warunków do skutecznego ubiegania się o zmianę niekorzystnego orzeczenia,
gdyż nie orzeka on o prawidłowości merytorycznej treści orzeczenia, a tylko bada, czy
zachowane zostały zasady formalne określające sposób działania komisji lekarskich.
Merytorycznej oceny treści orzeczenia może dokonać natomiast sąd powszechny, mając
możliwość powołania biegłych z zakresu orzecznictwa lekarskiego. Zarząd wskazał ponadto
na konieczność dołączenia aktów wykonawczych do projektu ustawy.
Konwent Dziekanów Korpusu Oficerów Zawodowych, w którego ocenie propozycja,
w wyniku której zmianie ulega właściwość wojskowych komisji lekarskich, które będą
uprawnione również do orzekania w sprawach związanych z kontrolą prawidłowości
orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby i prawidłowości
wykorzystywania zaświadczeń lekarskich, powinna być zamieszczona w projekcie
tzw. ustawy L4, a nie w procedowanym projekcie.
W wyniku wyodrębnienia, w związku z prezentowanym w ramach uzgodnień
międzyresortowych stanowiskiem Rządowego Centrum Legislacji, z projektu ustawy
o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej,
Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz
o zmianie niektórych innych ustaw materii regulującej problematykę funkcjonowania komisji
lekarskich, przygotowano projekt ustawy o zmianie ustawy o komisjach lekarskich
podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz o zmianie niektórych
innych ustaw. Projekt ten przekazano do zaopiniowania przez Federację Związków
Zawodowych Służb Mundurowych, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy
Policjantów, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży
Granicznej, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Pożarnictwa,
Związek Zawodowy Strażaków „Florian”, Krajową Sekcję Pożarnictwa Niezależnego
22

Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, NSZZ Funkcjonariuszy i Pracowników
Więziennictwa, a także przez Forum Związków Zawodowych, Komisję Krajową NSZZ
„Solidarność”, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych.
NSZZ Policjantów oraz Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników
Pożarnictwa podtrzymały wyrażoną uprzednio negatywną opinię wobec projektu.
NSZZ Funkcjonariuszy Straży Granicznej wniósł o odrzucenie projektu, wskazując, że
projekt ustawy budzi wątpliwości natury prawnej, a w szczególności zgodności z Konstytucją
RP, wskazując na przepis, zgodnie z którym funkcjonariusz obowiązany jest poddać się
badaniom zleconym przez komisję, w tym również badaniom specjalistycznym,
psychologicznym i dodatkowym, a gdy zachodzi taka potrzeba – obserwacji w zakładzie
opieki zdrowotnej. W ocenie NSZZ FSG obserwacja w zakładzie leczniczym stanowi istotne
ograniczenie wolności, a więc konieczne jest wskazanie przesłanek, określenie sytuacji,
w których komisja będzie uprawniona do zlecenia obserwacji w zakładzie leczniczym.
Konieczne jest określenie czasookresu obserwacji, elementów procedury, a także
odpowiedzialności odszkodowawczej za nieuzasadnione skierowanie na obserwację.
Ponadto wskazał m.in. na potrzebę zdefiniowania użytych w projekcie określeń „stałe lub
długotrwałe naruszenie sprawności organizmu”, dookreślania uprawnień osób
przeprowadzających kontrolę prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego.
Podtrzymano uwagę dotyczącą doprecyzowania, że członkiem komisji lekarskiej ma być
lekarz posiadający aktualne prawo do wykonywania zawodu, jak również uwagę dotyczącą
trzyosobowego składu komisji lekarskiej. Zaproponowano ponadto: wydłużenie do 60 dni
możliwości rozpatrzenia przez Centralną Komisję Lekarską odwołania w przypadku
konieczności wykonania dodatkowych badań lub uzyskania dodatkowych dokumentów,
uzupełnienie uprawnień Centralnej Komisji Lekarskiej o uprawnienie do uchylania orzeczeń
i wydawania nowych orzeczeń.
Krajowa Sekcja Pożarnictwa NSZZ „Solidarność” postulowała m.in., aby jednoznacznie
wskazać na możliwość odwołania się od orzeczenia Centralnej Komisji Lekarskiej do sądu
pracy i ubezpieczeń społecznych. Ponadto podtrzymała dotychczasowe stanowisko dotyczące
zapewnienia co najmniej trzyosobowego składu komisji orzekającej I instancji oraz postulat
dotyczący przygotowania projektów rozporządzeń dotyczących wykazów chorób i ułomności
oraz kategorii zdolności do służby.

23

3. Wpływ regulacji na:
a) sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu
terytorialnego
Ustawa nie rodzi skutków finansowych dla budżetu państwa.
Aktualnie komisje lekarskie podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych funkcjonują
w strukturze kilkunastu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, których
organem założycielskim jest Minister. Nie jest możliwe precyzyjne oszacowanie, jaki jest
rzeczywisty koszt wydania orzeczenia (tj. orzeczeń wydawanych przez obecne komisje).
Z informacji zbiorczych z poszczególnych zakładów opieki zdrowotnej wynika, że koszty
bezpośrednie orzeczeń komisji np. w roku 2011 wynosiły ok. 19 899 tys. zł. Jednocześnie
jednak wskazywano na koszty tzw. pośrednie, które łącznie miałby wynosić np. w roku 2011
ok. 14 145 tys. zł. W roku 2013 zakłady opieki zdrowotnej MSW, w ramach których
funkcjonują obecnie komisje, za wydanie orzeczeń wystawiły dla podmiotów finansujących
faktury na łączną kwotę 24 033 274 zł (WKL oraz OKL). Odpłatność za wydanie orzeczenia
jest kwestią umowną regulowaną pomiędzy właściwymi organami służb mundurowych czy
organami emerytalnymi z jednej strony a zakładami opieki zdrowotnej z drugiej strony.
Mając na uwadze powyższe, szacuje się, że najważniejsze wydatki przeznaczone na
funkcjonowanie nowej struktury orzeczniczej w roku 2015 będą wynosiły:
1) 12 398 000 zł – z tytułu wynagrodzeń osobowych (§ 4010) – utworzenie 110 etatów
lekarzy orzeczników, w ramach 16 komisji rejonowych i komisji centralnej, oraz 50 etatów
pracowników wspomagających działalność komisji, w tym łączne wydatki na
wynagrodzenie osobowe pracowników. Podkreślenia jednak wymaga fakt, że
dotychczasowe komisje lekarskie działały w podmiotach, które nie były objęte reżimem
kształtowania wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, określonym w ustawie
z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 79, poz. 431, z późn. zm.). Z tego
względu konieczne będzie formalne zwiększenie na rok 2015 w części 42 – Sprawy
wewnętrzne limitu na wynagrodzenia osobowe. Zwiększenie to zostanie dokonane
w ramach przydzielonego dla tej części limitu wydatków na rok 2015.
Przy kalkulacji środków na wynagrodzenia dla 110 lekarzy i 50 pracowników
wspomagających, przyjęto wysokość przeciętnego wynagrodzenia dla lekarzy w kwocie
7015 zł miesięcznie oraz dla pracowników wspomagających w kwocie 3787 zł, wydatki na
wynagrodzenia osobowe w skali roku wyniosą 11 532 000 zł. Uwzględniając wydatki na
24