Rządowy projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii

odsyłają do definicji zawartych w tamtym projekcie ustawy. Ponadto w celu
zachowania zgodności terminologicznej w obydwu projektach ustaw oraz w związku
z wprowadzeniem do projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii pojęcia
„instalacji odnawialnego źródła energii” w wielu miejscach projektu nowelizującego
PE, gdzie występuje pojęcie „odnawialnego źródła energii” zastąpiono je pojęciem
„instalacji odnawialnego źródła energii” (np. art. 7 PE).
Dyrektywa 2009/28/WE przewiduje obowiązek zapewnienia przez operatora systemu
pierwszeństwa przyłączenia do sieci instalacji odnawialnego źródła energii. Ponieważ
zagadnienie przyłączania do sieci instalacji odnawialnego źródła energii będzie nadal
regulowane w PE (PE będzie nadal regulowało przyłączanie do sieci wszystkich
podmiotów) wprowadzono powyższy obowiązek do polskiego systemu prawnego
dokonując odpowiedniej zmiany w art. 7 PE normującym ogólne zasady przyłączania
do sieci.
I tak, w przypadku gdy przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub
dystrybucją energii elektrycznej odmówi przyłączenia do sieci instalacji odnawialnego
źródła energii z powodu braku technicznych warunków przyłączenia wynikających
z braku niezbędnych zdolności przesyłowych sieci, w terminie proponowanym przez
podmiot ubiegający się o przyłączenie instalacji odnawialnego źródła energii,
przedsiębiorstwo energetyczne będzie zobowiązane określić planowany termin oraz
warunki wykonania niezbędnej rozbudowy lub modernizacji sieci, a także określa
termin przyłączenia. W przypadku zaś braku technicznych lub ekonomicznych
warunków przyłączenia w zakresie mocy przyłączeniowej określonej we wniosku
o określenie warunków przyłączenia instalacji odnawialnego źródła energii, będzie ono
zobowiązane powiadomić podmiot ubiegający się o przyłączenie instalacji
odnawialnego źródła energii o wielkości dostępnej mocy przyłączeniowej, dla jakiej
mogą być spełnione te warunki. Jeżeli wartość dostępnej mocy przyłączeniowej
wyznaczona z uwzględnieniem warunków bilansowych systemu elektroenergetycznego
jest mniejsza niż wartość mocy przyłączeniowej określonej przez podmiot ubiegający
się o przyłączenie do sieci instalacji odnawialnego źródła energii, przedsiębiorstwo
energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej będzie
mogło, na wniosek tego podmiotu, wydać warunki przyłączenia i zawrzeć umowę
o przyłączenie, pod warunkiem że instalacja odnawialnego źródła energii będzie
72
wyposażona w magazyn energii elektrycznej umożliwiający magazynowanie energii
wytworzonej z tej instalacji.
Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii
elektrycznej będzie również obowiązane określić w warunkach przyłączenia
przewidywany harmonogram przyłączania instalacji odnawialnego źródła energii,
uwzględniający poszczególne etapy rozbudowy sieci, a także zestawienie planowanych
prac.
Dodatkowe zmiany w art. 170 projektu stanowią konsekwencję dostosowania brzmienia
przepisów do przepisów przyjętych przez Sejm RP w projekcie ustawy o zmianie
ustawy – Prawo energetyczne.
1. Dopuszczalność wsparcia
W art. 14 dyrektywa 2012/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw
2009/125/WE i 2010/30/EU oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE
wskazuje na potrzebę „przyjęcia polityk stwarzających warunki odpowiedniego
uwzględniania na szczeblu lokalnym i regionalnym potencjału stosowania efektywnego
ogrzewania i chłodzenia, w szczególności z wykorzystaniem wysokosprawnej
kogeneracji. Załącznik I do ww. dyrektywy określa ogólne zasady obliczania ilości
energii elektrycznej z kogeneracji, zaś załącznik II metodę określania sprawności
procesu kogeneracji.
2. Wsparcie kogeneracji w krajach UE
Wysokosprawna kogeneracja jest wspierana przez inne kraje członkowskie UE, które
doceniają rolę wysokosprawnej kogeneracji w realizowanej polityce ograniczenia emisji
gazów cieplarnianych. Tego typu wsparcie jest stosowane w Danii, Finlandii, Czechach,
Holandii, a także w Niemczech (ustawa o wsparciu kogeneracji wraz z systemem
wsparcia w taryfach Operatorów Systemów Przesyłowych).
3. Kogeneracja w „Polityce energetycznej Polski do 2030 roku”
Jednym z celów przyjętej w dniu 10 listopada 2009 r. Polityki energetycznej Polski do
2030 r., która stanowi załącznik do obwieszczenia Ministra Gospodarki z dnia
21 grudnia 2009 r. w sprawie polityki energetycznej państwa do 2030 r. (M.P. z 2010 r.
Nr 2, poz. 11) jest podwojenie produkcji energii elektrycznej ze źródeł wysokosprawnej
73
kogeneracji. Aby osiągnąć ten cel, konieczne jest stosowanie mechanizmu wsparcia
oraz stymulacji rozwoju nowych źródeł.
Jednym z działań wykonawczych (Działanie 1.3 – str. 3) Programu Działań
Wykonawczych stanowiącego załącznik do Polityki energetycznej Polski do 2030 r. jest
utrzymanie systemu wsparcia energii elektrycznej w technologii wysokosprawnej
kogeneracji na poziomie zapewniającym opłacalność inwestowania w nowe moce oraz
zapewnienie przewidywalności tego systemu w perspektywie kolejnych 10 lat.
W przypadku zaprzestania wsparcia nie tylko rozwój kogeneracji staje się niemożliwy,
ale pod znakiem zapytania pozostaje możliwość utrzymania obecnego poziomu
wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji po roku 2016,
kiedy zacznie obowiązywać dyrektywa o emisjach przemysłowych. Istnieje już obecnie
konieczność ponoszenia znaczących nakładów inwestycyjnych, szczególnie w dużych
elektrociepłowniach, aby sprostać normom środowiskowym wynikającym z tej
dyrektywy. Zakres prac jest tak duży i kosztowny, że okres, jaki pozostał do
wybudowania niezbędnych instalacji, musi być dobrze wykorzystany począwszy od
teraz. Należy zdawać sobie sprawę, że ze względów technicznych nie da się wykonać
wszystkich instalacji w krótkim czasie. Problem dotyczy szczególnie elektrociepłowni,
ponieważ elektrownie systemowe zostały wyposażone już w instalacje odsiarczania,
które będą wymagały relatywnie niewielkiej modyfikacji w porównaniu z budową
nowych instalacji w elektrociepłowniach. Warto przypomnieć, że budowa instalacji
ochrony środowiska w elektrowniach została zrealizowana ze wsparciem finansowym,
co zapewniono poprzez kontrakty długoterminowe.
W tej sytuacji pozostawienie elektrociepłowni bez systemu wsparcia jest niezgodne
z deklaracjami zawartymi w Polityce energetycznej Polski do 2030 r. i będzie stanowiło
negatywny sygnał dla inwestorów.
4. Wpływ ETS na funkcjonowanie kogeneracji
Jak wspomniano na wstępie, w latach 2013–2020 wejdą w życie nowe zasady
w zakresie przydziału uprawnień dla instalacji objętych Europejskim Systemem Handlu
Uprawnieniami do Emisji. W związku z tym w 2013 r. polskie elektrociepłownie
i ciepłownie przystąpiły do systemu handlu emisjami CO2 pod presją zakupu ok. 60%
pozwoleń na emisję CO . W kolejnych latach udział ten będzie wzrastał. Wpłynie to
2

znacząco na wzrost kosztów wytwarzania ciepła (zależnie od ceny uprawnień)
i w konsekwencji wzrostu cen ciepła dostarczanego do systemów scentralizowanych.
74
Taki wzrost cen ciepła (z perspektywą dalszego, stopniowego wzrostu) może
spowodować odłączanie się części odbiorców ciepła od sieci ciepłowniczych
i przechodzenie na indywidualne systemy ogrzewania, które nie podlegają
wymaganiom dyrektywy dot. handlu emisjami. Źródła te są w znacznym stopniu
odpowiedzialne za tzw. „niską emisję” i z reguły nie pracują w skojarzeniu. Zachwieje
to rynkiem ciepła, naruszając zasady konkurencji, a ponadto przyczyni się do znacznego
wzrostu emisji CO2 poza systemem handlu emisjami CO2. Zaproponowanym przez
Komisję Europejską rozwiązaniem jest wprowadzenie nowego sposobu opodatkowania
paliw (w tym dla źródeł niepodlegających dyrektywie dot. handlu emisjami). Akcyza
będzie naliczana z uwzględnieniem emisji CO2 powstającego w wyniku spalania tego
paliwa. Utrzymywanie niekonkurencyjnych cen ciepła w tak długim okresie może
spowodować poważne zakłócenia na rynku ciepła, w tym likwidację niektórych
przedsiębiorstw ciepłowniczych.
Obecnie ceny ciepła wytwarzanego w elektrociepłowniach bazują na cenach
referencyjnych wyznaczanych w oparciu o wartości średnie taryf ciepłowni. Ponieważ
grupa ciepłowni o mocy poniżej 20 MW nie będzie objęta obowiązkiem zakupu
uprawnień do emisji, a jednocześnie uczestniczy ona w bazie kotłowni stanowiących
podstawę do obliczenia ceny referencyjnej dla źródeł kogeneracyjnych, zatem
wyznaczona przez Prezesa URE cena referencyjna ciepła od 2013 r. nie w pełni będzie
przenosić koszty zakupu uprawnień do emisji wymagane dla produkcji ciepła
w elektrociepłowniach. Dlatego też, chcąc uniknąć znacznego, uzasadnionego wzrostu
cen ciepła, zasadne jest utrzymanie systemu wsparcia dla źródeł kogeneracyjnych na
pokrycie tych dodatkowych kosztów zakupu uprawnień CO2 dla ciepła, których nie
uwzględnia cena referencyjna.
5. Przykłady
1) Elektrociepłownie warszawskie emitują rocznie około 6 mln ton CO2, w tym
na potrzeby produkcji ciepła około 4 mln ton. Według wstępnych kalkulacji
wykonanych przez specjalistów tej firmy, w 2013 r. trzeba będzie zakupić
ok. 1,5 mln uprawnień do emisji CO2 na potrzeby produkcji ciepła, a w 2016 r.
około 2,5 mln ton. Oznacza to dodatkowe koszty dla firmy w tych latach
w wysokości odpowiednio 120 mln PLN i 200 mln PLN (przy założeniu, że
1 tona CO2 kosztuje 20 euro);
75
2) W elektrociepłowniach łódzkich emituje się rocznie około 2,5 mln ton CO2,
w tym na potrzeby produkcji ciepła około 1,8 mln ton. W 2013 r. trzeba będzie
zakupić ok. 0,8 mln uprawnień do emisji CO2 na potrzeby produkcji ciepła,
a w 2016 r. około 1,2 mln ton. Oznacza to dodatkowe koszty dla firmy w tych
latach w wysokości odpowiednio 65 mln PLN i 95 mln PLN.
W ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych wprowadza się
zmiany mające na celu dostosowanie rozwiązań ustawy o giełdach towarowych do
regulacji zaproponowanych w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii, oraz
zmian będących pochodnymi zmian w ustawie – Prawo energetyczne.
W ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym wprowadza się zmiany
mające na celu dostosowanie rozwiązań ustawy o dozorze technicznym do regulacji
zaproponowanych w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii, oraz zmian
będących pochodnymi zmian w ustawie – Prawo energetyczne. Rozwiązania te
stanowić będą uzupełnienie zmian tej ustawy wprowadzonych ustawą z dnia 26 lipca
2013 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
z 2013 r. poz. 984).
W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska wprowadza się
zmiany mające na celu dostosowanie rozwiązań ustawy – Prawo ochrony środowiska do
rozwiązań zaproponowanych w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Przepisy zmieniane stanowią, co do zasady, kontynuację dotychczasowych rozwiązań,
a dodatkowo proponowane regulacje jasno określają przedmiotowy katalog przychodów
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz ustawowo
określają i wskazują kierunek oraz możliwość wykorzystania środków Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na wsparcie:
1) poprawy efektywności energetycznej, w tym wysokosprawnej kogeneracji,
w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;
2) przedsięwzięć termomodernizacyjnych w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada
2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. z 2014 r. poz. 712);
3) rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii w rozumieniu ustawy
o odnawialnych źródłach energii, wraz z niezbędnymi do wytwarzania energii
elektrycznej lub ciepła obiektami budowlanymi i urządzeniami, oraz budowy lub
przebudowy sieci służących przyłączaniu tych instalacji, w szczególności na:
76