Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

– 10 –
20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, oraz art. 136 ust. 1–3, które
wchodzą w życie z dniem 4 stycznia 2016 r.”.
Art. 5. 1. Do dnia 3 stycznia 2016 r.:
1)
podmiot, który wydał prawomocne rozstrzygnięcie za naruszenie, o którym mowa
w art. 102 ust. 1 pkt 4 lub 5 ustawy wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym
niniejszą ustawą, niezwłocznie powiadamia o tym starostę właściwego ze względu na
miejsce zamieszkania kierującego pojazdem;
2)
podstawą wydania decyzji, o której mowa w art. 102 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz art. 103 ust. 1
pkt 5 ustawy wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jest
informacja o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy
wymienionej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
3)
organ kontroli ruchu drogowego, który stwierdził kierowanie pojazdem
w okolicznościach, o których mowa w art. 102 ust. 1d albo art. 103 ust. 1 pkt 5 ustawy
wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, niezwłocznie
powiadamia o tym starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kierującego
pojazdem;
4)
starosta niezwłocznie przekazuje do centralnej ewidencji kierowców informację
o zaistnieniu okoliczności, o których mowa w art. 102 ust. 1d ustawy wymienionej
w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
5)
starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na
kierowanie tramwajem w przypadku przekroczenia liczby 24 punktów za naruszenie
przepisów ruchu drogowego otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy
wymienionej w art. 3;
6)
w stosunku do osoby, której cofnięto uprawnienie do kierowania pojazdami w trybie
art. 140 ust. 1 pkt 3 ustawy wymienionej w art. 3, stosuje się art. 104 ustawy
wymienionej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
2. Przepis ust. 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio do organu Policji prowadzącego
ewidencję, o której mowa w art. 130 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 3.
Art. 6. Art. 99 ust. 1 pkt 5 oraz art. 100, art. 101, art. 102 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, w zakresie kursu reedukacyjnego, o którym
mowa w art. 99 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami,
– 11 –
wchodzą w życie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia … o zmianie ustawy – Kodeks
karny oraz niektórych innych ustaw.
Art. 7. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem
art. 4 pkt 2 lit. b, w zakresie dotyczącym art. 102 ust. 1b ustawy wymienionej w art. 4, oraz
art. 4 pkt 3 lit. b, które wchodzą w życie z dniem 4 stycznia 2016 r.















































06/93rch
UZASADNIENIE

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw odpowiada na
potrzebę bardziej zdecydowanego i efektywnego działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa
w ruchu drogowym, w szczególności wyeliminowania zjawiska prowadzenia pojazdów
mechanicznych w stanie nietrzeźwości.
Liczba prowadzących pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości, pomimo licznych działań,
zarówno o charakterze prawnym, jak i pozaprawnym, wciąż utrzymuje się na wysokim
poziomie, stwarzając poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa komunikacji. Znacząca liczba
wypadków drogowych wskazuje na fakt, że chociaż w Polsce od kilku lat odnotowywany jest
spadek liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych, to niezbędne jest poszukiwanie
nowych rozwiązań oraz ulepszanie obowiązujących instrumentów prawnych w celu dalszej
poprawy stanu bezpieczeństwa na polskich drogach. Jakkolwiek nieznaczny spadek
nietrzeźwych kierowców w ostatnich latach, szczególnie w kontekście znacznie
intensywniejszych wysiłków Policji w zakresie kontroli trzeźwości kierowców, daje nadzieję
na odwrócenie negatywnego zjawiska, to jego skala i związane z tym niebezpieczeństwo
wymagają bardziej stanowczej reakcji państwa.
Statystyki ukazujące strukturę kar orzekanych za przestępstwa przeciw bezpieczeństwu w
komunikacji popełniane w stanie nietrzeźwości unaoczniają niepokojące zjawisko polegające
na coraz częstszych przypadkach powtórnego prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości,
co stanowi czyn zabroniony z art. 178a § 4 Kodeksu karnego. W roku 2012 skazano 12 527
osób, podczas gry rok wcześniej 10 039. W porównaniu z ogólną liczbą pijanych kierowców
liczby te sugerują, że reakcja karna jest niewystarczająco skuteczna. Oczywiście w dużej
mierze jest to wyraz szerszego problemu związanego ze strukturą kar polskiego systemu, w
którym dominującą reakcją karną jest pozbawienie wolności z warunkowym zawieszeniem.
Tym niemniej wydaje się, że istnieje potrzeba efektywniejszej reakcji karnej na opisane
wyżej zachowania. Dlatego projektodawca kładzie nacisk na te elementy reakcji karnej, które
mogą stanowić większą dolegliwość dla sprawcy.
W związku z powyższym odpowiednie wydaje się rozwiązanie mające na celu zwiększenie
dolegliwości związanych m.in. z długością środka karnego, polegającego na zakazie
prowadzenia pojazdów czy też obowiązkiem zapłaty nawiązki. W przekonaniu
projektodawcy reakcja polegająca na zwiększaniu surowości sankcji karnej poprzez
– 2 –
zaostrzenie granic wymiaru kary nie stanowi bowiem efektywnego i uzasadnionego
rozwiązania, toteż kierunek zmian powinien być związany z alternatywnymi koncepcjami.
Intencją podjętych prac jest zatem, aby w przypadku spełnienia przesłanek wymienionych
w art. 42 § 2 Kodeksu karnego, tj. jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa
przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka
odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177
Kodeksu karnego, sąd orzekał środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju na okres od lat 3 do lat 15. Ustawowa długość
środka karnego, o którym mowa w art. 39 pkt 3 Kodeksu karnego, uległaby zatem
zwiększeniu do 15 lat, przy czym zachowana zostałaby dolna granica jednego roku.
Minimalna granica 3 lat stanowiłaby zatem swego rodzaju lex specialis obejmujące
przesłanki wymienione w art. 42 § 2 Kodeksu karnego. Tym samym zostanie zwiększona
dolegliwość dla prowadzących pojazd w stanie nietrzeźwości, przy zachowaniu dolnej
granicy dla sprawców wypadków będących w stanie trzeźwości, gdzie ocena społecznej
szkodliwości wydaje się kształtować niżej.
Ponadto proponuje się odpowiednią zmianę w art. 42 § 3 Kodeksu karnego, który miałby
obejmować także przypadki ponownego prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości (tzw.
quasi-recydywa z art. 178a § 4 Kodeksu karnego). W obecnym brzmieniu art. 42 § 3 Kodeksu
karnego, jeśli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 Kodeksu
karnego, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu,
albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2
Kodeksu karnego, był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub
zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów, chyba że
zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Proponuje się zatem, aby reżimowi temu poddano również kierowców prowadzących pojazd
w stanie nietrzeźwości, pomimo uprzedniego skazania za prowadzenie pojazdu
mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za
przestępstwo określone w art. 173, art. 174, art. 177 lub art. 355 § 2 Kodeksu karnego
popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Chodzi tu zatem
o realizację znamion czynu zabronionego opisanego w art. 178a § 4 Kodeksu karnego.
Kategorię tę uzupełniają sprawcy, którzy prowadzą pojazd mechaniczny w stanie
nietrzeźwości w okresie orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów.
– 3 –
W ocenie projektodawcy zmiany związane z zaostrzeniem reakcji karnej wobec kierowców
prowadzących pojazdy mechaniczne w stanie nietrzeźwości powinny również dotknąć środka
karnego w postaci nawiązki i świadczenia pieniężnego. Instytucje te stanowić mogą bowiem
z jednej strony możliwość swoistego wynagrodzenia strat pokrzywdzonemu, a z drugiej
stanowią pewną namacalną dolegliwość dla sprawcy.
Proponuje się zatem wprowadzenie obowiązku orzekania przez sąd świadczenia pieniężnego
w minimalnej kwocie 5 tysięcy złotych (w przypadku skazanego po raz pierwszy za
przestępstwo z art. 178a Kodeksu karnego) lub 10 tysięcy złotych (w przypadku tzw. quasi-
-recydywistów), a także nawiązki w wysokości co najmniej 10 tysięcy złotych wobec
sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnionych w stanie
nietrzeźwości. Nawiązka powinna zostać orzeczona na rzecz Funduszu Pomocy
Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej lub, w przypadku spowodowania wypadku
w stanie nietrzeźwości, na rzecz pokrzywdzonego lub – w razie jego śmieci – na rzecz osoby
najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu
pogorszeniu. Szersze ujęcie katalogu osób najbliższych w opisywanej sytuacji śmierci
pokrzywdzonego nieproporcjonalnie zwiększyłoby obowiązki naprawcze skazanego. Ten
sposób ujęcia instytucji nawiązki koresponduje z przedstawionym przez Komisję
Kodyfikacyjną Prawa Karnego projektem reformy Kodeksu karnego, który stał się podstawą
przygotowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości i skierowanego w dniu 18 kwietnia
2014 r. pod obrady Rady Ministrów projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz
niektórych innych ustaw.
W związku z bardziej dolegliwym ujęciem środka w postaci świadczenia pieniężnego
proponuje się rozszerzenie zakresu art. 206 k.k.w. w taki sposób, by świadczenie pieniężne
zostało objęte możliwością rozłożenia na raty i egzekucją, zgodnie z treścią art. 206 § 1 i 2
k.k.w. Umożliwi to wykonanie świadczenia pieniężnego w sytuacji, w której jednorazowa
zapłata przerasta możliwości finansowe skazanego.
Ponadto projekt zakłada wprowadzenie nowego typu czynu zabronionego, polegającego na
prowadzeniu pojazdów mechanicznych bez wymaganych uprawnień, które zostały uprzednio
utracone np. w związku z orzeczeniem środka karnego w postaci zakazu prowadzenia
pojazdów lub w związku z ponownym przekroczeniem liczby 24 punktów karnych.
Przepisem dającym możliwość ścigania sprawców niestosujących się do orzeczonego środka
karnego jest wprawdzie art. 244, zgodnie z którym „kto nie stosuje się do orzeczonego przez