Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Druk nr 2479


Warszawa, 25 maja 2014 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Szanowna Pani Marszałek

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na
54. posiedzeniu w dniu 22 maja 2014 r. uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu
projektu ustawy

- o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej
i
społecznej
oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
wraz z projektem tej ustawy.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem
(-) Bogdan Borusewicz

U C H WA Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 22 maja 2014 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia
1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Jednocześnie upoważnia senatora Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.






MARSZAŁEK SENATU



Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych
Art. 1. W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.))
wprowadza się następujące zmiany:
1)
w art. 15:
a)
ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub
umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na
dobę i 35 godzin tygodniowo.”,
b)
uchyla się ust. 2a i 4;
2)
w art. 16:
a)
w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) na wniosek osoby zatrudnionej, jeżeli lekarz prowadzący badania
profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę
nad tą osobą, wyrazi na to zgodę.”,
b)
po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:
„1a. Jeżeli osoba zatrudniona lub pracodawca nie zgadza się z treścią
zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, może w ciągu 7 dni od
otrzymania zaświadczenia złożyć wniosek o przeprowadzenie ponownego badania
lekarskiego i wydanie zaświadczenia do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy.
Wniosek składa się za pośrednictwem lekarza, który wydał zaświadczenie.
1b. Normę czasu pracy osoby niepełnosprawnej przekraczającą wymiar czasu
pracy określony w art. 15 stosuje się od dnia przedstawienia zaświadczenia,
o którym mowa w ust. 1 pkt 2.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 171, poz. 1016,
Nr 209, poz. 1243 i 1244 i Nr 291, poz. 1707, z 2012 r. poz. 986 i 1456, z 2013 r. poz. 73, 675, 791, 1446,
1645 oraz z 2014 r. poz. 598.
U Z A S A D N I E N I E
1. Cel projektowanej ustawy
Celem projektu jest dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt K 17/11) dotyczącego ustawy z dnia 27
sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, ze zm.). Jego sentencja została
ogłoszona 9 lipca 2013 r. w Dz. U. poz. 791, a jego pełny tekst wraz z uzasadnieniem w OTK
ZU Nr 5A, poz. 58.
Projekt przywraca rozwiązanie sprzed 2012 r., przewidujące, że osoba niepełnosprawna
zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, korzysta ze
skróconego wymiaru czasu pracy z mocy prawa; może ona natomiast (ale nie pracodawca)
wystąpić o zaświadczenie o zdolności do pracy w dłuższym wymiarze. Ponadto, wprowadza
możliwość odwołania się od orzeczenia lekarza, zarówno przez pracownika, jak i przez
pracodawcę.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. TK orzekł, że art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w brzmieniu nadanym
przez art. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych
ustaw, w zakresie, w jakim uzależnia zastosowanie skróconego czasu pracy do osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu
pracy - jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji RP.
2.2. Do końca 2011 r. obowiązywała reguła, zgodnie z którą czas pracy osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Można było odstąpić od
stosowania tego przepisu, jeżeli na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający
badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku – lekarz sprawujący opiekę nad
tą osobą – wyrazi na to zgodę. Od 2012 r. wprowadzono zakwestionowaną zasadę, zgodnie
z którą czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego
– 2 –
stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo,
jeżeli lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku
lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną - i to właśnie zakwestionowano - wyda
w odniesieniu do tej osoby zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu
pracy. Inaczej mówiąc: do tej pory osoba niepełnosprawna mogła postarać się by czas jej
pracy wydłużono, obecnie musi postarać się o skrócenie czasu pracy.
Istotne jest także to, że od odmowy wydania zaświadczenia (co może być niekorzystne
dla pracownika) lub od wydania zaświadczenia (co może być niekorzystne dla pracodawcy)
nie można się odwołać.
2.3. Problemem konstytucyjnym w rozpoznawanej sprawie jest, po pierwsze, zgodność
z, wyrażoną w art. 2 Konstytucji, zasadą sprawiedliwości społecznej, zrównania, co do
zasady, ustawowych norm czasu pracy pracowników ze znaczną lub umiarkowaną
niepełnosprawnością z normami czasu pracy pracowników pełnosprawnych lub dotkniętych
lekką niepełnosprawnością (z zastrzeżeniem możliwości ubiegania się o zastosowanie
krótszego czasu pracy przez pracowników ze znaczną i umiarkowaną niepełnosprawnością).
Po drugie - dopuszczalność zmiany regulacji norm czasu pracy pracowników z orzeczoną
znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością, na ich niekorzyść, w świetle wywodzonych
z art. 2 Konstytucji zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie
prawa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego. Po trzecie - zgodność z art. 2 Konstytucji
(z zasadą przyzwoitej legislacji) zaskarżonego przepisu, który, uzależniając zastosowanie do
pracownika ze znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością krótszej normy czasu pracy od
uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości skrócenia czasu pracy, nie określił trybu
wydawania tego rodzaju zaświadczeń ani środków ich zaskarżania bądź odmowy ich
wydania.
Zdaniem TK, „nie można zgodzić się z założeniem, że wszystkie, co do zasady, osoby
ze znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością są w stanie pracować bez szkody dla
swojego zdrowia w takim samym wymiarze czasu pracy jak osoby pełnosprawne (lub
dotknięte lekką niepełnosprawnością). Należy przypomnieć, że do grupy osób ze znaczną
niepełnosprawnością zalicza się osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do
pracy albo zdolne do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagające, w celu
pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku
z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Do tej grupy zalicza się między innymi osoby