Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz niektórych innych ustaw

4.  Przepis  ust.  3  stosuje  się  odpowiednio  do  wierzycieli,  których  wierzytelności  powstałe 
przed  ustaleniem  planu  spłaty  zostały  po  jego  ustaleniu  stwierdzone  prawomocnym 
orzeczeniem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną. 
 
Art. 49111. 1. W  razie  niewykonywania  przez  upadłego  obowiązków  ustalonych  w  planie 
spłaty wierzycieli sąd z urzędu lub na wniosek wierzyciela uchyla plan spłaty wierzycieli, po 
wysłuchaniu  upadłego  i  wierzycieli  objętych  planem  spłaty,  chyba  że  uchybienie  upadłego 
jest nieznaczne, bądź zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające dalsze wykonywanie 
planu spłaty. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, gdy: 
1) upadły nie złożył w terminie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli zgodnie z 
art. 4919 ust. 3, lub 
2) w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli upadły zataił swoje przychody lub 
nabycie składników majątkowych, lub 
3) upadły naruszył przepis art. 4919 ust. 1, lub 
4) upadły ukrywał majątek bądź czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za 
dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.  
3.  W  razie  uchylenia  planu  spłaty  zgodnie  z  ust.  1  lub  ust.  2  zobowiązania  upadłego  nie 
podlegają umorzeniu. 
 
Art. 49112. 1. Po  wykonaniu  przez  upadłego  obowiązków  określonych  w  planie  spłaty 
wierzycieli  sąd  wydaje  postanowienie  o  stwierdzeniu  wykonania  planu  spłaty  i  umorzeniu  
zobowiązań  upadłego  powstałych  przed  dniem  ogłoszenia  upadłości  i  niezaspokojonych  w 
wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.  
 2.  Nie  podlegają  umorzeniu  należności  alimentacyjne,  renty  z  tytułu  odszkodowania  za 
wywołanie  choroby,  niezdolności  do  pracy,  kalectwa  lub  śmierci,  wierzytelności  z  tytułu 
orzeczonych  przez  sąd  kar  grzywny,  a  także  z  tytułu  obowiązku  naprawienia  szkody, 
zadośćuczynienia  za  doznaną  krzywdę,  nawiązki  lub  świadczenia  pieniężnego  orzeczonych 
przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również 
roszczenia o naprawienie szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego 
prawomocnym orzeczeniem sądu oraz wierzytelności, których upadły umyślnie nie ujawnił, 
jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.  
3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.  
4.  Po  wydaniu  postanowienia,  o  którym  mowa  w  ust.  1  niedopuszczalne  jest  wszczęcie 
postępowania  egzekucyjnego  dotyczącego  wierzytelności  powstałej  przed  ustaleniem  planu 
spłaty z wyjątkiem wierzytelności, o których mowa w ust. 2. 
 
Art. 49113. 1. Jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu zostaną osiągnięte cele 
postępowania, sędzia-komisarz, na wniosek upadłego, postanowieniem zwołuje zgromadzenie 
wierzycieli  w  celu  zawarcia  układu.  Na  postanowienie  o  odmowie  zwołania  zgromadzenia 
wierzycieli przysługuje zażalenie. 
2. Zwołując zgromadzenie wierzycieli sędzia-komisarz może wstrzymać likwidację majątku 
upadłego,  w  szczególności  lokalu  mieszkalnego  albo  domu  jednorodzinnego,  w  którym 
zamieszkuje  upadły.  Na  postanowienie  w  przedmiocie  wstrzymania  likwidacji  przysługuje 
zażalenie. 
3.  Wniosek  o  zwołanie  zgromadzenia  wierzycieli  złożony  po  zakończeniu  likwidacji  masy 
upadłości pozostawia się bez rozpoznania. 
4.   Układ może zostać przyjęty wyłącznie za zgodą upadłego. 
 
Art. 49114.  Do  zawarcia  układu  w  postępowaniu  prowadzonym  na  podstawie  przepisów 
niniejszego tytułu, do skutków zawartego układu, zmiany oraz uchylenia układu stosuje się 
odpowiednio  przepisy  o  układzie  w  postępowaniu  upadłościowym  prowadzonym  wobec 
przedsiębiorców, z tym że nie stosuje się przepisów art. 192 ust. 1 i 2 oraz art. 280.”  
 
Art. 2. W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 
z 2010 r., Nr 90, poz. 594, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: 
1) w art. 75 skreśla się pkt 5, 
2) dodaje się art. 76a w brzmieniu: 
„Art. 76a. Od wniosku o ogłoszenie upadłości osoby  fizycznej nieprowadzącej działalności 
gospodarczej pobiera się opłatę podstawową.” 
 
Art. 3. W ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2007 
r. Nr 168, poz. 1186, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: 
1) w art. 55 po pkt 1) dodaje się pkt 1a) w brzmieniu: 
„1a)  osoby  fizyczne  nieprowadzące  działalności  gospodarczej,  jeżeli  ogłoszono  ich 
upadłość;”; 
 
2) w art. 59 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu: 
„2a.  Sąd  rejestrowy  z  urzędu  dokonuje  wykreślenia  wpisu  dotyczącego  osoby  fizycznej 
nieprowadzącej działalności gospodarczej, której upadłość ogłoszono, jeżeli zobowiązania tej 
osoby zostały umorzone prawomocnym orzeczeniem sądu.”.  
 
Art.  4.  Wniosek  o  ogłoszenie  upadłości  osoby  fizycznej  nieprowadzącej  działalności 
gospodarczej  nie  podlega  oddaleniu  z  powodu  umorzenia  postępowania  upadłościowego 
prowadzonego w stosunku do dłużnika przed wejściem w życie ustawy na podstawie art. 361 
ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze. 
 
  
Art. 5. Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia. 
 
  
 
 
 
 
 
Uzasadnienie 
 
I. Uwagi ogólne 
Projekt przewiduje nowelizację ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe 
i  naprawcze  (Dz.U.  z  2012  r.  poz.  1112,  z  późn.  zm.  -  dalej  p.u.n.)  przez  zmianę  tytułu  V 
części  trzeciej  pt.  "Postępowanie  upadłościowe  wobec  osób  fizycznych  nieprowadzących 
działalności gospodarczej" oraz związane z nią zmiany w przepisach ogólnych zawartych w 
tytule I części pierwszej. Projekt przewiduje ponadto zmiany w ustawie z dnia 28 lipca 2005 
r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594, z późn. 
zm.) oraz w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 
2007 r. Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.). 
Postępowanie  upadłościowe  wobec  osób  fizycznych  nieprowadzących  działalności 
gospodarczej,  z  możliwością  umorzenia  ich  zobowiązań  pozostałych  po  przeprowadzeniu 
postępowania,  potocznie  określane  mianem  „upadłości  konsumenckiej”,  wprowadzono  do 
polskiego  porządku  prawnego  ustawą  z  dnia  5  grudnia  2008  r.  o  zmianie  ustawy  -  Prawo 
upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 
2008  r.  Nr  234,  poz.  1572).  Od  tamtej  pory  nie  uległa  zmianie  zasadnicza  przyczyna 
wprowadzenia  tego  postępowania,  leżąca  w  potrzebie  zapewnienia  możliwości  oddłużenia 
tym  osobom  fizycznym,  które  są  zadłużone  w  stopniu  uniemożliwiającym  im  samodzielną 
spłatę długów. Otwarcie dla takich osób możliwości skorzystania z tzw. nowego startu niesie 
ze sobą następujące korzyści społeczne i gospodarcze: 
1) ogranicza wykluczenie społeczne i mechanizm dziedziczenia bezradności przez następne 
pokolenia; 
2) umożliwia reintegrację dłużników w legalnym obrocie gospodarczym, co powoduje wzrost 
produktu krajowego brutto oraz przychodów Skarbu Państwa z tytułu podatków, jak również 
spadek przestępczości i ograniczenie tzw. szarej strefy; 
3)  wpływa  pozytywnie  na  sektor  finansowy  poprzez  przyspieszenie  rozwiązania  kwestii 
nieściągalnych  wierzytelności,  a  w  dłuższej  perspektywie  umożliwia  dłużnikom  ponowne 
korzystanie z usług instytucji finansowych. 
Jak pokazała praktyka, wprowadzone w 2008 r. przepisy o upadłości konsumenckiej 
nie  spełniły  jednak  stawianych  im  zadań.  Główną  przyczyną  ich  nieefektywności  stały  się 
bariery  w  dostępie do oddłużenia skutkujące bardzo niską liczbą wszczynanych postępowań 
upadłościowych  wobec  osób  fizycznych  nieprowadzących  działalności  gospodarczej.  Od 
wejścia w życie tych przepisów w dniu 31 marca 2009 r. do końca 2012 r. na 2 161 wniosków 
o ogłoszenie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wydano 
jedynie  60  postanowień  o  ogłoszeniu  upadłości  takich  osób3,  co  w  skali  kraju  jest  liczbą 
znikomą. Do głównych barier w dostępie do oddłużenia należy zaliczyć: 
1) wąskie przesłanki ogłoszenia upadłości ograniczające tę możliwość do dłużników, których 
niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od dłużnika okoliczności; 
2) barierę kosztów postępowania wynikającą ze stosowania w upadłości konsumenckiej art. 
13  i  361  p.u.n.,  co  skutkuje  oddaleniem  wniosku  o  ogłoszenie  upadłości  albo  umorzeniem 
postępowania, gdy dłużnik nie posiada majątku na pokrycie kosztów postępowania. Budzi to 
wątpliwości  konstytucyjne,  gdyż  uzależnia  dostęp  do  możliwości  oddłużenia  od  kryterium 
czysto majątkowego; 
3)  rygorystyczne  przepisy  przewidujące  obligatoryjne  umorzenie  postępowania  w  razie 
wymienionych  w  ustawie  uchybień  dłużnika  jego  obowiązkom,  niezależnie  od  istotności 
danego uchybienia i stopnia pokrzywdzenia wierzycieli. 
Zasadniczym  celem  projektu  ustawy  jest  redukcja  albo  całkowite  usunięcie 
powyższych  barier  w  dostępie  do  oddłużenia,  z  uwzględnieniem  jednakże  słusznych 
interesów  wierzycieli.  Pomimo  złagodzenia  przesłanek  ogłoszenia  upadłości  zachowane 
zostaje  podstawowe  założenie  przepisów  o  upadłości  konsumenckiej  polegające  na 
zapobieganiu  lekkomyślnemu  zadłużaniu  się  przez  dłużników  liczących  na  łatwe  i  szybkie 
uniknięcie  odpowiedzialności  dzięki  ogłoszeniu  upadłości.  Dlatego  oddłużenie  zostaje 
wykluczone  w  przypadku  niewypłacalności,  do  której  dłużnik  doprowadził  umyślnie  albo 
wskutek rażącego niedbalstwa, zachowana też zostaje struktura postępowania obejmująca w 
pierwszej  kolejności  likwidację  majątku  dłużnika  (za  wyjątkiem  przypadku,  w  którym 
wierzyciele  zgodzą  się  na  zawarcie  układu),  a  następnie  trwający  do  36  miesięcy,  z 
możliwością  przedłużenia  o  kolejne  18  miesięcy,  okres  wykonywania  planu  spłaty 
wierzycieli,  w  którym  dłużnik  będzie  obowiązany  do  podjęcia  istotnych  wysiłków  w  celu 
zaspokojenia wierzycieli w maksymalnym możliwym stopniu. 
Eliminacja  bariery  kosztów  postępowania  polega  na  wprowadzeniu  zasady,  że  w 
sytuacji,  gdy  majątek  dłużnika  nie  wystarcza  na  pokrycie  kosztów  postępowania,  koszty  te 
tymczasowo  pokrywa  Skarb  Państwa  (proponowany  art.  4913c  p.u.n.).  Dłużnik  pokrywa 
następnie te koszty spłacając je w ramach wykonywania planu spłaty wierzycieli. 
Projekt  ustawy  uwzględnia  przy  tym  okoliczność,  że  w  niektórych  rzadkich 
przypadkach  całkowicie  nierealistyczne  będzie  oczekiwanie  od  dłużnika  zaspokojenia 
wierzycieli  w  jakimkolwiek  stopniu.  Sytuacja  taka  występuje  w  przypadku  dłużników 
całkowicie  pozbawionych  możliwości  zarobkowania,  w  szczególności  wskutek  ciężkiej 
choroby  lub  niepełnosprawności  uniemożliwiającej  podjęcie  pracy.  Względy  humanitarne 
uzasadniają  umorzenie  zobowiązań  takich  osób  także  wtedy,  gdy  nie  będą  one  w  stanie 
zaspokoić  wierzycieli  nawet  w  nieznacznym  stopniu.  Uzasadnione  jest  zatem  w  takich 
przypadkach odstąpienie od ustalania planu spłaty wierzycieli i ostateczne obciążenie Skarbu 
Państwa kosztami postępowania. 
                                                          
3 Sprawozdanie statystyczne Ministerstwa Sprawiedliwości MS S20 UN.