Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

innowacyjno ci  jego  przedsiębiorstwa.  Biorąc  pod  uwagę  niezbędny  charakter  promowania 
innowacyjno ci polskich przedsiębiorstw, wyja niony w poprzedniej czę ci uzasadnienia oraz 
podstawową  zasadę  prawną  wyrażoną  w  łacińskiej  premii  in  paribus  causis  paria  iura, 
autorzy niniejszego projektu nie widzą sensu rozróżniania sytuacji podatników nabywających 
składniki majątkowe podnoszące innowacyjno ć  przedsiębiorstwa oraz tych wytwarzających 
je we własnym zakresie.  
W opinii projektodawców trudno jest również znaleźć uzasadnienie dla rozróżnienia 
sytuacji  podatników  nabywających  lub  wytwarzających 
rodki  trwałe  podnoszące 
innowacyjno ć  przedsiębiorstwa  (np.  maszyny  usprawniające  proces  produkcji  dóbr),  oraz 
tych  nabywających  lub  wytwarzających  warto ci  niematerialne  lub  prawne  spełniające  
te  same  kryteria  (np.  technologie,  których  zastosowanie  podnosi  jako ć  oferowanych  przez 
przedsiębiorstwo  produktów).  Prawo  winno  zachęcać  do  ponoszenia  kosztów  podnoszenia 
innowacyjno ci  firm,  a  nie  uprzywilejowywać  jedną  z  jej  form  na  podstawie  arbitralnie 
ustalonych kryteriów. 
Truizmem  jest  stwierdzenie,  iż  wprowadzenie  szerokiego  zakresu  możliwo ci 
korzystania z kredytu na innowacje wiąże się z ryzykiem nadużyć ze strony podatników. Aby 
zminimalizować  owo  ryzyko  autorzy  projektu  proponują  po  pierwsze  wprowadzenie 
kryterium  celowo ciowego  stosowanego  do  inwestycji,  których  rezultaty  dadzą  prawo  
do  odliczenia  (muszą  one  być  przeznaczone  na  badania  oraz  prace  rozwojowe)  oraz,  
po  drugie,  ustanowienie  wymogu  doprowadzenia  tychże  inwestycji  celowo ciowych  
do nabycia lub wytworzenia składnika majątkowego poprawiającego innowacyjno ć firmy.  
W istocie zatem, w razie przyjęcia proponowanych regulacji, aby skorzystać z kredytu 
na  innowacje  podatnik  będzie  musiał  podjąć  wysiłek  inwestowania  swoich  rodków  
w  działalno ć  spełniającą  ci le  okre lone  kryteria  (badania  i  prace  rozwojowe),  po  drugie 
wysiłek  ten  będzie  musiał  zaowocować  rezultatem  w  postaci  nabycia  lub  wytworzenia 
składników  innowacyjnych.  W  momencie,  gdy  ten  rezultat  zostanie  osiągnięty,  tzn.  firma 
wzbogaci  się  w  wyniku  podjętych  badań  lub  prac  rozwojowych  o  składnik  podnoszący  jej 
innowacyjno ć,  bez  znaczenia  z  punktu  widzenia  prawa  do  skorzystania  z  kredytu  
na innowacje pozostanie natura tego składnika ( rodek trwały lub  warto ć niematerialna lub 
prawna), oraz sposób w jaki firma nabyła do niego prawa (odpłatne nabycie lub wytworzenie 
we własnym zakresie).  
Wychodząc  z  założenia,  iż  jedynie  realne  wysiłki  inwestycyjne  podjęte  na  pewną 
minimalną  skalę  winny  uprawniać  do  skorzystania  z  ulgi,  proponuje  się,  aby  podstawą  
do  obliczenia  wielko ci  kredytu  na  innowacje,  była  warto ć  początkowa  nabytych  lub 
15 
 
wytworzonych składników podnoszących innowacyjno ć przedsiębiorstwa, obliczona zgodnie 
z  art.  16g  ustawy  o  podatku  dochodowym  od  osób  prawnych  (w  razie  odpłatnego  nabycia 
będzie  to  cena  nabycia  składników  w  rozumieniu  art.  16g  ust.  3  ustawy  o  CIT,  w  razie 
wytworzenia – koszt wytworzenia w rozumieniu art. 16g ust. 4 tejże ustawy), pod warunkiem, 
że  warto ć  ta  przekracza  20  tysięcy  złotych  i  nie  została  ona  podatnikowi  zwrócona  
w jakiejkolwiek formie. W ten sposób wynagrodzony zostanie realny wysiłek inwestycyjny,  
a  podatnik  nie  będzie  wielokrotnie  nagradzany  za  to  samo  po więcenie,  np.  w  razie 
otrzymania dotacji z funduszy unijnych na rozwój swojego przedsiębiorstwa.  
Biorąc  za  punkt  wyj cia  do  obliczenia  ulgi  warto ć  początkową  nabytego  odpłatnie 
lub  wytworzonego  rodka  majątkowego  podnoszącego  innowacyjno ć,  którego  odpłatne 
nabycie  lub  wytworzenie  we  własnym  zakresie  jest  rezultatem  podjętych  przez  firmę  badań  
i  prac  rozwojowych,  ustawa  będzie  premiować  jedynie  te  inwestycje,  które  zakończyły  się 
sukcesem  w  postaci  zwiększenia  innowacyjno ci  przedsiębiorstwa.  W  konsekwencji  poza 
zakresem stosowania proponowanych rozwiązań znajdą się działania podjęte przez podatnika 
celem  wyłudzenia  ulgi,  np.  fikcyjnie  prowadzone  przez  szereg  lat  badania  nieprzynoszące 
żadnych widocznych rezultatów. 
Dodatkowym  obostrzeniem  dla stosowania kredytu  na innowacje będzie konieczno ć 
ujęcia odpłatnie nabytych lub wytworzonych  rodków trwałych lub warto ci niematerialnych 
lub  prawnych,  podnoszących  innowacyjno ć  przedsiębiorstwa  i  będących  podstawą  
do  nabycia  prawa  do  ulgi,  w  ewidencji  rodków  trwałych  oraz  warto ci  niematerialnych  
i  prawnych  z  poszanowaniem  wszelkich  wymogów  przewidzianych  co  do  tego  ujęcia  
w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w ustawie z dn. 24 wrze nia 1994 
r. o rachunkowo ci  
To  wła nie  moment  wprowadzenia  nabytych  lub  wytworzonych  innowacyjnych 
rodków  trwałych  do  rzeczonej  ewidencji  stanowić  będzie  podstawę  do  skorzystania  
z  ulgi  oraz  obliczenia  jej  wysoko ci.  Ta  ostatnia  będzie kalkulowana na  podstawie warto ci 
początkowej, ujętych w ewidencji  rodków, a nie tak jak ma to miejsce obecnie w przypadku 
ulgi  na  nowe  technologie,  na  podstawie  kosztów  realnie  poniesionych  przez  podatnika  
na  nabycie  technologii  w  roku  wprowadzenia  ich  do  ewidencji  lub  w  roku  następnym.  
W efekcie, podatnik dokonujący np. zakupu  rodka trwałego lub warto ci niematerialnej czy 
prawnej  na  raty  z  długim  terminem  spłaty  przekraczającym  2  lata,  będzie  mógł  skorzystać  
z  kredytu  na  innowacje  w  stosunku  do  realnego  wysiłku  ekonomicznego  jaki  ponosi  celem 
podniesienia  innowacyjno ci  swojego  przedsiębiorstwa  w  momencie,  gdy  innowacyjny 
16 
 
składnik  rzeczywi cie  stanie  się  czę cią  jego  firmy  i  zacznie  generować  przewagę 
konkurencyjną w postaci podniesienia jej innowacyjno ci.  
W  tej  sytuacji  zasadne  wydaje  się  uchylenie  dyspozycji  zawartej  w  obecnie 
obowiązującym  art.  18  ust.  5  ustawy  o  CIT,  stanowiącym,  że    „jeżeli  podatnik  dokonał 
przedpłat (zadatków) na poczet wydatków okre lonych w ust. 4 w roku poprzedzającym rok, 
w  którym  wprowadził  nową  technologię  do  ewidencji  rodków  trwałych  oraz  warto ci 
niematerialnych  i  prawnych,  uznaje  się  je  za  poniesione  w  roku  jej  wprowadzenia  do  tej 
ewidencji”.  W  proponowanym  stanie  prawnym,  podstawą  obliczenia  kwoty  ulgi,  będzie 
warto ć początkowa innowacyjnego rezultatu badań i prac rozwojowych, a nie koszty realnie 
poniesione  przez  podatnika  w  roku  wprowadzenia  tychże  rezultatów  do  ewidencji  rodków 
trwałych oraz warto ci niematerialnych i prawnych.  
Konsekwencją  takiej  zmiany  będzie  fakt,  iż  podatnik  planujący  długoterminowe 
badania  lub  prace  rozwojowe  mające  na  celu  zwiększenie  innowacyjno ci  swojej  firmy  nie 
będzie „poganiany”  przez ustawę. Jego innowacyjny plan będzie mógł być  wdrażany nawet  
w  horyzoncie  inwestycyjnym  kilku  lat  i  fakt  osiągnięcia,  u  jego  końca,  rezultatu  w  postaci 
odpłatnego  nabycia  lub  wytworzenia  innowacyjnego  składnika  otworzy  mu  drogę  
do  skorzystania  z  kredytu  na  innowacje.  Ostatecznym  miernikiem  racjonalno ci  podjętych 
przez podatnika działań będzie zawsze innowacyjno ć osiągniętego rezultatu pod warunkiem 
że  jego  warto ć  majątkowa  nie  została  podatnikowi  zwrócona  w  jakiejkolwiek  formie  
i że przekracza ona 20 tys. zł.  
Ów  miernik  w  postaci  innowacyjno ci  będąc  pojęciem  nieostrym  wymaga 
doprecyzowania na poziomie ustawy. Biorąc pod uwagę fakt, iż innowacyjno ć osiągniętych 
w  wyniku  badań  i  prac  rozwojowych  rezultatów  będzie  w  istocie  jednym  z  kryteriów 
decydujących  o  nabyciu  prawa  do  ulgi,  należy  dołożyć  wszelkich  starań,  aby  zakres 
semantyczny owego pojęcia pozostawiał jak najmniej wątpliwo ci.  
Aby stawić czoła powyższemu postulatowi, autorzy projektu proponują umieszczenie 
w  obrębie  artykułu  18b  definicji  ustawowej  pojęcia  „innowacyjno ć”  zaczerpniętej  z  prac 
badawczych  publikowanych  przez  Ministerstwo  Rozwoju  Regionalnego  i  stworzonych  
w ramach Narodowej Strategii Spójno ci („Dotacje na innowacje, innowacyjna  gospodarka 
2007-2013”), zgodnie z którą za innowacyjno ć uważa się: „wdrożenie nowo ci do praktyki 
gospodarczej:  nowego  lub  znacząco  ulepszonego  rozwiązania  w  odniesieniu  do  produktu 
(towaru lub usługi), procesu, marketingu lub organizacji. Innowacyjne rozwiązanie może być 
wynikiem 
własnej 
działalno ci 
B+R 
przedsiębiorstwa, 
współpracy 
z 
innymi 
17 
 
przedsiębiorstwami  i  instytucjami  lub  może  być  wynikiem  zakupu  wiedzy  w  postaci 
niematerialnej lub materialnej”.  
Innowacyjno ć  tak  pojmowana  zastąpi  w  razie  przyjęcia  proponowanych  rozwiązań 
wymóg  niestosowania  zakupionej  przez  podatnika  wiedzy  przez  okres  dłuższy  niż  5  lat.  
W  nowym  stanie  prawnym,  podatnik  wyrażający  chęć  skorzystania  z  kredytu  na  innowacje 
nie  będzie zmuszony za  każdym  razem  do uzyskania, często  kosztownej,  pozytywnej  opinii 
niezależnej  instytucji  badawczej.  Rezultaty  podjętych  przez  niego  badań  lub  prac 
rozwojowych  zostaną  przez  niego  ocenione  z  punktu  widzenia  powyższej  definicji 
innowacyjno ci.  Pozytywny  efekt  tej  operacji  intelektualnej  otworzy  prawo  do  skorzystania  
z ulgi.  
Niemniej  jednak,  chcąc  po  raz  kolejny  zminimalizować  ryzyko  nadużyć,  proponuje 
się,  w  razie  wątpliwo ci  organu  podatkowego  co  do  spełniania  przez  wdrożone  przez 
podatnika rozwiązanie kryteriów innowacyjno ci pojętej w sposób zaprezentowany powyżej, 
ustanowić możliwo ć zobowiązania podatnika do przedstawienia opinii niezależnej jednostki 
badawczej  w  rozumieniu  ustawy  o  zasadach  finansowania  nauki.  Przedstawienie  tej  opinii 
stanie  się  w  tej  sytuacji  dodatkowym  warunkiem  skorzystania  przez  podatnika  z  kredytu  
na innowacje.  
Rozwiązanie to ma na celu  dostosowanie instytucji kredytu  na innowacje do realiów 
rynkowych. W opinii twórców niniejszego projektu, nieracjonalne jest żądanie od podatnika 
inwestującego  w  badania  i  prace  rozwojowe  kosztownych  opinii  niezależnych  instytucji 
badawczych, w sytuacji gdy wdrażane przez niego rozwiązania w sposób oczywisty podnoszą 
innowacyjno ć  jego  przedsiębiorstwa.  Tymczasem,  taki  obowiązek  spoczywa  obecnie  
na nabywcy nowych technologii chcącym skorzystać z ulgi przewidzianej w art. 18b.  
W  trosce  o  racjonalizację  kryteriów  zastosowania  kredytu  na  innowacje,  autorzy 
proponują  także  dodatkowe  kryterium,  które  spełnić  będzie  musiał  podatnik  korzystający  
z ulgi. Oprócz innowacyjno ci rezultatów podjętych przez podatnika inwestycji  warunkiem 
koniecznym  do  skorzystania  z  projektowanej  ulgi  będzie  zaliczenie  tychże  inwestycji  
do kategorii badań lub prac rozwojowych.  
Po  raz  kolejny,  w  obliczu  nieostro ci  użytych  pojęć,  niezbędne  jest  ich 
doprecyzowanie na drodze ustawowej. Autorzy proponują, aby na potrzeby instytucji kredytu 
na innowacje, za badania i prace rozwojowe, których innowacyjne rezultaty prowadzić mogą 
do uzyskania przez podatnika prawa do skorzystania z kredytu na innowacje, uznać wszelkie 
prace rozwojowe oraz badania okre lone w art. 2 pkt. 3 lit. b i c oraz pkt. 4 ustawy o zasadach 
finansowania  nauki  zacytowanych  w  pkt.  2  niniejszego  uzasadnienia.  Prawo  do  kredytu  
18 
 
na  innowacje  uzyska  zatem  podatnik  podejmujący  wszelkie  prace  rozwojowe,  badania 
stosowane oraz przemysłowe.  
W opinii twórców niniejszego projektu ustawy, z katalogu inwestycji wchodzących w 
zakres  stosowania  projektowanej  ulgi,  wykluczyć  należy  natomiast  badania  podstawowe, 
będące pracami badawczymi, eksperymentalnymi lub teoretycznymi, podejmowanymi przede 
wszystkim  
w  celu  zdobywania  nowej  wiedzy  o  podstawach  zjawisk  i  obserwowalnych  faktów,  bez 
nastawienia  na  bezpo rednie  praktyczne  zastosowanie  lub  użytkowanie.  Wydaje  się,  iż  cel 
jaki  przy wieca  tym  badaniom  jest  niekompatybilny  z  podstawowym  celem  kredytu  
na  innowacje,  jakim  jest  podnoszenie  innowacyjno ci  przedsiębiorstw,  rozumianej  jako 
wdrażanie do praktyki gospodarczej nowych i udoskonalonych rozwiązań.  
Ograniczenie  zakresu  stosowania  kredytu  na  innowacje,  do  rezultatów  badań 
stosowanych, przemysłowych i prac rozwojowych, ma na celu głównie eliminację możliwo ci 
skorzystania przez podatnika z ulgi w razie przypadkowego odkrycia warto ci podnoszących 
innowacyjno ć  jego  przedsiębiorstwa.  Jego  dodatkowym  celem  jest  stworzenie  bodźców  
do  wiadomego  i  zaplanowanego  inwestowania  przez  podatników  w  innowacje  oraz  ich 
dyscyplinowanie w ramach realizacji założonych celów.  
Analogicznie  do  problemu  innowacyjno ci  stosowanych  przez  podatnika  rozwiązań, 
proponuje  się  umożliwienie  organowi  podatkowemu,  w  razie  wątpliwo ci  co  do  spełniania 
przez podjęte przez podatnika czynno ci kryteriów okre lonych w art. 2 pkt. 3 lit. b i c oraz 
pkt. 4 ustawy o zasadach finansowania nauki, zobowiązanie go do przedstawienia pozytywnej 
opinii niezależnej jednostki naukowej, która stwierdzi, iż działania owe wpisują się w zakres 
badań stosowanych, przemysłowych lub prac rozwojowych.   
Kolejną  różnicą  między  proponowanymi  rozwiązaniami  a  obowiązującym  stanem 
prawnym,  jest  postulat  odsunięcia  ograniczeń  co  do  warto ci  rodków  zainwestowanych  w 
podniesienie innowacyjno ci, w stosunku do podatników nabywających nowe technologie, w 
rozumieniu  jakie  nadaje  im  dzisiejsza  redakcja  art.  18b  ustawy  o  podatku  dochodowym  od 
osób prawnych.  
Autorzy  projektu  proponują,  aby  pozostawić  podatnikom  możliwo ć  skorzystania  z 
kredytu  na  innowacje,  nawet  jeżeli  koszt  nabywanej  technologii  jest  niższy  niż  20  tysięcy 
złotych.  Powodem  proponowanego  wyłączenia  jest  fakt,  iż  w  chwili  obecnej  ustawa  nie 
nakłada dodatkowych obostrzeń kwoty wydatków poniesionych na zakup nowych technologii 
dających prawo do odliczenia.  
19