Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

tej  wiedzy  i  której  poszczególne  elementy  składowe  zdefiniowane  zostały  przez  ustawę  
o zasadach finansowania nauki.  
Naturalną  konsekwencją  tego  stanu  rzeczy  jest  fakt,  iż  podatnik  CIT  inwestujący  
w  badania  i  rozwój  celem  poprawienia  innowacyjno ci  swojego  przedsiębiorstwa  
w  znakomitej  większo ci  przypadków  jest  pozbawiony  możliwo ci  skorzystania  z  ulgi  na 
nowe  technologie,  gdyż  zastosowanie  tej  ulgi  zostało  ograniczone  do  nabycia,  przez  które 
ustawa  rozumie  nabycie  w  drodze  umowy  o  przeniesienie  praw  lub  z  nich  korzystanie  
(art.  18b  ust.  2a),  nowej  technologii  będącej  warto cią  niematerialną  lub  prawną  
(art.  18b  ust.  2).  Warto cią niematerialną lub  prawną  dającą prawo do zastosowania ulgi  na 
nowe technologie są jedynie składniki majątkowe wyliczone enumeratywnie w art. 16 ustawy 
o podatku dochodowym od osób prawnych (takie stanowisko przyjęte zostało w interpretacji 
Izby Skarbowej w Warszawie z 8 grudnia 2010 r., nr IPPB5/423-627/10-2/AM).  
W efekcie, tytułem przykładu, zauważyć można, iż ulga nie przysługuje podatnikowi, 
który  wytworzył  nową  technologię  ponosząc  nawet  znaczące  nakłady  sił  i  rodków  
(np. inwestując w badania stosowane i prace rozwojowe w rozumieniu ustawy o finansowaniu 
nauki)  oraz  podatnikowi,  który  wytworzył  we  własnym  zakresie  lub  nabył  rodek  trwały 
poprawiający  innowacyjno ć  swojego  przedsiębiorstwa  i  nie  zakupił  jednocze nie  licencji  
na  technologie  inkorporowane  w  tenże  rodek  (np.  zakup  maszyny  znacznie  zwiększającej 
wydajno ć  pracy  firmy  takiej  jak  inteligentny  sze cioosiowy  robot  wspierający  produkcję 
aparatów 
słuchowych 
lub 
bezprzewodowy 
samochodowy 
tester 
diagnostyczny 
wykorzystujący  technologię  bluetooth  wraz  z  oprogramowaniem,  a  to  zgodnie  z  wyrokiem 
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dn. 16 stycznia 2011 r., sygn. akt III 
SA/Wa 1176/11 oraz interpretacją indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dn. 
8 kwietnia 2010 r., nr ILPB3/423-128/10-2/AO).  
Zaznaczyć należy także, że prawo do ulgi nie przysługuje również podatnikowi, który 
współpracował z wynalazcą podczas opracowywania nowej technologii. Pomimo, iż zgodnie 
z  art.  11  ust.  5  ustawy  z  dn.  30  czerwca  2000  Prawo  własno ci  przemysłowej  „w  razie 
dokonania  wynalazku,  wzoru  użytkowego  albo  wzoru  przemysłowego  przez  twórcę  przy 
pomocy  przedsiębiorcy,  przedsiębiorca  ten  może  korzystać  z  tego  wynalazku,  wzoru 
użytkowego  albo  wzoru  przemysłowego  we  własnym  zakresie”,  kwalifikowane  przez 
dominującą  czę ć  doktryny  prawniczej  jako  licencja  ustawowa  (tzn.  przeniesienie  praw  do 
składnika majątkowego z mocy prawa), owo przeniesienie nie stanowi nabycia praw w drodze 
umowy  o  ich  przeniesienie  lub  z  nich  korzystanie,  które  jest  warunkiem  koniecznym  do 
nabycia prawa do ulgi na nowe technologie przewidzianym w art. 18b ust. 2a.  
10 
 
W  sytuacji  braku  doprecyzowań  ustawy  co  do  natury  umowy  o  przeniesienie  lub 
korzystanie z praw do nowej technologii, której nabycie otwiera prawo do skorzystania z ulgi, 
wydaje  się,  iż  w  większo ci  przypadków  będą  to  umowy  rozporządzające  prawami  
do  nowych  technologii  chronione  przez  ustawę  dnia  4  lutego  1994  r.  o  prawie  autorskim  
i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 634 ze zm.) lub wymienioną już ustawę 
prawo  własno ci  przemysłowej,  takie  jak  umowa  licencyjna,  umowa  dotycząca  wynalazku 
czy  umowa  dotycząca  wzoru  użytkowego.  Jednak  w  sytuacji,  gdy  przeniesienie  praw  
do  technologii  wynika  z  mocy  prawa,  podatnik  nie  będzie  mógł  skorzystać  z  ulgi  na  nowe 
technologie,  mimo  iż  rezultat  tychże  nakładów  obiektywnie  podnosi  innowacyjno ć  jego 
firmy.  
Dodatkowym  ograniczeniem,  którym  obłożona  jest  możliwo ć  skorzystania  z  ulgi  
na  nowe  technologie  jest  wymóg  wynikający  z  art.  18b  ust.  2  ustawy,  zgodnie  z  którym 
wiedza  technologiczna,  której  nabycie  uprawnia  do  skorzystania  z  ulgi  nie  może  być 
stosowana  na  wiecie  przez  okres  dłuższy  niż  5  ostatnich  lat.  Ów  arbitralny  limit  wyklucza 
zastosowanie ulgi w stosunku do technologii, które znajdując się w fazie dojrzałej i istniejąc 
na  rynku  przez  okres  powyżej  pięciu  lat  mogłyby  zwiększyć  innowacyjno ć  
i konkurencyjno ć danego przedsiębiorstwa, np. poprzez usprawnienie procesu produkcji lub 
podniesienie jako ci produktów oferowanych przez firmę.  
Co  więcej,  w  obecnym  stanie  prawnym,  art.  18b  ust.  2  nakłada  na  podatnika 
wyrażającego  chęć  skorzystania  z  ulgi  obowiązek  uzyskania  pozytywnej  opinii  niezależnej  
od podatnika jednostki naukowej w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki, która 
to  opinia  winna  potwierdzać,  iż  nabyta  technologia  umożliwia  wytwarzanie  nowych  lub 
udoskonalonych  wyrobów  lub  usług  oraz,  że  nie  jest  ona  stosowana  na  wiecie  przez  okres 
dłuższy  niż  ostatnich  5  lat  (owe  dwa  warunki  muszą  być  spełnione  kumulatywnie  
co  potwierdza  interpretacja  Urzędu  Skarbowego  w  Ropczycach  z  dn.  22  maja  2007  r.  
nr  US.PDOP/423/01/07).  Jak  wynika  z  dyspozycji  art.  18b  ust.  2  ustawy  o  podatku 
dochodowym od osób prawnych w zw. z art. 2 pkt. 9 ustawy o zasadach finansowania nauki, 
opinia  konieczna  do  uzyskania  prawa  do  ulgi  na  nowe  technologie  może  być  udzielona  
wyłącznie przez: 
1)  podstawowe jednostki organizacyjne uczelni w rozumieniu statutów tych uczelni,  
lub  
2)  jednostki  naukowe  Polskiej  Akademii  Nauk  w  rozumieniu  ustawy  z  dnia  
30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. Nr 96,poz. 619),  
3)  instytuty badawcze, 
11 
 
4)  międzynarodowe  instytuty  naukowe  utworzone  na  podstawie  odrębnych 
przepisów, działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 
5)  Polską Akademię Umiejętno ci, 
6)  inne  jednostki  organizacyjne,  niewymienione  w  pkt.  1-5,  posiadające  osobowo ć 
prawną 
i  siedzibę  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej,  w  tym  przedsiębiorców 
posiadających  status  centrum  badawczo-rozwojowego,  nadawany  na  podstawie 
ustawy  z  dnia  30  maja  2008  r.  o  niektórych  formach  wspierania  działalno ci 
innowacyjnej (Dz. U. Nr 116, poz. 730 oraz z 2010 r. Nr 75, poz. 473). 
 
 
 
Należy dodać, że opinia taka sporządzana jest na koszt podatnika chcącego skorzystać 
z prawa do ulgi na nabycie nowych technologii, co może skutecznie zniechęcić przedsiębiorcę 
inwestującego w innowacje do ubiegania się o uzyskanie takiej opinii. 
Z przytoczonych wyżej  przepisów ustawy o zasadach finansowania nauki wynika, iż 
aby podatnik mógł skorzystać z omawianej ulgi, musi on zawsze uzyskać pozytywną opinię 
jednej  z  wyżej  wymienionych  instytucji,  która  to  opinia  nie  może  być  zastąpiona  nawet 
pisemnym 
o wiadczeniem 
sprzedawcy 
nowej 
technologii, 
potwierdzającym, 
iż 
wyprodukował  on  i  wdrożył  daną  technologię  w  okresie  krótszym  niż  5  lat  od  jej  zakupu 
przez nabywcę (interpretacja wydana przez Drugi Urząd Skarbowy w Toruniu z dn. 10 maja 
2007 r., nr PD/415-11/07). 
Do  powyższych  rygorystycznych  ograniczeń  nałożonych  przez  ustawodawcę  
w stosunku do podatników chcących skorzystać omawianej ulgi dołożyć należy również fakt, 
iż  zgodnie  z  art.  18b  ust  7,  odliczenia  związane  z  nabyciem  nowej  technologii  nie  mogą  
w  żadnym  wypadku  przekroczyć  50%  kwoty  wydatków  poniesionych  w  związku  z  jej 
nabyciem (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dn. 29 maja 2009 r., sygn. 
ITPB3/423-166/09/DK) 
Katalog  restrykcji,  jakimi  w  obecnym  stanie  prawnym  obłożona  jest  możliwo ć 
odliczenia  przewidzianego  w  art.  18b,  nie  kończy  się  jednak  na  wąskim  zakresie 
przedmiotowym  regulacji  oraz  ograniczeniu  kwotowym  ulgi  na  nowe  technologie.  Zgodnie  
z  art.  18b  ust.  4  oraz  ust  5  ustawy  o  podatku  dochodowym  od  osób  prawnych,  podstawą 
ustalenia wielko ci odliczenia jest kwota wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie 
nowej  technologii,  uwzględnionych  w  warto ci  początkowej,  w  czę ci,  w  jakiej  została 
zapłacona  podmiotowi  uprawnionemu  w  roku  podatkowym,  w  którym  nową  technologię 
wprowadzono do ewidencji  rodków trwałych oraz warto ci niematerialnych i prawnych lub 
12 
 
w  roku  następującym  po  tym  roku,  oraz  w  której  nie  została  zwrócona  podatnikowi  
w  jakiejkolwiek  formie.  Jeżeli  podatnik  dokonał  przedpłat  (zadatków)  na  poczet  wydatków 
okre lonych  w  ust.  4  w  roku  poprzedzającym  rok,  w  którym  wprowadził  nową  technologię  
do  ewidencji  rodków  trwałych  oraz  warto ci  niematerialnych  i  prawnych,  uznaje  się  je  
za poniesione w roku jej wprowadzenia do tej ewidencji”. Oznacza to, iż odliczeniu podlegają 
tylko  wydatki  poniesione  przez  podatnika  na  zakup  nowych  technologii  w  roku 
wprowadzenia ich do ewidencji  rodków trwałych oraz warto ci niematerialnych i prawnych, 
której obowiązek prowadzenia wynika z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób 
prawnych, lub w roku następnym.  
Stwierdzić  zatem  należy,  iż  gdy  podatnik  dokonuje  np.  zakupu  praw  do  wiedzy 
technologicznej  „na  raty”,  podstawą  do  odliczenia  będą  tylko  raty  zapłacone  w  roku 
wprowadzenia  zakupionej  technologii  do  rzeczonej  ewidencji  oraz  w  roku  następnym. 
Wyklucza to w istocie możliwo ć skorzystania w pełni z ulgi przewidzianej w art. 18b w razie 
zakupu  bardzo  kosztownych  technologii,  których  nabycie  przekracza  możliwo ci  finansowe 
firmy  w  horyzoncie  dwóch  lat,  nawet  jeżeli  technologie  owe  mogłyby  zostać  zakupione  
„na  raty”  z  długim  okresem  spłaty  i  byłyby  w  stanie  znacząco  podnie ć  poziom 
innowacyjno ci przedsiębiorstwa.  
 
Wszystkie  wymienione  ograniczenia  nałożone  na  podatnika  inwestującego  
w innowacyjno ć swojego przedsiębiorstwa przez ustawodawcę skutecznie odstraszają firmy 
od  korzystania  z  ulgi  na  nowe  technologie.  Jak  wynika  z  danych  publikowanych  przez 
Ministerstwo  Gospodarki,  w  2006  roku,  po  wej ciu  w  życie  ulgi  przewidzianej  w  art.  18b 
ustawy  o  podatku  dochodowym  od  osób  prawnych,  oraz  jej  odpowiednika  przewidzianego  
w art. 26c ustawy z dn. 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 
1991 nr 80 poz. 350 ze  zm.), skorzystało z nich zaledwie 12 przedsiębiorców. W kolejnych 
latach notowano co prawda tendencje wzrostową w wykorzystaniu omawianych przywilejów 
podatkowych, jednak liczba beneficjentów realnie korzystających z ulg na nowe technologie 
wciąż  pozostaje  znikoma  (w  2011  roku  było  to  347  przedsiębiorstw).  Niezwykle  wąska  i 
skomplikowana konstrukcja ulgi na nowe technologie oraz fakt, iż zgodnie z oszacowaniami 
Ministerstwa  Gospodarki  43%  procent  przedsiębiorców działających  w sektorach w których 
wykorzystanie  ulgi  jest  najczęstsze  nie  wie  o  możliwo ci  jej  zastosowania,  czynią  z  niej  w 
istocie martwy przepis prawa podatkowego.  
 
Niemożliwo ć  realnego  zastosowania  w  praktyce  ulgi  na  nowe  technologie  skutkuje 
brakiem  bodźców  do  inwestycji  w  badania  i  rozwój  mających  na  celu  poprawę 
innowacyjno ci  polskich  przedsiębiorstw,  która  to  innowacja  staje  się  dzi ,  jak  zostało  
13 
 
to  wcze niej  wykazane,  kluczem  do  sukcesu  ekonomicznego,  a  czasem  także  przetrwania 
całych gałęzi gospodarki narodowej w dobie intensywnych przemian rynkowych. Podkre lić 
należy  także,  że  wadliwa  konstrukcja  ulgi  na  nowe  technologie  w  obecnym  kształcie  godzi 
przede  wszystkim  w  interesy  sektora  mikro,  małych  i  rednich  przedsiębiorców,  którego 
przedstawiciele,  dysponujący  z  natury  małym  kapitałem  własnym  oraz  ograniczonymi 
możliwo ciami  kredytowania  swojej  działalno ci,  są  szczególnie  podatni  na  wahania 
koniunktury ekonomicznej. Wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa instytucji kredytu na 
innowacje stworzy bodźce do rozwoju tegoż sektora, gdyż w istocie znacząco obniży ryzyko 
ponoszone  przez  najmniejszych  przedsiębiorców  w  związku  z  długoterminowymi 
inwestycjami w innowacyjno ć.  
 
 
3.  Różnica pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym.  
 
Instytucja  kredytu  na  innowacje,  której  wprowadzenie  do  ustawy  o  podatku 
dochodowym  od  osób  prawnych  proponowane  jest  w  niniejszym  projekcie  polega  na 
przyznaniu  przedsiębiorcom,  będącym  podatnikami  CIT,  których  rezultaty  inwestycji  w 
badania i prace rozwojowe podnoszą poziom innowacyjno ci ich przedsiębiorstw, możliwo ci 
odliczenia  od  podstawy  podatku  dwukrotno ci  kwot  wydatków  poniesionych  w  związku  z 
nabyciem  lub  wytworzeniem  innowacyjnych  warto ci  majątkowych  oraz  na  likwidacji  lub 
złagodzeniu ograniczeń będących obiektem krytyki w pkt. 2 niniejszego uzasadnienia.  
W  pierwszej  kolejno ci  proponuje  się  zezwolenie  podatnikowi  CIT  na  odliczenie  od 
podstawy  opodatkowania  dwukrotno ci  kwot  wydatków  poniesionych  na  inwestycje  w 
„badania i prace rozwojowe które doprowadziły do odpłatnego nabycia lub wytworzenia we 
własnym zakresie  rodków trwałych, warto ci niematerialnych lub prawnych poprawiających 
innowacyjno ć  jego  przedsiębiorstwa”.  Mechanizm  ten  stanowi  istotę  instytucji  nazwanej 
przez autorów niniejszego projektu „kredytem na innowacje”.  
Należy  zauważyć,  iż  podstawą  do  zastosowania  ulgi  w  nowym  kształcie  byłoby  nie 
tylko  nabycie  nowej  technologii  spełniającej  okre lone  kryteria  przewidziane  dzisiaj  w  art. 
18b  ust.  2  ustawy  o  CIT,  lecz  wszelkie  inwestycje  podjęte przez podatnika wpisujące się  w 
pojęcie  badań  i  rozwoju,  które  doprowadziły  do  nabycia  lub  wytworzenia  przez  podatnika 
rodków  trwałych  lub  warto ci  niematerialnych  i  prawnych,  które  obiektywnie  poprawiają 
innowacyjno ć jego przedsiębiorstwa.  
Celem  autorów  projektu  jest  więc  wynagrodzenie  rzeczywistego  wysiłku 
ekonomicznego  podjętego  przez  podatnika,  który  doprowadził  do  podniesienia  poziomu 
14