Rządowy projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów

Analogicznie do przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, w zakresie świadczeń 
pielęgnacyjnych, prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się na czas nieokreślony, chyba 
że  orzeczenie  o  niepełnosprawności  lub  orzeczenie  o  stopniu  niepełnosprawności 
zostało  wydane  na  czas  określony.  W  przypadku  wydania  orzeczenia 
o niepełnosprawności  lub  orzeczenia  o  stopniu  niepełnosprawności  na  czas  określony 
prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa 
termin  ważności  orzeczenia.  Ponadto  w  przypadku  upływu  terminu,  na  który  została 
wydana  decyzja,  w  związku  z  utratą  ważności  orzeczenia  o  niepełnosprawności  lub 
orzeczenia  o  stopniu  niepełnosprawności,  prawo  do  zasiłku  dla  opiekuna,  w  związku 
z uzyskaniem  nowego  orzeczenia,  ustala  się  na  wniosek.  Wniosek  taki  może  zostać 
złożony  w  okresie  trzech  miesięcy,  licząc  od  dnia  wydania  orzeczenia 
o niepełnosprawności  lub  orzeczenia  o  stopniu  niepełnosprawności.  Prawo  do  zasiłku 
dla opiekuna ustala się  wówczas  począwszy od  miesiąca, w którym złożono wniosek 
o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. 
Organ właściwy, ustalając prawo do zasiłku dla opiekuna, w celu ustalenia tego prawa, 
może odebrać od osoby ubiegającej się o zasiłek dla opiekuna oświadczenie dotyczące 
spełniania  warunków  do  otrzymania  świadczenia  pielęgnacyjnego  na  podstawie 
przepisów  ustawy  o  świadczeniach  rodzinnych  w  brzmieniu  obowiązującym  w  dniu 
31 grudnia  2012  r.  w  okresach,  za  które  osoba  ubiega  się  o  zasiłek  dla  opiekuna. 
Oświadczenie takie jest  składane pod  rygorem odpowiedzialności karnej za składanie 
fałszywych  zeznań.  Składający  oświadczenie  jest  obowiązany  do  zawarcia  w  nim 
klauzuli  następującej  treściŚ  „Jestem  świadomy  odpowiedzialności  karnej  za  złożenie 
fałszywego 
oświadczenia.”. 
Klauzula 
ta 
zastępuje 
pouczenie 
organu 
o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. 
W  celu  wyeliminowania  nieprawidłowości  i  potwierdzenia  spełniania  przesłanek 
warunkujących  przyznanie  prawa  do  zasiłku  dla  opiekuna,  wprowadzono  procedury 
umożliwiające właściwym organom weryfikację uprawnienia do zasiłku dla opiekuna. 
Przy  ustalaniu  prawa  do  zasiłku  dla  opiekuna,  organ  właściwy  lub  marszałek 
województwa zwraca się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie 
rodzinnego wywiadu środowiskowego na zasadach określonych w przepisach o pomocy 
społecznej w celu potwierdzenia faktu sprawowania opieki przez osobę ubiegającą się 
o zasiłek  dla  opiekuna.  Wywiad  jest  przeprowadzany  w  miejscu  sprawowania  opieki 
nad  osobą  niepełnosprawną.  Ponadto,  co  6  miesięcy,  przeprowadza  się  aktualizację 
3 
wywiadu, z wyjątkiem sytuacji, gdy do końca okresu, na który został przyznany zasiłek 
dla  opiekuna,  pozostało  mniej  niż  3  miesiące,  np.  w  przypadku  posiadania 
odpowiedniego  orzeczenia  o  niepełnosprawności  wydanego  na  czas  określony,  lub 
w każdej  sytuacji,  gdy  zaistnieją  wątpliwości  co  do  spełniania  warunków 
uprawniających  do  otrzymania  zasiłku  dla  opiekuna,  organ  może  zwrócić  się  do 
kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie aktualizacji wywiadu. 
Organ, który wypłacał świadczenia pielęgnacyjne (czyli wójt, burmistrz lub prezydent 
miasta), w terminie 14  dni od dnia wejścia  w życie projektowanej ustawy, informuje 
osoby,  którym  prawo  do  świadczeń  pielęgnacyjnych  wygasło  z  mocy  prawa  na 
podstawie art. 11 ust. 3 ustawy nowelizującej, o możliwości złożenia przez nie wniosku 
o przyznanie zasiłku oraz o warunkach nabywania do niego prawa. 
Osoby  pobierające  zasiłek  dla  opiekuna  będą  podlegać  obowiązkowi  ubezpieczenia 
zdrowotnego,  na  zasadach  określonych  w  ustawie  z  dnia  27  sierpnia  2004  r. 
o świadczeniach  opieki  zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych,  oraz 
zostanie za nie opłacona składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, na zasadach 
określonych  w  ustawie  z  dnia  13  października  1998  r.  o  systemie  ubezpieczeń 
społecznych.  Obowiązek  ubezpieczenia  zdrowotnego  będzie  ustalany  za  okresy  nie 
wcześniej  niż  od  dnia  wejścia  w  życie  niniejszej  ustawy  (tj.  przepis  ten  będzie 
wywoływać  skutki  ex  nunc).  Podstawą  opłacania  składek  będzie  kwota  zasiłku  dla 
opiekuna określona w niniejszej ustawie. 
Realizacja  zasiłków  na  podstawie  projektu  ustawy  jest  zadaniem  zleconym  z  zakresu 
administracji rządowej realizowanym przez gminy. Zasiłki dla opiekunów i koszty ich 
obsługi,  składki  na  ubezpieczenia  emerytalne  i  rentowe  z  ubezpieczenia  społecznego 
oraz  składki  na  ubezpieczenie  zdrowotne  będą  finansowane  ze  środków  z  budżetu 
państwa na realizację świadczeń rodzinnych. 
W  sprawach  nieuregulowanych  w  projekcie  ustawy  stosuje  się  odpowiednio  przepisy 
ustawy  o  świadczeniach  rodzinnych.  Zgodnie  z  tą  regulacją  będą  rozpatrywane 
szczegółowe  kwestie  dotyczące  m.in.  wypłaty  zasiłków,  podzielności  zasiłków  oraz 
kwestie nienależnie pobranych zasiłków. Osoba pobierająca zasiłek dla opiekuna będzie 
również  obowiązana  do  niezwłocznego  powiadomienia  organu  wypłacającego  ten 
zasiłek o wystąpieniu zmian mających wpływ na prawo do tego zasiłku.  
4 
Jednocześnie,  wobec  faktu,  że  projektowane  rozwiązania  nie  przewidują  objęcia 
ubezpieczeniem  zdrowotnym  osób  mających  ustalone  prawo  do  zasiłku  dla  opiekuna 
w okresie  od  dnia  1  lipca  2013  r.  do  dnia  poprzedzającego  dzień  wejścia  w  życie 
ustawy,  wprowadzone  zostało  rozwiązanie,  zgodnie  z  którym  dyrektor  oddziału 
wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia: 
1)  nie  wszczyna  postępowania  w  sprawie  o  ustalenie  obowiązku  poniesienia  kosztów 
tych świadczeń, a postępowanie wszczęte umarza, 
2)  umarza w całości spłatę należności ustalonej w decyzji wydanej na podstawie art. 50 
ust.  18  ustawy  z  dnia  27  sierpnia  2004  r.  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej 
finansowanych ze środków publicznych, stosując odpowiednio art. 58 ust. 2 ustawy 
z dnia 27 sierpnia 2009  r. o  finansach publicznych (Dz. U. z 2013  r. poz. 885, 938 
i 1646) 
w  sytuacji,  jeżeli  osoby  te  w  okresie,  za  który  miały  ustalone  prawo  do  zasiłku  dla 
opiekuna oraz w ciągu 30 dni po upływie tego okresu, skorzystały ze świadczeń opieki 
zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych,  mimo  braku  prawa  do  tych 
świadczeń – z powodu wygaśnięcia z mocy prawa decyzji o przyznaniu im prawa do 
świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. 
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. 
Ponadto zostały dokonane zmiany w poszczególnych ustawach analogiczne do regulacji 
dotyczących świadczeń pielęgnacyjnychŚ 
–  w  ustawie  z  dnia  14  czerwca  1960  r.  –  Kodeks  postępowania  cywilnego  (Dz.  U. 
z 2014 r. poz. 101) – zasiłki dla opiekunów nie będą podlegać egzekucji,  
–  w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 
(Źz. U. z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.) – zasiłki dla opiekunów nie będą podlegać 
egzekucji, 
–  ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – zasiłki 
dla opiekunów będą wolne od podatku, 
–  ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, 
z  późn.  zm.)  –  organy  podatkowe  będą  udostępniać  informacje  zawarte  w  aktach 
spraw  podatkowych,  w  tym  informacje  o  numerach  rachunków  bankowych 
posiadanych  przez  podatników  wójtom,  burmistrzom,  prezydentom  miast  lub 
marszałkom  województw  w  zakresie  prowadzonych  postępowań  o  przyznanie 
zasiłków dla opiekunów, 
5 
–  w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Żunduszu Ubezpieczeń 
Społecznych  (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, 1717 i 1734)  – przy obliczaniu okresów 
składkowych  (…)  dla  celów  podwyższenia  emerytury  (…)  miesiące,  w  których 
składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe były obliczone od podstawy wymiaru 
niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, uwzględnia się w części 
odpowiadającej  proporcji  tej  podstawy  do  kwoty  minimalnego  wynagrodzenia. 
Zasady  tej  nie  będzie  się  stosować,  jeżeli  podstawę  wymiaru  składek  na 
ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowiła kwota zasiłku dla opiekunów, a także 
w  kwestii  możliwości  potrącenia  z  aktualnie  wypłacanych  świadczeń  kwot 
nienależnie pobranych zasiłków dla opiekunów, 
–  w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych  – polegające na 
określeniu  składu  rodziny,  podczas  ustalania  prawa  do  świadczeń  rodzinnych, 
dostosowania 
przesłanek 
uniemożliwiających 
otrzymanie 
świadczenia 
pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, uregulowaniu kwestii zbiegu 
prawa  do  świadczeń  i  możliwości  potrącania  nienależnie  pobranych  świadczeń 
rodzinnych z wypłacanych zasiłków dla opiekunów – uwzględniając wprowadzenie 
do systemu prawnego zasiłku dla opiekuna, 
–  w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, 
z późn.  zm.)  –  do  określenia,  że  w  przypadku  zbiegu  uprawnień  do  zasiłku  stałego 
i zasiłku dla opiekuna zasiłek stały nie przysługuje, 
–  w  ustawie  z  dnia  20  kwietnia  2004  r.  o  promocji  zatrudnienia  i  instytucjach  rynku 
pracy  (Źz.  U.  z  2013  r.  poz.  674,  z  późn.  zm.)  –  przy  definiowaniu  pojęcia 
bezrobotnego,  za  którego  nie  będzie  uznawana  osoba  pobierająca  zasiłek  dla 
opiekuna  oraz  w  kwestii  dotyczącej  braku  zobowiązania  w  stosunku  do  osób 
pobierających zasiłek dla opiekuna do opłacania składek na Żundusz Pracy, 
–  w  ustawie  z  dnia  21  kwietnia  2005  r.  o  opłatach  abonamentowych  (Dz.  U.  Nr  85, 
poz. 728, z późn. zm.) – w kwestii zwolnienia od opłat abonamentowych osób, które 
otrzymują zasiłek dla opiekuna, 
–  w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 
(Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 i 1548)  przy definicji rodziny, mianowicie, za członka 
rodziny  uznawane  będzie  dziecko,  które  ukończyło  25.  rok  życia  (…),  jeżeli 
w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje zasiłek dla opiekuna. 
6 
Ponadto zostały dokonane zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach 
opieki  zdrowotnej  finansowanych  ze  środków  publicznych  oraz  w  ustawie  z  dnia 
13 października  1998  r.  o  systemie  ubezpieczeń  społecznych  (Dz.  U.  z  2013  r. 
poz. 1442,  1623,  1650  i  1717),  mające  na  celu  stosowanie  w  stosunku  do  osób 
uprawnionych  do  zasiłków  dla  opiekunów  regulacji  analogicznych  do  obwiązujących 
do  tej  pory  w  zakresie  świadczeń  pielęgnacyjnych,  m.in.  w  kwestii  podlegania 
obowiązkowi  ubezpieczenia  zdrowotnego  lub  ubezpieczeń  emerytalnych  i  rentowych, 
ustalenia organów właściwych w tych sprawach, kwestii opłacania składek itp. 
Wejście ustawy w życie 
Proponuje się, aby ustawa weszła w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
Zgodność z prawem Unii Europejskiej 
Problematyka  regulowana  przez  projekt  ustawy  nie  jest  sprzeczna  z  przepisami  prawa 
Unii Europejskiej. 
Notyfikacja 
Projekt  ustawy  nie  podlega  procedurze  notyfikacji  w  rozumieniu  przepisów 
dotyczących notyfikacji norm i aktów prawnych. 
Konsultacje 
Projekt  ustawy  został  przesłany  na  podstawie  art.  8  ustawy  z  dnia  6  maja  2005  r. 
o Komisji  Wspólnej  Rządu  i  Samorządu  Terytorialnego  oraz  o  przedstawicielach 
Rzeczypospolitej  Polskiej  w  Komitecie  Regionów  Unii  źuropejskiej  (Dz.  U.  Nr  90, 
poz. 759)  do  zaopiniowania  przez  Komisję  Wspólną  Rządu  i  Samorządu 
Terytorialnego, a także do konsultacji z następującymi partnerami społecznymiŚ 
1)  na  podstawie  art.  19  ustawy  z  dnia  23  maja  1991  r.  o  związkach  zawodowych 
(Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, z późn. zm.)Ś 
a)  Żorum Związków Zawodowych, 
b)  Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych, 
c)  NSZZ ,,Solidarność”ś 
2)  na podstawie art. 16 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców 
(Dz. U. Nr 55, poz. 235, z późn. zm.)Ś 
a)  Pracodawcami Rzeczypospolitej Polskiej, 
b)  Konfederacją Lewiatan, 
c)  Związkiem Rzemiosła Polskiego, 
7