Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości

 
–  jeżeli  nie  prowadzą  działalności  gospodarczej  –  sporządzają  swoje  sprawozdania 
finansowe zgodnie z zakresem informacyjnym określonym w rozporządzeniu.  
III.  Proponowane zmiany wprowadzane projektem ustawy  
1)  Art.  1  pkt  1  ustawy  nowelizującej  wprowadza  zmiany  w  treści  art.  2  ustawy 
o rachunkowości: 
– lit.  a  zmienia  katalog  jednostek  zobowiązanych  do  stosowania  przepisów  ustawy. 
Związane  jest  to  z  wprowadzeniem  do  ustawy  definicji  jednostki  mikro  oraz  ma 
służyć uporządkowaniu katalogu jednostek zobowiązanych do stosowania przepisów 
o  rachunkowości  i  zapewnieniu  spójności  pomiędzy  jej  przepisami.  Do  głównych 
zmian w powyższym zakresie należy: 
 wykreślenie  z  katalogu  podmiotów  zwolnionych  z  obowiązku  prowadzenia  ksiąg 
rachunkowych  (określonych  w  pkt  2)  spółdzielni  socjalnych,  jeżeli  ich  przychody 
netto  ze  sprzedaży  towarów,  produktów  i  operacji  finansowych  za  poprzedni  rok 
obrotowy  wyniosły  mniej  niż  równowartość  w  walucie  polskiej  1  200  000  euro. 
Jednostki  te,  jako  osoby  prawne,  powinny  prowadzić  księgi  rachunkowe  bez 
względu na wielkość osiąganych przychodów, 
 uchylenie  lit.  c  w  pkt  4,  tj.  wykreślenie  z  katalogu  podmiotów  zobowiązanych  do 
prowadzenia ksiąg rachunkowych państwowych funduszy celowych z uwagi na fakt, 
że państwowy fundusz celowy stanowi – zgodnie z przepisem art. 29 ust. 4 ustawy 
o finansach  publicznych  –  wyodrębniony  rachunek  bankowy,  którym  dysponuje 
minister  wskazany  w  ustawie  tworzącej  fundusz  albo  inny  organ  wskazany  w  tej 
ustawie.  Dlatego  też  zdarzenia  dotyczące  państwowego  funduszu  celowego 
ujmowane  są  w  księgach  rachunkowych  i  wykazywane  w  sprawozdaniu 
finansowym  jednostki  obsługującej  dysponenta  tego  funduszu.  Wynika  to  z  §  17 
ust. 7  rozporządzenia  Ministra  Finansów  z  dnia  5  lipca  2010  r.  w  sprawie 
szczególnych  zasad  rachunkowości  oraz  planów  kont  dla  budżetu  państwa, 
budżetów  jednostek  samorządu  terytorialnego,  jednostek  budżetowych, 
samorządowych  zakładów  budżetowych,  państwowych  funduszy  celowych  oraz 
państwowych  jednostek  budżetowych  mających  siedzibę  poza  granicami 
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 289). W związku z tym bezzasadne 
jest  stosowanie  przepisów  ustawy  o  rachunkowości  do  państwowych  funduszy 
celowych, 
6 
 
 
 wprowadzenie  dla  osób  fizycznych  nieposiadających  obywatelstwa  polskiego 
możliwości  nieprowadzenia  ksiąg  rachunkowych,  jeżeli  ich  przychody  netto  ze 
sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy 
są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro. Możliwość taką, na 
podstawie  obecnie  obowiązujących  przepisów,  mają  osoby  fizyczne,  które  są 
obywatelami  polskimi  oraz  osoby  fizyczne  będące  obywatelami  pozostałych 
krajów  członkowskich  Unii  Europejskiej.  Projektowana  zmiana  ma  na  celu 
wprowadzenie  przedmiotowego  zwolnienia  także  dla  osób  fizycznych 
pochodzących z krajów spoza Unii Europejskiej. Cel ten został osiągnięty poprzez 
wykreślenie  w  pkt  6  ust.  1  wyrażenia  „osób  zagranicznych”.  W  rozumieniu 
przepisów  ustawy  o  swobodzie  działalności  gospodarczej  za  osoby  zagraniczne 
uważa się: osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego, osobę prawną 
z siedzibą  za  granicą,  jednostkę  organizacyjną  niebędącą  osobą  prawną 
posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą. Po zmianach osoba fizyczna 
nieposiadająca  obywatelstwa  polskiego  zostanie  objęta  nowelizowanym  pkt  2 
ust. 1  art.  2.  Natomiast  do  pozostałych  osób  zagranicznych  w  rozumieniu 
przepisów o swobodzie działalności gospodarczej przepisów o rachunkowości nie 
stosuje się, gdyż są to osoby posiadające siedzibę za granicą. Usunięcie to zatem 
jest w pełni uzasadnione,  
– lit. b dodaje ust. 4, który, w związku z objęciem definicją jednostki mikro jednostek, 
których dotyczą przepisy rozporządzenia, jest przeniesieniem do ustawy postanowień 
§ 2 ust. 2 rozporządzenia, dotyczących prowadzenia rachunkowości przez kościelne 
osoby  prawne,  które,  w  przypadku  gdy  nie  prowadzą  działalności  gospodarczej, 
prowadzą swoją rachunkowość według zasad określonych przez wewnętrzne przepisy 
kościelne.  
2)   Art.  1 pkt  2  ustawy  nowelizującej wprowadza następujące zmiany w art. 3 ustawy 
o rachunkowości: 
– lit. a wprowadza w ust. 1 pkt 1a, zawierający katalog jednostek mikro. Proponuje się, 
aby do jednostek mikro, jak to wskazano na wstępie, zaliczane były: 
a)   spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, z zastrzeżeniem lit. c, oraz inne osoby 
prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów 
o  swobodzie  działalności  gospodarczej  –  z  wyłączeniem  jednostek,  o  których 
7 
 
 
mowa  w  art.  2  ust.  1  pkt  3  ustawy  o  rachunkowości5),  jednostek  zamierzających 
ubiegać  się  lub  ubiegających  się  o  zezwolenie  na  wykonywanie  działalności  na 
podstawie  przepisów,  o których  mowa  w  ww.  art.  2  ust.  1  pkt  3,  oraz  jednostek 
sektora  finansów  publicznych  –  jeżeli  jednostki  te  w  roku  obrotowym,  za  który 
sporządzają  sprawozdanie  finansowe  oraz  w  roku  poprzedzającym  ten  rok 
obrotowy,  a  w  przypadku  jednostek  rozpoczynających  działalność  w  roku 
obrotowym,  w  którym  rozpoczęły  działalność,  nie  przekroczyły,  z  zastrzeżeniem 
lit. e, co najmniej dwóch z następujących wielkości:  
– 1 500 000 zł6) – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,  
– 3  000  000  zł  –  w  przypadku  przychodów  netto  ze  sprzedaży  towarów 
i produktów  za  rok  obrotowy  (definicja  przychodów  netto  ze  sprzedaży  została 
określona w dyrektywie 2013/34 w art. 2 pkt 5),  
– 10  osób  –  w  przypadku  średniorocznego  zatrudnienia  w  przeliczeniu  na  pełne 
etaty, 
b)  stowarzyszenia,  związki  zawodowe,  organizacje  pracodawców,  izby  gospodarcze, 
fundacje,  przedstawicielstwa  przedsiębiorców  zagranicznych,  w  rozumieniu 
przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, społeczno-zawodowe organizacje 
rolników,  organizacje  samorządu  zawodowego  i  organizacje  samorządu 
gospodarczego rzemiosła – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej,  
c)   osoby  fizyczne,  spółki  cywilne  osób  fizycznych,  spółki  jawne  osób  fizycznych, 
spółki  partnerskie,  jeżeli  ich  przychody  netto  ze  sprzedaży  towarów,  produktów 
i operacji  finansowych  wyniosły  równowartość  w  walucie  polskiej  nie  mniej  niż 
1 200  000  euro  i  nie  więcej  niż  2  000  000  euro  za  poprzedni  rok  obrotowy, 
a w przypadku  jednostek  rozpoczynających  działalność  albo  prowadzenie  ksiąg 
                                                 
5)  Tj.:  jednostek  organizacyjnych  działających  na  podstawie  Prawa  bankowego,  przepisów  o  obrocie 
papierami  wartościowymi,  przepisów  o  funduszach  inwestycyjnych,  przepisów  o  działalności 
ubezpieczeniowej  i  reasekuracyjnej,  przepisów  o  spółdzielczych  kasach  oszczędnościowo-kredytowych 
lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. 
6)  Dyrektywa  2013/34/UE  nakazuje  państwom  członkowskim  kwotę  w  walucie  krajowej,  równoważną 
kwocie określonej dla obliczenia progów dla jednostek mikro, obliczać przy zastosowaniu stałego kursu 
walutowego  opublikowanego  w  Dzienniku  Urzędowym  Unii  Europejskiej  w  dniu  wejścia  w  życie 
jakiejkolwiek dyrektywy ustanawiającej te kwoty (informacje dot. kursu – vide przypis 3). Jednocześnie 
dyrektywa daje możliwość zwiększenia lub zmniejszenia o nie więcej niż 5% kwot podanych w euro, aby 
można  było  otrzymać  zaokrąglone  kwoty  wyrażone  w  walucie  krajowej  (art.  3  ust.  9).  W  związku 
z powyższym  w  przedmiotowym  projekcie  progi  dla  jednostek  mikro  zostały  ustalone  w  PLN  oraz 
w kwocie zaokrąglonej.  
8 
 
 
rachunkowych  w  sposób  określony  ustawą  –  w  roku  obrotowym,  w  którym 
rozpoczęły  działalność  albo  prowadzenie  ksiąg  rachunkowych  w  sposób  określony 
ustawą, 
d)  osoby  fizyczne,  spółki  cywilne  osób  fizycznych,  spółki  jawne  osób  fizycznych, 
spółki  partnerskie  stosujące  zasady  rachunkowości  określone  ustawą  na  podstawie 
art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości 
– w stosunku do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzenia 
sprawozdania finansowego z zastosowaniem przepisów art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 
pkt 4, art. 48 ust. 3, art. 48a ust. 3, art. 48b ust. 4 lub art. 49 ust. 4, 
e)  spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, z zastrzeżeniem lit. c, oraz inne osoby 
prawne,  a także oddziały  przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów 
o swobodzie działalności gospodarczej – z wyłączeniem jednostek, o których mowa 
w  art.  2  ust.  1  pkt  3,  jednostek  zamierzających  ubiegać  się  lub  ubiegających  się 
o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa 
w art. 2 ust. 1 pkt 3 oraz jednostek sektora finansów publicznych – które: 
–  za poprzedni rok obrotowy sporządziły sprawozdanie finansowe z zastosowaniem 
przepisów art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 pkt 4, art. 48 ust. 3, art. 48a ust. 3, 
art. 48b ust. 4 lub art. 49 ust. 4 oraz 
–  w  roku  obrotowym,  za  który  sporządzają  sprawozdanie  albo  w  roku 
poprzedzającym  ten rok obrotowy, przekroczyły dwie z wymienionych  w lit. a 
wielkości. 
W  powyższym  przepisie  projekt  wskazuje,  kiedy  ww.  jednostki  stają  się  jednostkami 
mikro,  tzn.  jakie  „kryteria  wejścia  na  reżim  mikro”  muszą  spełnić7).  Ponadto 
proponowane  przepisy  w  lit.  e  wskazują  na  sytuację,  w  której  jednostki  określone 
w ww. lit. a, pomimo że w jednym roku obrotowym przekroczą wskazane tam kryteria, 
nadal  będą  mogły  korzystać  z  uproszczeń  przewidzianych  niniejszym  projektem. 
Przepis ten stanowi implementację postanowień dyrektywy 2013/34 (art. 3 ust. 10).  
Ponadto  projekt  odnosi  się  do  sytuacji,  w  której  jednostka,  określona  w  art.  3  ust.  1 
pkt 1a  lit.  a  i  c  projektu,  sporządza  sprawozdanie  finansowe  za  pierwszy  rok 
działalności. W takiej sytuacji, jeśli na dzień bilansowy nie przekroczyła odpowiednio 
                                                 
7) Kryteria określone w art. 3 ust. 1 pkt 1a lit. a–d projektu.  
9 
 
 
dwóch  z  trzech  kryteriów  określonych  dla  jednostki  mikro,  o  których  mowa  w  art.  3 
ust. 1  pkt  1a  lit.  a  (tj.  sumy  bilansowej,  przychodów  netto  ze  sprzedaży  towarów 
i produktów  oraz  zatrudnienia)  lub  wielkości  określonej  dla  jednostek  zdefiniowanych 
w  art.  3  ust.  1  pkt  1a  lit.  c  (tj.  przychodów  netto  ze  sprzedaży  towarów,  produktów 
i operacji finansowych) przy sporządzaniu sprawozdania finansowego może skorzystać 
z uproszczeń przewidzianych ustawą dla jednostek mikro. 
Dodatkowo  wprowadzona  regulacja  daje  możliwość  skorzystania  z  przedmiotowych 
uproszczeń jednostkom określonym w projektowanym art. 3 ust. 1 pkt 1a lit. c, które nie 
prowadziły  uprzednio  ksiąg  rachunkowych  zgodnie  z  przepisami  ustawy 
o rachunkowości,  sporządzającym  po  raz  pierwszy  sprawozdanie  finansowe,  jeśli  nie 
przekroczyły wielkości określonej w ww. artykule. 
W  przepisie  tym  zawarto  także  dodatkowy  warunek  wskazujący,  że  do  uznania  za 
jednostkę mikro nie wystarczy spełnić kryteriów opisanych w lit. a–d, ale konieczne jest 
także, z uwagi na fakt, iż tzw. reżim mikro jest  opcją dla jednostki, podjęcie decyzji 
przez  organ  zatwierdzający  o  sporządzeniu  sprawozdania  finansowego  przy 
zastosowaniu któregokolwiek przepisu przewidzianego dla jednostki mikro. 
Z  zakresu  projektowanych  uproszczeń  i  zwolnień  wyłączone  zostają,  z  uwagi  na  rolę, 
jaką odgrywają w gospodarce, jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa 
bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi8), przepisów o funduszach 
inwestycyjnych,  przepisów  o  działalności  ubezpieczeniowej  i  reasekuracyjnej, 
przepisów  o  spółdzielczych  kasach  oszczędnościowo-kredytowych  lub  przepisów 
o organizacji  i  funkcjonowaniu  funduszy  emerytalnych  oraz  jednostki  zamierzające 
ubiegać się lub ubiegające się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie 
ww. regulacji, bez względu na wielkość przychodów.  
Z  ww.  katalogu  jednostek  mikro  wyłączone  zostały  także  jednostki  sektora  finansów 
publicznych,  bowiem  przepisy  dyrektywy  Rady  nr  2011/85/UE  z  dnia  8  listopada 
2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich (Dz. Urz. UE 
L 306 z 23.11. 2011, str. 41), zobowiązują rządy państw członkowskich oraz podsektory 
sektora  instytucji  rządowych  i  samorządowych  do  prowadzenia  systemów 
rachunkowości  w  sposób  spójny  i  kompleksowy  w  celu  zapewnienia  jednolitych 
                                                 
8) Rozumie się przez to przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,  ustawy o nadzorze nad 
rynkiem  kapitałowym,  ustawy  o  ofercie  publicznej  i  warunkach  wprowadzania  instrumentów 
finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. 
10