Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości

 
i porównywalnych  informacji  na  potrzeby  ustalenia  procedury  nadmiernego  deficytu 
(EDP) oraz notyfikacji fiskalnej, 
– lit. b nadaje nowe brzmienie art. 3 ust. 3 ustawy o rachunkowości dotyczącemu zasad 
przeliczania wielkości wyrażonych w euro na walutę polską, w związku z dodaniem 
w  art.  3  ust.  1  pkt  1a.  W  zmienianym  ust.  3  powtórzono  jego  dotychczasowe 
brzmienie,  uzupełniwszy  je  o  wskazanie,  że  norma  ta  ma  zastosowanie  także  do 
przeliczania na walutę krajową progu wskazanego w art. 3 ust. 1 pkt 1a lit. c.  
3)  Art. 1 pkt 3 ustawy  nowelizującej dotyczy zmiany  art. 7 ustawy o rachunkowości 
poprzez  dodanie  ust.  2a,  przewidującego  możliwość  rezygnacji  z  obowiązku 
stosowania  zasady  ostrożności  przez  stowarzyszenia,  związki  zawodowe, 
organizacje  pracodawców,  izby  gospodarcze,  fundacje,  przedstawicielstwa 
przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności 
gospodarczej,  społeczno-zawodowe  organizacje  rolników,  organizacje  samorządu 
zawodowego  i  organizacje  samorządu  gospodarczego  rzemiosła,  jeżeli  nie 
prowadzą  one  działalności  gospodarczej.  Oznacza  to,  że  jednostki  te  nie  są 
zobligowane  np.  do  dokonywania  odpisów  aktualizujących  składników  aktywów 
oraz  do  tworzenia  rezerw.  Zmiana  ta  wynika  z  przeniesienia  do  ustawy 
o rachunkowości  przepisów  rozporządzenia.  Zwolnienie  to  obowiązuje  od  1995  r. 
i ma swój wyraz w § 2 ust. 5 rozporządzenia.  
4)  Art. 1 pkt 4 ustawy nowelizującej wprowadza do ustawy o rachunkowości art. 28a, 
stanowiący,  iż  jednostka  mikro,  stosując  zasady  wyceny  aktywów  i  pasywów 
określone  w  art.  28  ustawy  o  rachunkowości,  nie  dokonuje  wyceny  aktywów 
i pasywów w wartości godziwej oraz w skorygowanej cenie nabycia. 
Proponowane  brzmienie  projektowanego  artykułu  wynika  z  faktu,  że  obecnie 
spółki,  których  sprawozdania  finansowe  podlegają  badaniu  przez  biegłego 
rewidenta (do takich spółek należą wszystkie spółki akcyjne na podstawie art. 64 
ust.  1  pkt  3  ustawy  o  rachunkowości) zobowiązane  są  do  stosowania postanowień 
rozporządzenia  Ministra  Finansów  z  dnia  12  grudnia  2001  r.  w  sprawie 
szczegółowych  zasad  uznawania,  metod  wyceny,  zakresu  ujawniania  i  sposobu 
prezentacji  instrumentów  finansowych  (Dz.  U.  Nr  149,  poz.  1674,  z  późn.  zm.). 
Rozporządzenie  to  nakłada  na  podmioty  zobligowane  do  jego  stosowania 
11 
 
 
obowiązek  wyceny  instrumentów  finansowych  w  wartości  godziwej  oraz 
w skorygowanej cenie nabycia. 
Zakaz wyceny aktywów i pasywów w wartości godziwej dla jednostek mikro, które 
skorzystają z uproszczeń, wynika bezpośrednio z dyrektywy 2013/34 (art. 36 ust. 3 
dyrektywy).  Projekt  nowelizacji  proponuje  także  zakaz  wyceny  aktywów 
i pasywów  w  skorygowanej  cenie  nabycia  z  uwagi  na  skomplikowany  sposób  jej 
ustalania (podobnie jak w przypadku wartości godziwej). Możliwość taką daje art. 8 
ust. 6 dyrektywy 2013/34, zgodnie z którym państwa członkowskie mogą zezwolić 
lub  nakazać  wycenę  instrumentów  finansowych  zgodnie  z  międzynarodowymi 
standardami  rachunkowości  na  mocy  rozporządzenia  (WE)  nr  1606/2002 
(tj. w skorygowanej cenie nabycia).  
Projektowana  regulacja  umożliwia  stosowanie  uproszczeń  przez  spółki  akcyjne, 
które spełnią kryteria mikro. Oznacza to, że spółki te będą zwolnione z obowiązku 
wyceny  swoich  aktywów  i  pasywów  w  wartości  godziwej  lub  w  skorygowanej 
cenie nabycia zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia Ministra Finansów. 
Jednocześnie  projekt  ustawy  zobowiązuje  jednostki,  które  skorzystają 
z uproszczenia  w  postaci  niesporządzania  informacji  dodatkowej,  aby  ujawniały 
w informacjach  uzupełniających  do  bilansu  m.in.  kwotę  wszelkich  zobowiązań 
finansowych,  w  tym  z  tytułu  dłużnych  instrumentów  finansowych,  gwarancji 
i poręczeń  lub  zobowiązań  warunkowych  nieuwzględnionych  w  bilansie,  ze 
wskazaniem  charakteru  i  formy  wierzytelności  zabezpieczonych  rzeczowo  (na 
podstawie art. 16 ust. 1 lit. d dyrektywy 2013/34).  
5)  Art.  1  pkt  5  ustawy  nowelizującej  rozszerza  artykuł  46  ust.  5  ustawy 
o rachunkowości o zakres informacyjny bilansu ustalony dla jednostek mikro, który 
został  określony  w  dodatkowym  załączniku  nr  4.  Zakres  ten  jest  uproszczony 
i zawiera  podstawowe  pozycje  aktywów  oraz  pasywów  (art.  36  ust.  2  lit.  a 
dyrektywy  2013/34).  Dodatkowo  nadaje  nowe  brzmienie  ust.  5  pkt  1  poprzez 
wskazanie, iż zakres informacyjny bilansu wskazany w załączniku nr 1 nie dotyczy 
jednostek mikro. 
6)  Art. 1 pkt 6 ustawy nowelizującej dotyczy zmiany art. 47 ustawy o rachunkowości, 
stanowiącego o zakresie informacyjnym rachunku zysków i strat: 
12 
 
 
– lit.  a  wprowadza  nowy  ust.  3a  wynikający  z  przeniesienia  przepisów 
rozporządzenia  do  ustawy  o  rachunkowości.  Dotyczy  on  szczególnej  zasady 
ustalania  wyniku  finansowego  dla  stowarzyszeń,  fundacji,  związków 
zawodowych,  organizacji  pracodawców,  izb  gospodarczych,  przedstawicielstw 
przedsiębiorców  zagranicznych,  w  rozumieniu  przepisów  o  swobodzie 
działalności  gospodarczej,  społeczno-zawodowych  organizacji  rolników, 
organizacji  samorządu  zawodowego  i  organizacji  samorządu  gospodarczego 
rzemiosła  (jeśli  nie  prowadzą  działalności  gospodarczej),  polegającej  na 
zwiększeniu  –  po  zatwierdzeniu  rocznego  sprawozdania  finansowego  – 
odpowiednio  przychodów  lub  kosztów  w  następnym  roku  obrotowym  (lub 
różnica  dodatnia  może  być  zaliczona  na  zwiększenie  kapitału  (funduszu) 
podstawowego), 
– lit.  b  uzupełnia  ust.  4  art.  47  ustawy  o  rachunkowości  o  zakres  informacyjny 
rachunku zysków i strat ustalony dla jednostek mikro w załączniku nr 4 (art. 36 
ust.  2  lit.  b  dyrektywy  2013/34).  Zakres  ten  jest  uproszczony  w  stosunku  do 
zakresu  określonego  w  załączniku  nr  1  ustawy  o  rachunkowości.  Dodatkowo 
nadaje nowe brzmienie pkt 1 w ust. 4 poprzez wskazanie, iż zakres informacyjny 
rachunku zysków i strat wskazany w załączniku nr 1 nie dotyczy jednostek mikro. 
7)  Art.  1  pkt  7  ustawy  nowelizującej  wprowadza  do  ustawy  o  rachunkowości  do 
art. 48  nowy  ust.  3,  stanowiący  implementację  postanowień  dyrektywy  2013/34 
(art. 36 ust. 1 lit. b dyrektywy) w zakresie zwolnienia jednostki mikro z obowiązku 
sporządzania  informacji  dodatkowej,  pod  warunkiem  że  w  przypisie  do  bilansu 
zostaną ujawnione informacje określone w załączniku nr 4 do projektu ustawy9). 
8)  Art.  1  pkt  8  ustawy  nowelizującej  wprowadza  do  ustawy  o  rachunkowości  do 
art. 48a  nowy  ust.  3,  dający  jednostce  mikro  możliwość  niesporządzania 
zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym.  
9)  Art.  1  pkt  9  ustawy  nowelizującej  wprowadza  do  ustawy  o  rachunkowości  do 
art. 48b  nowy  ust.  4,  umożliwiający  jednostce  mikro  niesporządzanie  rachunku 
przepływów pieniężnych. 
                                                 
9)  Są  to  informacje  dotyczące:  wszelkich  zobowiązań  finansowych,  w  tym  z  tytułu  dłużnych 
instrumentów  finansowych,  z  tytułu  gwarancji  i  poręczeń,  kwot  zaliczek  i  kredytów  udzielonych 
członkom  organów  administrujących,  zarządzających  i  nadzorujących  spółek  handlowych  oraz 
wybranych informacji odnoszących się do nabytych udziałów (akcji) własnych. 
13 
 
 
10)  Art.  1  pkt  10  ustawy  nowelizującej  wprowadza  do  art.  49  nowy  ust.  4,  który 
wdraża  postanowienia  dyrektywy  2013/34  (art.  36  ust.  1  lit.  c  dyrektywy) 
w zakresie  zwolnienia  jednostki  mikro  z  obowiązku  sporządzania  sprawozdania 
z działalności,  pod  warunkiem  że  informacje  dotyczące  nabycia  udziałów  (akcji) 
własnych, określone w załączniku nr 4 do ustawy, zostaną ujawnione w informacji 
dodatkowej lub w przypisie do bilansu. 
11)  Art.  1  pkt  11  ustawy  nowelizującej  dodaje  w  ustawie  o  rachunkowości  art.  49a, 
odnoszący  się  do  zasady  określonej  w  art.  4  ust.  1  ustawy  o  rachunkowości 
dotyczącej  stosowania  zasad  (polityki)  rachunkowości.  Dodanie  art.  49a 
w proponowanym brzmieniu ma na celu zapewnienie, że sprawozdanie finansowe, 
sporządzone  przez  jednostkę  mikro,  uprawnioną  do  korzystania  z  uproszczeń 
przewidzianych  w  ustawie,  z  założenia  przedstawia  jasno  i  rzetelnie  sytuację 
majątkową i finansową oraz wynik finansowy (bez potrzeby dodatkowej analizy ich 
wpływu na rzetelność i jasność sprawozdania finansowego). 
12)  Art. 1 pkt 12 ustawy nowelizującej zmienia art. 80 ust. 3 ustawy o rachunkowości 
i dotyczy  zakresu  stosowania  ustawy.  Artykuł  ten  w  znowelizowanej  formie 
zawiera  enumeratywny  katalog  jednostek,  do  których  nie  stosuje  się  przepisów 
rozdziału  6  (Skonsolidowane  sprawozdania  finansowe  grupy  kapitałowej)  oraz 
rozdziału  7  (Badanie,  składanie  do  właściwego  rejestru  sądowego,  udostępnianie 
i ogłaszanie  sprawozdań  finansowych)  ustawy  o  rachunkowości.  Dotyczy  on 
jednostek,  do  których  zastosowanie  mają  przepisy  projektowanego  art.  3  ust.  1 
pkt 1a lit. b.  
13) Art. 1 pkt 13 ustawy nowelizującej uchyla pkt 1 w art. 82 ustawy o rachunkowości 
zawierający  delegację  ustawową  dla  ministra  właściwego  do  spraw  finansów 
publicznych  do  wydania  rozporządzenia  określającego  szczególne  zasady 
rachunkowości  dla  niektórych  jednostek  niebędących  spółkami  handlowymi, 
nieprowadzących działalności gospodarczej. Uchylenie delegacji ustawowej wynika 
z przeniesienia przepisów rozporządzenia do ustawy o rachunkowości.  
14)  Art. 1 pkt 14 ustawy nowelizującej nadaje nowe brzmienie tytułowi załącznika nr 1 
do  ustawy  poprzez  doprecyzowanie,  iż  określony  w  tymże  załączniku  zakres 
informacji  wykazywanych  w  sprawozdaniu  finansowym  nie  jest  przeznaczony 
również dla jednostek mikro.  
14 
 
 
15)  Art.  1  pkt  15  ustawy  nowelizującej  wprowadza  do  ustawy  o  rachunkowości 
dodatkowy  załącznik  nr  4  określający  zakres  informacji  wykazywanych 
w sprawozdaniu finansowym przez jednostki mikro (informacje ogólne, bilans wraz 
z informacjami uzupełniającymi oraz rachunek zysków i strat). 
Zakres  informacji  wykazywanych  w  sprawozdaniu  finansowym,  określony 
w załączniku nr 4, dodawanym do ustawy o rachunkowości, wprowadza możliwość 
sporządzania przez jednostki mikro uproszczonego bilansu oraz rachunku zysków 
i strat obejmujących jedynie kilka pozycji.  
Ustalone w załączniku nr 4 dane uzupełniające do bilansu obejmują pozycje, które 
–  w  myśl  dyrektywy  2013/34  –  jednostka  mikro  ma  obowiązek  ujawnić 
w informacjach  uzupełniających  do  bilansu,  w  przypadku  gdy  nie  sporządza 
informacji dodatkowej oraz sprawozdania z działalności.  
Art.  2  ustawy  nowelizującej  określa  obowiązywanie  ustawy.  Planuje  się,  żeby 
projektowana  zmiana,  w  zakresie  uproszczeń  w  sprawozdawczości  finansowej  dla 
jednostek  mikro,  miała  zastosowanie  do  sprawozdań  finansowych  za  rok  obrotowy 
kończący  się  po  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  (ust.  1).  Jednocześnie  projektowany 
artykuł precyzuje, iż jednostki wymienione w art. 3 ust. 1 pkt 1a lit. a projektowanej 
ustawy, które kontynuują swoją działalność mogą skorzystać z uproszczeń, jeśli w roku 
obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym 
ten rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech określonych w projekcie 
wielkości  odnoszących  się  do  sumy  bilansowej,  przychodów  netto  oraz  zatrudnienia. 
Natomiast  ww.  jednostki,  które  rozpoczęły  działalność  w  danym  roku  obrotowym 
stosują wprost przepisy ustawy. W takiej sytuacji mają prawo do stosowania uproszczeń 
już w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, pod warunkiem że spełniają 
ww. kryteria (por. art. 3 ust. 1 pkt 1a lit. a).  
Dodatkowo  artykuł  ten  wydłuża  termin  obowiązywania  przepisów  dotychczasowych 
w zakresie  sprawozdań  finansowych  sporządzanych  przez  stowarzyszenia,  związki 
zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, przedstawicielstwa 
przedsiębiorców  zagranicznych,  w  rozumieniu  przepisów  o  swobodzie  działalności 
gospodarczej,  społeczno-zawodowe  organizacje  rolników,  organizacje  samorządu 
zawodowego  i  organizacje  samorządu  gospodarczego  rzemiosła,  które  nie  prowadzą 
działalności  gospodarczej  (ust.  3).  Podyktowane  jest  to  koniecznością  dostosowania 
15