Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw
projekt dotyczy rozszerzenia kręgu podmiotów podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym o osoby będące członkami rad nadzorczych
- Kadencja sejmu: 7
- Nr druku: 2242
- Data wpłynięcia: 2014-03-07
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: Ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw
- data uchwalenia: 2014-10-23
- adres publikacyjny: Dz.U. poz. 1831
2242
wymiaru składek z tytułu umowy zlecenia kwotę minimalnego wynagrodzenia
Zwiększenie wpływów
Zwiększenie wydatków na
składkowych do ŻUS
świadczenia z ŻUS
Rok
w porównaniu do obecnych
w porównaniu do obecnych
przepisów
przepisów
w mld zł
2014
0,26
0,01
2015
0,30
0,03
2016
0,32
0,04
2017
0,34
0,06
2018
0,36
0,08
2019
0,38
0,10
2020
0,40
0,13
2021
0,42
0,15
2022
0,45
0,18
2023
0,47
0,22
2024
0,50
0,25
2025
0,53
0,28
2026
0,56
0,32
2027
0,59
0,36
2028
0,63
0,40
2029
0,67
0,44
2030
0,71
0,48
2031
0,75
0,52
2032
0,80
0,56
2033
0,85
0,61
2034
0,91
0,65
2035
0,96
0,70
2036
1,03
0,74
2037
1,09
0,79
2038
1,16
0,84
2039
1,22
0,90
2040
1,29
0,95
Koszty wprowadzanych zmian po stronie Narodowego Żunduszu Zdrowia prezentują
poniższe wyliczeniaŚ
Przyjmując, że w warunkach 2014 r. wpływy z podatku PIT z tytułu składkowania
zleceniobiorców byłyby niższe o ok. 30 mln zł, oznaczałoby to, że wpływy do budżetu
NŻZ z tytułu składki zdrowotnej byłyby niższe o ok. 26 mln zł.
24
Poniżej tabela prezentująca ubytek w budżecie NŻZ (w porównaniu do ubytku PIT) na
kolejne lata 2014–2024 w milionach złotych.
Rok
PIT
NFZ
2014
30
26
2015
31
28
2016
33
29
2017
35
31
2018
37
32
2019
39
34
2020
41
36
2021
44
38
2022
46
41
2023
49
43
2024
51
45
Według „Informacji o kontroli wykonania w 2012 roku planu finansowego
Narodowego Żunduszu Zdrowia” (NIK 2013) składki na ubezpieczenie zdrowotne
uzyskane od osób ubezpieczonych z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej
wyniosły ok. 96 mln zł. Oznacza to, że w warunkach 2012 r. objęcie tej grupy
obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, w przypadku gdyby żaden
przychód uzyskany z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej nie został
ubruttowiony, zmniejszyłoby wpływy do budżetu Narodowego Żunduszu Zdrowia o ok.
13 mln zł. Nieubruttowienie tych przychodów oznaczać mogłoby zmniejszenie
wpływów do NŻZ od ok. 14 mln zł w 2014 r., 16 mln zł w 2018 r., 20 mln zł w 2020 r.
i 22 mln zł w 2022 r.
Jednak, jak wskazano w omawianiu skutków finansowych w zakresie oskładkowania
przychodów z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, istnieje duże
prawdopodobieństwo, że uposażenie członków rad nadzorczych zostanie
„ubruttowione” o wysokość składki należnej od ubezpieczonego, co w konsekwencji
oznacza, że wprowadzenie proponowanej zmiany nie wpłynie na wysokość kwot
odprowadzanych podatków dochodowych od osób fizycznych, jak i wysokość
wpływów składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dodatkowo część osób pełniących
funkcję członka rady nadzorczej najprawdopodobniej szybciej osiągnie maksymalny
limit składki na poziomie 30-krotności prognozowanego wynagrodzenia, co wpłynie na
niewielki wzrost zarówno wpływów PIT, jak i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Tak
25
więc w konsekwencji możemy mieć do czynienia ze wzrostem wpływów składki na
ubezpieczenie zdrowotne.
Natomiast zmiany zaproponowane w systemie ubezpieczenia społecznego rolników,
umożliwiające podleganie rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu rolników
i domowników, którzy równolegle z prowadzeniem działalności rolniczej podejmą
dodatkową pracę na umowę zlecenia lub zostaną członkami rad nadzorczych,
spowodują w 2014 r. wzrost przypisu składki na Żundusz Emerytalno-Rentowy
o ok. 16 mln zł oraz wzrost wydatków na świadczenia z tego Żunduszu o ok. 2 mln zł.
Z szacunków przeprowadzonych przez KRUS na podstawie danych dotyczących osób
wyłączonych z ubezpieczenia społecznego rolników w 2012 r. wynika, że liczba
rolników i domowników, podejmujących wykonywanie umów zlecenia, może dotyczyć
w skali roku ok. 29 tys. osób, co stanowi ok. 1,9% ogólnej liczby ubezpieczonych
w KRUS. Nie ma możliwości określenia, ile z tych osób otrzymuje wynagrodzenie
miesięczne w wysokości wyższej niż połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę,
a ile osób równe lub niższe niż połowa tego wynagrodzenia.
Przyjmując, że wszyscy ubezpieczeni (29 tys. osób) osiągaliby wynagrodzenie
umożliwiające im dodatkowe ubezpieczenie w systemie ubezpieczenia rolników,
szacowana wysokość przypisu z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników za
te osoby wyniosłaby ok. 24 mln zł w skali roku (w tym ok. 16 mln zł na ubezpieczenie
emerytalno-rentowe i ok. 8 mln zł na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe
i macierzyńskie), co stanowi ok. 1% rocznego przypisu ogółem z tytułu składek za
wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników.
W związku z prognozowanym wzrostem liczby osób podlegających ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z tytułu objęcia takim ubezpieczeniem osób pracujących na
podstawie umowy zlecenia o 1,9% ogólnej liczby ubezpieczonych, szacuje się, że liczba
przyznanych emerytur rolniczych wzrośnie o 1% i spowoduje wzrost wydatków
z Funduszu Emerytalno-Rentowego o ok. 2 mln zł w pierwszym roku po wprowadzeniu
projektowanej zmiany w życie, a docelowo wzrost do ok. 84 mln zł (bez uwzględnienia
skutków spadku liczby wypłacanych emerytur rolniczych oraz skutków corocznej
waloryzacji świadczeń).
26
4. Wpływ regulacji na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość,
w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw oraz na sytuację i rozwój regionalny
Proponowane rozwiązania będą miały wpływ na rynek pracy, mogą mieć też niewielki
wpływ na konkurencyjność gospodarki. Wpływ ten zaistnieje głównie w przypadku,
w którym dotychczas wykonywana umowa zlecenia nie jest oskładkowana z uwagi na
posiadany przez ubezpieczonego, inny tytuł do ubezpieczeń i pod warunkiem że z tego
innego tytułu ubezpieczony podlega ubezpieczeniom od podstawy niższej niż
minimalne wynagrodzenie za pracę. Może bowiem nieznacznie zwiększyć koszty pracy
po stronie płatnika składek, który do tej pory wykorzystywał istniejące przepisy.
Wskazując, jak wyglądałby wzrost obciążeń składkowych w przypadku konkretnego
płatnika i ubezpieczonego, możemy przyjąć, że ubezpieczony wykonuje dwie umowy
zlecenia na rzecz jednego zleceniodawcy. Jedna z umów jest zawarta na kwotę 1000 zł
miesięcznie i podlega oskładkowaniu, druga jest zawarta na kwotę 2000 zł miesięcznie
i jest wolna od składek na ubezpieczenia społeczne. Aktualnie miesięczna kwota
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi miesięcznie 275,20 zł, z czego
zleceniodawca finansuje składki w kwocie 162,60 zł, a zleceniobiorca 112,60 zł.
Po zmianie przepisów należy rozważyć dwa warianty zachowań podmiotów stosunku
ubezpieczeniowego.
Zakładając, że strony nie zmienią treści umów i wysokości kwot wynagrodzenia,
ubezpieczony będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zawartej na
kwotę 2000 zł, a umowa zawarta na kwotę 1000 zł (jako umowa z wynagrodzeniem
niższym niż minimalne) będzie umową wolną od obowiązkowych składek na
ubezpieczenia społeczne. W takiej sytuacji wysokość składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe będzie wynosiła 550,40 zł, z czego zleceniodawca sfinansuje
składki w kwocie 325,20 zł, a zleceniobiorca 225,20 zł.
Należy również rozważyć inny wariant zachowań zleceniobiorców i zleceniodawców
skutkujący zmianą warunków umów, na skutek której dojdzie do zawarcia dwóch
umów łącznie na kwotę 3000 zł (jak dotychczas), ale w podziale na umowę za
wynagrodzeniem w wysokości 1600 zł (kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę
w 2013 r.) i umowę w kwocie 1400 zł, wolną od obowiązkowych składek na
ubezpieczenia społeczne. Wówczas wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe będzie wynosiła 440,32 zł, z czego zleceniodawca sfinansuje składki
w kwocie 260,16 zł, a zleceniobiorca 180,16 zł.
27
Należy jednak podkreślić, że trudne do przewidzenia są zachowania zarówno
zleceniodawców, jak i samych zleceniobiorców. W rzeczywistości wprowadzenie
proponowanych zmian może spowodować indywidualne reakcje osób, których zmiany
te dotyczą. Na przykład zawierana może być jedna umowa zlecenia na kwotę równą
kwocie minimalnego wynagrodzenia, a druga umowa na dużo wyższą kwotę,
co w konsekwencji nie spowoduje znaczących dodatkowych obciążeń po stronie
kosztów pracy. żdyby założyć, że w wyniku proponowanych zmian podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne dla osób z grup 1, 2 i 3 byłaby podnoszona
maksymalnie do kwoty minimalnego wynagrodzenia, to szacunkowe zwiększenie
wpływów składkowych do FUS wyniosłoby w 2014 r. 260 mln zł. Skutki te byłyby
więc o ok. 100 mln zł niższe niż przy przyjęciu założenia, że wprowadzenie
proponowanych rozwiązań nie spowoduje zmian w indywidualnych zachowaniach
ludzi.
Należy podkreślić, że projekt zakłada wprowadzenie rozwiązań zmierzających do
rozszerzenia obowiązku ubezpieczeń w przypadku zbiegu wykonywania umowy
zlecenia z inną aktywnością zarobkową oraz kilku umów zleceń jedynie w przypadku,
gdy odprowadzana jest składka od podstawy niższej niż minimalne wynagrodzenie, co
jak się wydaje, mogłoby ograniczyć potencjalne „korzyści” ekonomiczne płatników
składek wynikające z zawierania umów zlecenia w miejsce umów o pracę.
Koszt dla zleceniodawców z tytułu wprowadzenia proponowanych zmian będzie różny
w zależności od tego, jak się zachowają, czy „ubruttowią” o wysokość składki
wynagrodzenie otrzymywane przez zleceniobiorcę oraz do jakiej kwoty będzie
podnoszona podstawa wymiaru. Stąd też koszt ten w 2014 r. można szacować na kwotę
od ok. 160 mln zł w przypadku „nieubruttowienia” wynagrodzenia otrzymywanego
przez zleceniobiorcę i podniesienia podstawy wymiaru składki maksymalnie do kwoty
minimalnego wynagrodzenia. Koszt ten będzie wyższy, gdy zleceniodawcy zdecydują
się na ubruttowienie chociaż części przychodów z umów zlecenia w związku
z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub/oraz
jeżeli nie zajdą indywidualne zmiany w zachowaniach dotyczące podstawy wymiaru
składki. Można jednak założyć, że przy „ubruttowieniu” wynagrodzeń otrzymywanych
przez zleceniobiorców, maksymalny koszt po stronie zleceniodawców powinien
wynieść kwotę odpowiadającą dodatkowemu wpływowi składek do ŻUS z tytułu
wprowadzenia proponowanych zmian, tj. 260 mln zł, jeżeli podstawa wymiaru składek
28
Dokumenty związane z tym projektem:
-
2242
› Pobierz plik