Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

– 5 – 
pomimo  objęcia  go  z  tego  tytułu  innym  ubezpieczeniem  społecznym,  jeżeli  przychód 
osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej połowie 
minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. 
2. Rolnik lub domownik, o którym mowa w ust. 1, może w każdym czasie odstąpić 
od ubezpieczenia, składając w Kasie oświadczenie o odstąpieniu od tego ubezpieczenia, 
nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone w Kasie.”;  
2) 
w art. 16a ust. 1 otrzymuje brzmienie: 
„1.  Za  rolnika  lub  domownika  podlegającego  ubezpieczeniu  emerytalno- 
-rentowemu  z  mocy  ustawy  albo  na  wniosek,  w  związku  ze  sprawowaniem  osobistej 
opieki  nad  dzieckiem,  trwającej  przez  okres  do  3  lat,  nie  dłużej  jednak  niż  do 
ukończenia przez dziecko 5 roku życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu 
zdrowia  potwierdzonego  orzeczeniem  o  niepełnosprawności  lub  stopniu 
niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej 
jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, składka na to ubezpieczenie jest 
finansowana  z  dotacji  budżetu  państwa  do  funduszu  emerytalno-rentowego 
przeznaczonej  na  te  składki,  pod  warunkiem  że ten  rolnik  lub  domownik  nie  podlega 
innemu ubezpieczeniu społecznemu.”; 
3) 
w art. 21 po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:  
„3a.  Jeżeli  okres  podlegania  ubezpieczeniu  emerytalno-rentowemu  zbiega  się 
w czasie  z  okresem  innego  ubezpieczenia  społecznego,  przy  ustalaniu  prawa  do  renty 
rolniczej z tytułu niezdolności do pracy nie uwzględnia się okresu podlegania innemu 
ubezpieczeniu społecznemu.”. 
Art. 3.  W  ustawie  z  dnia  27  sierpnia  2004  r.  o  świadczeniach  opieki  zdrowotnej 
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.2)) 
w art. 81: 
1) 
ust. 1 otrzymuje brzmienie: 
                                                 
2)  Zmiany  tekstu  jednolitego  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz.  U.  z  2008  r.  Nr  216,  poz.  1367, 
Nr 225, poz. 1486, Nr 227, poz. 1505, Nr 234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, 
poz.  120,  Nr  26,  poz.  157,  Nr  38,  poz.  299,  Nr  92,  poz.  753,  Nr  97,  poz.  800,  Nr  98,  poz.  817,  Nr  111, 
poz. 918,  Nr  118,  poz.  989,  Nr  157,  poz.  1241,  Nr  161,  poz.  1278  i  Nr  178,  poz.  1374,  z  2010  r.  Nr  50, 
poz. 301,  Nr  107,  poz.  679,  Nr  125,  poz.  842,  Nr  127,  poz.  857,  Nr  165,  poz.  1116,  Nr  182,  poz.  1228, 
Nr 205,  poz.  1363,  Nr  225,  poz.  1465,  Nr  238,  poz.  1578  i  Nr  257,  poz.  1723  i  1725,  z  2011  r.  Nr  45, 
poz. 235, Nr 73, poz. 390, Nr 81, poz. 440, Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 113, poz. 657, Nr 122, 
poz.  696,  Nr 138,  poz. 808, Nr  149, poz. 887,  Nr  171,  poz.  1016,  Nr  205, poz.  1203  i  Nr  232, poz. 1378, 
z 2012  r.  poz.  123,  476,  1016,  1342  i  1548,  z  2013  r.  poz.  154,  879,  983,  1290,  1623,  1646  i  1650  oraz 
z 2014 r. poz. 24. 
– 6 – 
„1.  Do  ustalenia  podstawy  wymiaru  składek  na  ubezpieczenie  zdrowotne  osób, 
o których  mowa  w  art.  66  ust.  1  pkt  1  lit.  a,  d–i  i  pkt  3,  11  i  35,  stosuje  się  przepisy 
określające  podstawę  wymiaru  składek  na  ubezpieczenia  emerytalne  i  rentowe  tych 
osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.”; 
2) 
w ust. 8 uchyla się pkt 12. 
Art. 4. 1. Rolnicy i domownicy, którym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy 
wydano  decyzję  o  ustaniu  ubezpieczenia  społecznego  rolników  w  związku  z  objęciem  ich 
ubezpieczeniami na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, mogą złożyć 
w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniosek o objęcie ich tym ubezpieczeniem 
w  okresie,  którego  dotyczy  decyzja,  o  ile  spełniali  w  okresie  objętym  wnioskiem  warunki 
określone w art. 5b ustawy zmienianej w art. 2. 
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, może być złożony w terminie 3 miesięcy od dnia 
wejścia w życie niniejszej ustawy.  
3.  Prezes  Kasy  Rolniczego  Ubezpieczenia  Społecznego  nie  wydaje  decyzji  o  ustaniu 
ubezpieczenia  społecznego  rolników  za  okresy  podlegania  ubezpieczeniom  emerytalnemu 
i rentowym  przypadające  przed  dniem  wejścia  w  życie  niniejszej  ustawy  osobom,  które 
spełniały warunki określone w art. 5b ustawy zmienianej w art. 2. 
Art. 5.  Ustawa  wchodzi  w  życie  pierwszego  dnia  miesiąca  następującego  po  upływie 
3 miesięcy od dnia ogłoszenia.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
50/02/KC 
UZASADNIENIE 
 
W ustawie z dnia 13 pa dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 
z 2013  r.  poz.  1442,  z  pó n.  zm.),  zwanej  dalej  „ustawą”,  określony  jest  m.in.  krąg 
podmiotów  podlegających  obowiązkowo  ubezpieczeniom  emerytalnemu  i rentowym, 
podstawa  wymiaru  składek  na  ubezpieczenia  społeczne,  zasady  ich  opłacania 
i finansowania 
oraz 
zasady 
przekazywania 
dokumentów  ubezpieczeniowych. 
W art. 6 ustawy  określony  jest  krąg  podmiotów  podlegających  obowiązkowo 
ubezpieczeniom  emerytalnemu  i  rentowym.  Art.  8  ustawy  dookreśla  i  definiuje 
aktywności  zawodowe,  o  których  mowa  w  art.  6  ustawy,  wskazując,  jakie  podmioty 
mogą  być  przypisane  do  konkretnych  grup  ubezpieczonych.  Art.  9  ustawy  określa 
schemat podlegania ubezpieczeniom społecznym w przypadku zbiegu kilku tytułów do 
ubezpieczeń,  natomiast  w  art.  18  ustawy  określone  są  podstawy  wymiaru  składek  na 
ubezpieczenia emerytalne i rentowe.  
Przedmiotowa  nowelizacja  w  zakresie  art.  6  ustawy  zmierza  do  rozszerzenia 
określonego  w  nim  kręgu  podmiotów  podlegających  obowiązkowo  ubezpieczeniom 
emerytalnemu  i  rentowym  o  osoby  będące  członkami  rad  nadzorczych.  W  związku 
z rozwojem  rynku  kapitałowego  stale  rośnie  grupa  osób,  które  czerpią  środki 
utrzymania  z  działalności  o  charakterze  osobistym  polegającej  na  nadzorowaniu 
działalności  różnych  podmiotów i instytucji.  Zgodnie z danymi Zakładu Ubezpieczeń 
Społecznych  (ZUS)  za  grudzień  2012  r.,  liczba  osób  objętych  ubezpieczeniem 
zdrowotnym  jedynie  z  tytułu  pełnienia  funkcji  członka  rady  nadzorczej  wyniosła 
20,1 tys.  osób.  Dodatkową  grupę  osób  stanowią  członkowie  rad  nadzorczych,  którzy 
podlegając  ubezpieczeniu  zdrowotnemu  z  tego  tytułu,  podlegają  temu  ubezpieczeniu 
jednocześnie z innych tytułów. W grudniu 2012 r. takich osób było 29,0 tys.  
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów członkowie rad nadzorczych podlegają 
obowiązkowo  ubezpieczeniu  zdrowotnemu,  ale  nie  podlegają  obowiązkowo 
ubezpieczeniom  emerytalnemu  i  rentowym.  Zgodnie  z  wprowadzanymi  zmianami 
zostaliby oni objęci obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Przyjęto, 
że podstawę wymiaru składek  na ubezpieczenia społeczne członków rad nadzorczych 
stanowiłby  przychód  uzyskiwany  z  tytułu  pełnienia  funkcji  członka  rady  nadzorczej, 
a płatnikiem składek byłby podmiot, w którym działa rada nadzorcza.  
 
Należy podkreślić, że wraz z rozwojem rynku kapitałowego coraz liczniejsza jest grupa 
członków  rad  nadzorczych,  a  więc  osób,  które  ani  nie  świadczą  pracy  w  ramach 
stosunku  pracy  lub  na  innej  podstawie,  ani  nie  prowadzą  pozarolniczej  działalności, 
a czerpią  środki  utrzymania  z  działalności  o  charakterze  osobistym.  Dodatkowo  coraz 
większa grupa osób uzyskuje niejako w ramach wynagrodzenia dodatkowe przychody, 
które  w  normalnych  warunkach  podlegałyby  składce  na  ubezpieczenia  społeczne. 
Często możliwość bycia członkiem rady nadzorczej i osiągane z tego tytułu przychody 
rekompensują,  niższe  od  możliwego  do  uzyskania  na  rynku,  wynagrodzenie  z  pracy. 
Dodatkowo  członkowi  rady  nadzorczej,  będącemu  zarazem  pracownikiem  spółki,  nie 
przysługuje  wynagrodzenie  za  pracę  za  czas  zwolnienia  od  pracy  niezbędny  do 
uczestnictwa  w  posiedzeniach  rady.  Wynika  to  z  §  14  i  16  rozporządzenia  Ministra 
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania 
nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, 
poz.  281,  z  pó n.  zm.).  Utratę  wynagrodzenia  za  pracę  powinno  rekompensować 
osobno  ustalane  wynagrodzenie  za  sprawowanie  funkcji  w  radzie,  które  w  obecnym 
stanie prawnym nie jest objęte obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i rzutuje przez to 
na  niższą  wysokość  możliwych  do  otrzymania  świadczeń,  po  zaistnieniu  określonego 
ryzyka ubezpieczeniowego. 
Stąd  też  istnieje  potrzeba  objęcia  grupy  osób,  pełniących  funkcje  członków  rad 
nadzorczych,  ubezpieczeniami  emerytalnymi  i  rentowymi.  Objęcie  ubezpieczeniami 
emerytalnym  i  rentowymi  członków  rad  nadzorczych,  bez  względu  na  posiadanie  czy 
też nieposiadanie przez nich innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, zapewni lepszą 
ochronę ubezpieczeniową, a w przyszłości przełoży się na wyższą emeryturę. 
Zmiany  zaproponowane  w  art.  9  ustawy  w  części  związane  są  z  objęciem 
ubezpieczeniami  członków  rad  nadzorczych,  a  w  części  ze  zmianą  zasad  podlegania 
ubezpieczeniom społecznym osób wykonujących umowy zlecenia (przez które należy 
rozumieć umowę zlecenia, umowę agencyjną albo inną umowę o świadczenie usług, do 
której  zgodnie  z  ="http://lexint/lex/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Powszechny.1284582:ver=0&full=1"stosuje  się  przepisy  dotyczące  zlecenia). 
W przypadku  osób  będących  członkami  rad  nadzorczych  przyjęto,  że  obowiązek 
ubezpieczenia  będzie  dotyczył  wszystkich  członków  rad  nadzorczych,  którzy  są 
wynagradzani  z  tego  tytułu,  bez  względu  na  posiadanie  innego  tytułu  do  ubezpieczeń 
i bez  względu  na  fakt  pobierania  emerytury  lub  renty.  Przyjęto,  że  będą  oni  podlegali 
ubezpieczeniom  przez  cały  okres  sprawowania  funkcji  odpłatnie,  a  zatem  od  dnia 
2 
powołania  na  członka  rady  nadzorczej  do  dnia  zaprzestania  pełnienia  tej  funkcji,  nie 
wcześniej  jednak  niż  od  terminu,  w  którym  zaczął  wykonywać  tę  funkcję  odpłatnie. 
Natomiast zmiana zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania 
umowy  zlecenia  dotyczy  odmiennego  niż  dotychczas  usytuowania  tego  tytułu  do 
ubezpieczeń społecznych w przypadku posiadania kilku tytułów do ubezpieczenia przez 
jeden podmiot.  
Zgodnie  z  aktualnym  stanem  prawnym  w  zasadzie  każda  praca,  w  szczególności 
zatrudnienie w ramach stosunku pracy, świadczenie usług w  ramach umowy zlecenia 
czy  działalność  pozarolnicza  rodzi  obowiązek  ubezpieczenia  (stanowi  tytuł  do 
ubezpieczeń  społecznych).  Inaczej  jest  jednak  w  razie  równoległego  wykonywania 
więcej  niż  jednej  aktywności  zawodowej,  tj.  w  razie  zbiegu  tytułów  do  ubezpieczeń 
społecznych. 
Aktualnie osoby  posiadające kilka tytułów do ubezpieczeń podlegają ubezpieczeniom 
co do zasady z jednego tytułu – pierwszego lub wybranego przez siebie. Wyjątki od tej 
zasady to: 
1)  podleganie  ubezpieczeniom  z  tytułu  stosunku  pracy,  który  bez  względu  na  liczbę 
zawartych  umów  o  pracę  bąd   istniejących  dodatkowo  innych  tytułów 
ubezpieczeniowych zawsze rodzi obowiązek ubezpieczeń społecznychś 
2)  uzyskiwanie  z  tytułu  stosunku  pracy,  członkostwa  w  spółdzielni,  służby  celnej, 
wynagrodzenia w przeliczeniu na okres miesiąca w kwocie niższej niż minimalne 
wynagrodzenie – wówczas osoba podlega ubezpieczeniom także z innych tytułówś 
3)  zawarcie  umowy  zlecenia  lub  umowy  o  dzieło  z  własnym  pracodawcą  lub 
wykonywanie  tej  umowy  na  jego  rzecz  –  wówczas  zleceniobiorca  (wykonujący 
dzieło) uważany jest na gruncie ubezpieczeń społecznych za pracownika, co wiąże 
się z oskładkowaniem wykonywanej umowy. 
W pozostałych przypadkach jeden tytuł do ubezpieczeń wypiera inne tytuły oraz inne 
stosunki  prawne  występujące  w  ramach  jednego  tytułu  do  ubezpieczeń.  Ponadto, 
w przypadku  kilku  umów  zlecenia  równolegle  wykonywanych  przez  zleceniobiorcę, 
podlega on ubezpieczeniom z jednej umowy – pierwszej lub wybranej przez niego, bez 
względu  na  wysokość  wynagrodzenia  ustalonego  przez  strony  za  wykonanie  takiej 
umowy. Prowadzi to do wielu nadużyć. W wystąpieniach kierowanych do resortu pracy 
zarówno ubezpieczeni, jak i w ich imieniu związki zawodowe wskazują, że regulacja ta 
stanowi  pole  do  nadużyć  ze  strony  części  płatników  składek,  którzy  korzystając 
3