Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym

niezarobkowych. Należy również pamiętać, że użytkownicy samochodów osobowych o dmc 
nieprzekraczającej  3,5  tony  nie  są  obowiązani  do  uiszczania  opłaty  elektronicznej,  
a obowiązek ten powstaje dopiero po złączeniu pojazdu z przyczepą, co może mieć wpływ na 
większą nieświadomość użytkowników tego typu pojazdów odnośnie konieczności uiszczania 
opłat. 
 
Projekt  dokonuje  również  likwidacji  obligatoryjnego  nadawania  rygoru 
natychmiastowej  wykonalności  decyzjom  administracyjnym  w  sprawie  nałożenia  kary  za 
naruszenie  obowiązku  uiszczenia  opłaty  elektronicznej.  Obecnie  funkcjonujące  rozwiązanie  
w  tym  zakresie  może  być  uznawane  za  zbyt  restrykcyjne  dla  użytkowników  dróg,  a  także 
naraża  podmioty  publiczne  na  konieczność  ponoszenia  dodatkowych  kosztów  w  sytuacji 
ewentualnego uchylenia decyzji administracyjnej na etapie odwoławczym.  
Proponuje  się  więc  w  tym  zakresie  wykorzystać  rozwiązania  stosowane  już  obecnie  
w odniesieniu do kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 92 ustawy z dnia 6 września 
2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1265, z późn. zm.) i art. 140aa ustawy 
z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137, z późn. 
zm.). Podmioty mające miejsce zamieszkania w Polsce obowiązane będą do uiszczenia kary  
w terminie 21 dni od dnia, w którym decyzja w sprawie nałożenia kary stała się ostateczna.  
W przypadku zagranicznych podmiotów organ kontrolny pobierałby natomiast kaucję  
w  wysokości  przewidywanej  kary  pieniężnej  za  naruszenie  obowiązku  uiszczenia  opłaty 
elektronicznej, przy czym do czasu uiszczenia kaucji pojazd podmiotu zagranicznego 
odprowadzany zostawałby na parking strzeżony, o którym mowa w art. 130a ustawy Prawo  
o ruchu drogowym.  W  przypadku  wydania  decyzji  ostatecznej  nakładającej  karę  pieniężną 
uiszczona kaucja przekazywana byłaby na rachunek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych 
i  Autostrad.  Rozwiązanie  takie  w  pełni  zabezpiecza  egzekwowalność  kar  nałożonych  na 
podmioty nie mające miejsca zamieszkania lub adresu siedziby w Polsce. 
 
Przewiduje  się  również  wprowadzenie  zasady  przedawniania  się  naruszeń  obowiązku 
uiszczenia opłaty  elektronicznej. W chwili obecnej przepisy  ustawy  nie przewidują takiego 
rozwiązania. Zaproponowane rozwiązanie ma na celu zapewnienie, że użytkownicy nie będą 
karani po upływie zbyt długiego okresu czasu od chwili stwierdzenia naruszenia obowiązku 
uiszczenia  opłaty  elektronicznej,  co  poddaje  w  wątpliwość  słuszność  prowadzonych 
postępowań  w  kontekście  prewencyjnego  i  odstraszającego  charakteru,  który  powinien 
cechować odpowiedzialność administracyjną.  Zaproponowany okres przedawnienia wynosi 
jeden  rok  od  dnia  popełnienia  naruszenia  obowiązku  uiszczenia  opłaty  elektronicznej,  przy 
czym dotyczy on tylko i  wyłącznie  sytuacji,  w  której  postępowanie  administracyjne  nie 
zostało wszczęte przed upływem okresu przedawnienia.  
 
Ustawa  przewiduje  także  rezygnację  z  uprawnień  Policji,  Straży  Granicznej  i  Służby 
Celnej do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej. Aktualnie, zgodnie z art. 
13l ust. 1 ustawy o drogach publicznych, oprócz inspektorów Inspekcji Transportu 
Drogowego,  do  kontroli  prawidłowości  uiszczenia  opłaty  elektronicznej  uprawnieni  są 
funkcjonariusze  Policji,  naczelnicy  urzędów  celnych  i  dyrektorzy izb celnych oraz 
funkcjonariusze  Straży  Granicznej.  Proponuje  się  aby  jedyna  służbą  uprawnioną  do  tej 
kontroli pozostała Inspekcja Transportu Drogowego. 
Jeszcze  przed  rozpoczęciem  funkcjonowania  elektronicznego  poboru  opłat  podjęta 
została decyzja, że to Inspekcja Transportu Drogowego będzie wiodącą służbą  dedykowaną 
do pełnienia zadań w zakresie kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej. Jest to 
bowiem  służba,  która  wcześniej  kontrolowała  system  winietowy,  a  więc  posiada 
doświadczenie, odpowiednie kwalifikacje oraz wykwalifikowany personel do kontroli 
systemów  opłat.  W  związku  z  tym  przeznaczono  dodatkowe  środki  na  zatrudnienie  
i przeszkolenie nowo zatrudnianych inspektorów. GITD otrzymał również pojazdy służące do 
dokonywania kontroli  mobilnej,  tzw.  Mobilne  Jednostki  Kontrolne.  Podkreślić  również 
należy,  że  kontrola  prawidłowości  uiszczenia  opłaty  elektronicznej  odbywa  się  na  dwa 
sposoby.  Oprócz  kontroli  mobilnej,  do  której  wykorzystywane  są  ww.  MJK,  kontrola 
wykonywana jest również przez urządzenia stacjonarne, zainstalowane na sieci dróg płatnych 
(są  to  m.  in.  bramownice  kontrolne  i  przenośne  urządzenia  kontrolne).  Rejestrowanie 
naruszeń  w  ramach  kontroli  stacjonarnej  odbywa  się  bez  udziału  GITD,  który  dopiero  po 
przekazaniu stosownych  informacji  przez  Operatora  elektronicznego  systemu  poboru  opłat 
wszczyna  w  uzasadnionych  przypadkach  postępowania  administracyjne  w  związku  
z naruszeniem obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej. 
Wszystkie  przedstawione  powyżej  informacje  zmierzają  do  uzasadnienia  konkluzji,  iż 
przyjęte  rozwiązania  dotyczące  kontroli  prawidłowości  uiszczenia  opłaty  elektronicznej 
zapewniają  odpowiednią  szczelność  systemu  i  w  należyty  sposób  zabezpieczają  przychody 
Krajowego  Funduszu  Drogowego.  W  szczególności  biorąc  pod  uwagę  stały  poziom 
generowanych  przychodów,  który  niemal  pokrywa  się  z  przyjętymi  w  tym  zakresie 
szacunkami, nie ma podstaw do podważania tego stanowiska. Co więcej, GITD nie zgłasza 
postulatów  zwiększenia  liczby  inspektorów  przydzielonych  do  kontroli elektronicznego 
systemu poboru opłat ani stanu ich wyposażenia. Obecne stanowisko GITD świadczy, o tym 
że  liczba  inspektorów  jest  odpowiednia  do  wykonywanych  obowiązków  nałożonych  na 
GITD, a także poddaje w wątpliwość konieczność angażowania innych służb w wykonywanie 
czynności kontrolnych.  
Podkreślenia  wymaga  fakt,  że  jeszcze  przed  uruchomieniem  systemu  pozostałe  służby 
prezentowały stanowisko, zgodnie z którym posiadają one inne priorytety niż wykonywanie 
czynności kontrolnych w elektronicznym systemie poboru opłat. Stanowisko to nie zmieniło 
się po dniu 1 lipca 2011 r. Jak dotychczas jedynie Policja nakładała kary pieniężne w związku 
z  brakiem  uiszczenia  opłaty  elektronicznej  (3  decyzje  administracyjne  nakładające  kary 
pieniężne  w  wysokości  3  tys.  zł  każda,  wydane  w  roku  2012).  Brak  jest  również 
ekonomicznego  uzasadnienia,  w  związku  z  obserwowaną,  należytą  szczelnością  systemu 
zapewnianą przez GITD, ponoszenia przez Skarb Państwa wysokich kosztów związanych z 
wyposażeniem służb w odpowiednie wyposażenie, które pozwoliłoby na pełne uczestnictwo 
tych służb w kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej. 
 
Oprócz zmian uregulowań dotyczących sankcjonowania naruszeń obowiązku uiszczenia 
opłaty  elektronicznej  w  projekcie  przewiduje  się  również  wprowadzenie jednolitych zasad 
zwolnienia z opłaty elektronicznej i opłat za przejazd pojazdów służb mundurowych, służb 
specjalnych i służb ratowniczych. W związku z powyższym zaproponowano zmianę art. 13 
ust. 3a ustawy o drogach publicznych i art. 37g ustawy  o  autostradach  płatnych  oraz  
o Krajowym Funduszu Drogowym. 
 
Zgodnie z obowiązującym art. 13 ust. 3a ustawy od opłaty elektronicznej zwolnione są  
pojazdy: 
1)  Sił  Zbrojnych  Rzeczypospolitej  Polskiej,  a  także  sił  zbrojnych  państw  obcych,  jeżeli 
umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi; 
2)  służb  ratowniczych,  Straży  Granicznej,  Biura  Ochrony  Rządu,  Służby  Więziennej, 
Inspekcji Transportu Drogowego, Służby Celnej oraz Policji; 
3)  zarządcy dróg krajowych wykorzystywane do utrzymania tych dróg. 
Projekt  ustawy  przewiduje  uzupełnienie  katalogu  służb  wymienionych  w  pkt  2  ww. 
przepisu o pojazdy Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego,  Agencji  Wywiadu,  Służby 
Kontrwywiadu  Wojskowego,  Służby  Wywiadu  Wojskowego  i  Centralnego  Biura 
Antykorupcyjnego.  Pojazdy  tych  służb  są  już  na  podstawie  art.  13  ust.  3  ustawy  zwolnione  
z innych opłat pobieranych na mocy ustawy o drogach publicznych i nie ma podstaw aby nie 
były one zwolnione również z obowiązku uiszczania opłaty elektronicznej.   
Oprócz tego rozszerzony zostanie również katalog służb ratowniczych korzystających ze 
zwolnienia  z  opłaty  elektronicznej  o  pojazdy  Morskiej  Służby  Poszukiwania  
i Ratownictwa oraz pojazdy służb ratownictwa górniczego. 
 
Art.  37g  ustawy  z  dnia  27  października  1994  r.  o  autostradach  płatnych  oraz  
o Krajowym Funduszu Drogowym stanowi, że od opłat za przejazd autostradą są zwolnione: 
1)  pojazdy  uprzywilejowane  wykonujące  zadania  określone  w  art.  53  ust.  2  pkt  1  lit.  a 
ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 
908, z późn. zm.); 
2)  pojazdy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Inspekcji Transportu 
Drogowego; 
3)  pojazdy  drogowej  spółki  specjalnego  przeznaczenia  podczas  wykonywania  jej  zadań 
spółki jako zarządcy autostrady; 
4)  pojazdy  spółki,  z  którą  zawarto  umowę  o  budowę  i  eksploatację,  bądź  wyłącznie 
eksploatację autostrady podczas wykonywania zadań spółki jako zarządcy autostrady. 
W projekcie proponuje  się rezygnację z uzależnienia zwolnienia z opłat pojazdów sił 
zbrojnych,  służb  mundurowych  i  służb  ratowniczych  od  przesłanki,  zgodnie  z  którą  dany 
pojazd  w  celu  skorzystania  za  zwolnienia  musi  być  pojazdem  uprzywilejowanym  
uczestniczącym  w  akcji  związanej  z  ratowaniem  życia,  zdrowia  ludzkiego  lub  mienia  albo 
koniecznością  zapewnienia  bezpieczeństwa  lub  porządku  publicznego.  W  związku  z 
powyższym  zastosowana  zostanie  w  tym  zakresie  konstrukcja  zwolnień  analogiczna  do  tej 
funkcjonującej w art. 13 ust. 3a ustawy o drogach  publicznych. Pojazdy służb zwolnionych z 
opłat  za  przejazd  autostradą  zostaną  wymienione  enumeratywnie,  z  uwzględnieniem  ww. 
propozycji rozszerzenia katalogu zawartego w art. 13 ust. 3a ustawy o drogach publicznych, 
bez  względu  na  rodzaj  akcji,  w  której  pojazdy  te  uczestniczą.  W  art.  37g  pkt  1  ustawy  
o  autostradach  płatnych  oraz  o  Krajowym  Funduszu  Drogowym  wskazane  zostanie  więc 
jednoznacznie, że z opłat za przejazd autostradą zwolnione są w każdym przypadku pojazdy 
Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, a także sił zbrojnych państw obcych, jeżeli umowa 
międzynarodowa,  której  Rzeczpospolita  Polska  jest  stroną,  tak  stanowi,  jednostek  ochrony 
przeciwpożarowej,  zespołów  ratownictwa  medycznego,  Morskiej  Służby  Poszukiwania  
i  Ratownictwa,  służb  ratownictwa  górniczego,  Straży  Granicznej,  Biura  Ochrony  Rządu, 
Służby Więziennej, Służby Celnej, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji 
Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego 
Biura Antykorupcyjnego. Postulaty wprowadzenia tego typu rozwiązań pojawiały się między 
innymi  ze strony Ministra  Spraw  Wewnętrznych,  Ministra  Obrony Narodowej oraz 
kierownictwa  Policji,  którzy  wskazywali,  że  podległe  im  jednostki  korzystają  z  autostrad 
płatnych w trakcie wykonywania powierzonych im ustawowo zadań nie zawsze poruszając 
się pojazdami uprzywilejowanymi.  
Przewiduje się przy tym rozwiązanie, zgodnie z którym nowe zasady zwolnień z opłat 
za przejazd autostradą nie będą miały zastosowania do umów o budowę i eksploatację albo 
wyłącznie  eksploatację  autostrady,  zawartych  przed  wejściem  w  życie  projektowanych 
przepisów regulujących nowe zasady zwolnień z opłat, co przewiduje art. 4 projektu. 
 
Zaproponowane  zmiany  w  zakresie  sankcjonowania  naruszeń  obowiązku  uiszczenia 
opłaty  elektronicznej  nie  będą  miały  wpływu  na  budżet  państwa  i  budżety  jednostek 
samorządu  terytorialnego,  ponieważ  zarówno  opłata  elektroniczna,  jak  i  środki  z  kar 
nałożonych  na  podstawie  art.  13k  ustawy  o  drogach  publicznych  stanowią  przychód 
Krajowego Funduszu Drogowego. 
Jednocześnie  należy  podkreślić,  że  wprowadzone  zmiany  nie  powinny  skutkować 
obniżeniem przychodów z tytułu opłaty elektronicznej. Ograniczenie liczby  nakładanych kar 
do  jednej  kary  za  naruszenia  popełnione  w  trakcie  danego  dnia,  przy  jednoczesnym 
zachowaniu wysokości obowiązujących kar, nie spowoduje bowiem, że system sankcji utraci 
odstraszający  charakter.  W  zupełnie  skrajnym  bowiem  przypadku,  czyli  w  sytuacji  gdy 
będziemy  mieli  do  czynienia  z  pojazdem  najcięższym  i  najbardziej  zanieczyszczającym 
środowisko (opłata wynosi wówczas 0,53 gr./km),  poruszającym się nieprzerwanie przez 24  
godziny  z  prędkością  80  km/h  autostradą  lub  drogą  ekspresową  objętą  systemem  to 
nieuiszczona opłata wyniesie ok. 1020 zł. Tak więc nawet w takim przypadku kara (3.000 zł) 
niemal  trzykrotnie  przewyższać  będzie  wartość  nieuiszczonej  opłaty.  Należy  przy  tym 
pamiętać,  że  ogromna  większość  użytkowników  dróg  korzysta  danej  doby  z  dróg  płatnych  
w mniejszym zakresie niż w przywołanym casusie, w związku z czym w praktyce kara będzie 
jeszcze dotkliwsza, a co za tym i odstraszająca  dla  podmiotów  potencjalnie  naruszających 
obowiązek uiszczenia opłaty. 
Wprowadzenie zasady, że za dane naruszenia popełnione w trakcie jednego dnia można 
nałożyć  tylko  i  wyłącznie  jedna  karę  pieniężną  może  natomiast  prowadzić  do  obniżenia 
przychodów z tytułu kar do Krajowego Funduszu Drogowego. Podkreślenia wymaga jednak 
fakt,  że  przychody  z  kar  nie  są  w  ogóle  uwzględniane  w  prognozach  przychodów