Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

w Polsce obiektywne dane  nt.  zatrudnialności  absolwentów  określonych  kierunków 
i określonych uczelni. System ten umożliwi prowadzenie właściwej polityki w zakresie 
kształcenia,  uczelniom  dostarczy  informacji  będących  podstawą  do  zmiany  struktury 
prowadzonych kierunków studiów, a kandydatom na studia informacji  pomocnych 
w wyborze uczelni i kierunku studiów. Monitoringiem  będą  objęci  absolwenci,  którzy 
ukończyli studia nie wcześniej niż w roku 2014. 
Ustawowy  obowiązek  prowadzenia  monitorowania  losów  absolwentów  przez  każdą 
uczelnię  zostanie  zastąpiony  ogólnopolskim  systemem  monitorowania  prowadzonym 
przez  ministra.  Uczelnia  będzie  natomiast  mogła  wyniki z ogólnopolskiego systemu, 
dostępne  w  postaci  zagregowanych  danych,  uzupełnić  własnym  monitoringiem  karier 
zawodowych  swoich  absolwentów.  Badania  te  mogą  być  dostosowane  do  specyfiki 
uczelni  oraz  służyć  pogłębionej  analizie  wybranych  aspektów  karier  zawodowych 
absolwentów i jako takie powinny być kontynuowane. Mogą być one bowiem istotnym, 
uzupełniającym wobec badania ogólnopolskiego, źródłem wiedzy dla samych uczelni, 
ponieważ pozwalają na pozyskanie „miękkich” (jakościowych) informacji, których nie 
da się uzyskać na podstawie danych ZUS (np. opinii absolwentów na temat tego, jak 
postrzegają  oni  przydatność  poszczególnych  elementów  ukończonych  studiów  do 
wykonywanej pracy). 
4. Pozostałe zmiany mające na celu doprecyzowanie niektórych  rozwiązań w oparciu 
o doświadczenia z wdrażania nowelizacji przepisów dotyczących szkolnictwa wyższego  
Proponowane  regulacje,  z  których  najważniejsze  wymieniono  poniżej,  mają  głównie 
charakter porządkujący, zwiększają efektywność w zarządzaniu uczelniami i precyzują 
stosowaną w ustawie terminologię. 
4.1.  W  celu  zwiększenia  efektywności  wydatkowania  środków  publicznych  projekt 
przewiduje 
wprowadzenie 
zmian 
precyzujących 
dofinansowanie 
zadań 
projakościowych  przyznawanych  jednostkom  posiadającym  status  KNOW  lub  ocenę 
wyróżniającą  Polskiej  Komisji  Akredytacyjnej.  Proponuje  się  również  wprowadzenie 
zmian  dotyczących  prawa  do  ubiegania  się  o  status  KNOW  służących  identyfikacji 
najlepszych jednostek w Polsce. 
W przypadku centrum naukowego lub konsorcjum naukowego liczba jednostek 
wchodzących  w  jego  skład  zostałaby  ograniczona  do  dwóch,  przy  czym  co  najmniej 
jedna  z  tych  jednostek  musiałaby  być  podstawową  jednostką  organizacyjną  uczelni. 
20 
 
Przy  ubieganiu  się  o  status  KNOW  uwzględnia  się  w  szczególności  jakość 
prowadzonych badań  naukowych  oraz  jakość  kształcenia  i  współpracę  z  otoczeniem 
społeczno-gospodarczym. Jednostka, która otrzymała status KNOW, jest finansowana 
z dotacji  projakościowej  wypłacanej  z  części  budżetowej  38  –  Szkolnictwo  wyższe. 
Projektowana  zmiana  zwiększy  efektywność  wykorzystania  środków  finansowych 
z dotacji  projakościowej.  Z  uwagi  na  fakt,  że  podmiot  o statusie KNOW otrzymuje 
rocznie dofinansowanie w wysokości do 10 mln zł (w ramach dotacji podmiotowej, co 
w znacznej mierze determinuje przeznaczenie tych środków), bardziej efektywne będzie 
ich wydatkowanie przez konsorcja o ograniczonej liczbie podmiotów. Wprowadzona 
zmiana  zapobiegnie  rozdrobnieniu  środków  z  dotacji  projakościowej  i  tym  samym 
umożliwi lepsze osiągnięcie zakładanych efektów działania podmiotów, które uzyskały 
status KNOW.  
W  przypadku  centrów  naukowych  prawo  do  ubiegania  się  o  status  KNOW  miałyby 
tylko te centra, które funkcjonują nie krócej niż 2 lata.  
Przewiduje  się  również  uszczegółowienie  zakresu  informacji  uwzględnianych  przy 
ustalaniu  wysokości  oraz  trybu  przekazywania  dotacji  z  tytułu  posiadania  statusu 
KNOW. 
Doprecyzowany  zostanie  także  zakres  informacji  uwzględnianych  przy  naliczaniu 
dotacji przeznaczonej na dofinansowanie podstawowych jednostek organizacyjnych 
uczelni  posiadających  ocenę  wyróżniającą  na  podstawie  opinii  Polskiej  Komisji 
Akredytacyjnej. 
Do  jednostek,  którym  nadano  status  KNOW  przed  dniem  wejścia  w  życie 
projektowanej  ustawy  będą  miały  zastosowanie przepisy dotychczasowe, 
z wyłączeniem  przepisów  dotyczących  raportu  końcowego  i  końcowego  sprawozdania 
finansowego oraz możliwości przedłużenia dofinansowania na kolejny okres pięciu lat.  
Jednostki te będą składały raport końcowy na nowych zasadach. Minister właściwy do 
spraw szkolnictwa wyższego będzie mógł przedłużyć status KNOW tym jednostkom, 
jeżeli  spełnią  one  warunki  określone  w  znowelizowanym  art.  84a  ust.  2–5 ustawy – 
Prawo o szkolnictwie wyższym. 
Jednostki,  którym  nadano  status  KNOW  w  roku  2012,  będą  otrzymywać 
dofinansowanie  z  dotacji  na  zadania  projakościowe  przez  okres  pięciu  kolejnych  lat 
budżetowych, włącznie z rokiem nadania statusu. 
21 
 
4.2. Dotychczasowe doświadczenia ze stosowania ustawy wykazują, że konieczne są też 
zmiany  dotyczące  potencjalnego  przeznaczenia  dotacji,  które  uczelnia  niepubliczna 
może fakultatywnie otrzymać na podstawie art. 94 ust. 5 ustawy – Prawo o szkolnictwie 
wyższym, odnoszącego się do możliwości dotowania określonych zadań.  
Reforma szkolnictwa wyższego z 2011 r. wprowadziła precyzyjne rozwiązania, dzięki 
którym od 2012 r. dofinansowanie  z  budżetu  państwa  o  charakterze  projakościowym 
mogą otrzymać najlepsze uczelnie zarówno publiczne, jak i niepubliczne. Dotyczy to 
także dofinansowania uczelni niepublicznych w zakresie prowadzonych stacjonarnych 
studiów  doktoranckich,  stąd  też  należało zmodyfikować  katalog  celów,  zawarty 
w art. 94  ust.  5  ustawy,  na  które  może  być  przyznana  dotacja  z  budżetu  państwa. 
Obecne  brzmienie  przepisu  mogłoby  prowadzić  do  podwójnego,  a  nawet  potrójnego 
finansowania tych samych celów. Dostosowanie przepisów dotyczy także art. 95 ust. 1 
i 2  ustawy,  w  tym  zawartego  w  art.  95  ust.  1  upoważnienia  ministra  właściwego  do 
spraw szkolnictwa wyższego do wydania rozporządzenia określającego warunki i tryb 
występowania przez uczelnie niepubliczne o dotacje, o których mowa w art. 94 ustawy.  
Ponadto,  proponuje  się  wprowadzenie  obowiązku  prowadzenia  przez  uczelnie 
niepubliczne  odrębnych  rachunków  bankowych  przeznaczonych  do  gromadzenia 
środków  z  budżetu  państwa  pochodzących  z  dotacji  na  realizację  zadań  określonych 
w ustawie. Proponowane rozwiązanie jest rozwiązaniem symetrycznym do określonego 
w  art.  92  ust.  2  ustawy  zobowiązującego  uczelnie  publiczne  do  gromadzenia  na 
odrębnych  rachunkach  bankowych  przychodów  własnych  i  ma  na  celu  zapewnienie 
większej przejrzystości oraz możliwości kontroli w zakresie gospodarowania środkami 
pochodzącymi z budżetu państwa. 
Proponuje  się  również  doprecyzowanie  przepisów  ustawy  o  zakładowym  funduszu 
świadczeń  socjalnych.  Przepis  art.  5  pkt  1  powinien  dotyczyć  wyłącznie  uczelni 
publicznych. Propozycja ma na celu ujednolicenie terminologii z innymi aktami 
prawnymi. 
4.3.  Proponuje  się  rozszerzenie  obecnie  funkcjonującego  Systemu  Informacji 
o Szkolnictwie  Wyższym  prowadzonego  w systemie informatycznym POL-on 
o informacje dotyczące doktorantów i świadczeń pomocy materialnej dla doktorantów, 
a  także  o  informacje  dotyczące  osób,  którym  nadano  stopień  doktora  lub  doktora 
habilitowanego  oraz  osób,  którym  nadano  tytuł  naukowy  profesora.  Zostanie  również 
doprecyzowany zakres danych osobowych zbieranych w Systemie, w tym o drugim 
22 
 
imieniu  oraz  kraju  wystawienia  dokumentu  tożsamości  cudzoziemcom.  Zgodnie 
z przepisem  przejściowym  art.  34  projektu  ustawy  dane  w  ogólnopolskim  wykazie 
nauczycieli akademickich i pracowników naukowych, ogólnopolskim wykazie 
studentów i ogólnopolskim wykazie doktorantów będą musiały zostać wprowadzone do 
dnia 31 grudnia 2014 r. 
Do  Systemu  Informacji  o  Szkolnictwie  Wyższym  zostanie  dołączone  ogólnopolskie 
repozytorium prac dyplomowych.  
W  regulacji  znalazły  się  także  propozycje  eliminujące  podwójną  sprawozdawczość 
poprzez  docelowe  przejęcie  zadania  gromadzenia  większości  danych  statystycznych 
przez POL-on  zamiast  dotychczasowych  corocznych  sprawozdań  zbieranych  przez 
Główny  Urząd  Statystyczny  na  formularzach  S-10, S-11 i S-12.  Aktualnie zakres 
danych przekazywanych przez uczelnie –  do GUS i do Systemu Informacji 
o Szkolnictwie  Wyższym  częściowo  pokrywa  się.  Prezes  Głównego  Urzędu 
Statystycznego  będzie  miał  dostęp  do  danych  rozszerzonego  Systemu  Informacji 
o Szkolnictwie  Wyższym  POL-on  w  zakresie  wynikającym  z  przepisów o statystyce 
publicznej. 
4.4.  Zmniejszona zostanie z 60 do  30  liczba punktów ECTS przypisanych do studiów 
podyplomowych  w  związku  z  sygnalizowaną  przez  środowisko  akademickie 
koniecznością  ich  dostosowania  do  realizowanych  programów,  potrzeb  słuchaczy 
i rynku  pracy.  Jednocześnie  regulacja  nie  zmieni  czasu trwania samych studiów 
podyplomowych i intensywności realizacji programu kształcenia. 
4.5.  Określanie  wzorcowych  efektów  kształcenia  będzie  następować  w drodze 
komunikatu  Ministra,  a  nie  rozporządzenia. Regulacja zostanie wprowadzona ze 
względu na konieczność skrócenia procesu legislacyjnego, publikowania wzorcowych 
efektów  kształcenia,  będących  dobrymi  przykładami  opisów  tych  efektów,  których 
stosowanie nie jest  obligatoryjne.  Uczelnia  będzie  mogła  skorzystać  z  wzorcowego 
opisu  efektów  kształcenia  dla  określonego  kierunku  studiów  lub  opracować  dla  tego 
kierunku własny opis efektów. 
4.6.  W miejsce  obecnej  dotacji  przedmiotowej  udzielanej  wydawcom  proponuje  się 
wprowadzenie  możliwości  ustanowienia  przez  Ministra  właściwego  do  spraw 
szkolnictwa  wyższego  programu  dotyczącego  realizacji  przez  uczelnie  zadań 
związanych 
z 
udostępnianiem 
studentom 
podręczników akademickich 
23 
 
wykorzystywanych w procesie kształcenia. Dzięki nowemu rozwiązaniu studenci będą 
mieli większy dostęp do najlepszych i potrzebnych podręczników.  
4.7.  Proponuje  się  uchylenie  przepisu  dotyczącego  możliwości  zawarcia 
ponadzakładowego  układu zbiorowego pracy dla cywilnych pracowników uczelni 
publicznych przez ministra nadzorującego uczelnie, ponieważ: 
−  minister  nadzorujący  nie  jest  pracodawcą  pracowników  uczelni  publicznych  (jest 
nim rektor), ani nie ustala już limitu środków na wynagrodzenia w uczelniach, 
−  minimalna  wysokość  wynagrodzenia  w  uczelniach  publicznych  regulowana  jest 
rozporządzeniem  wydanym  na  podstawie  upoważnienia  zawartego  w art. 151 
ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym.  
Przepisy rozporządzenia dotyczące warunków wynagradzania za pracę i przyznawania 
innych  świadczeń  związanych  z  pracą  dla  pracowników  zatrudnionych  w  uczelni 
publicznej będą obowiązywać do czasu objęcia tych pracowników układem zbiorowym 
pracy lub regulaminem wynagradzania. 
4.8.  Przewiduje  się  zmianę  obowiązujących  regulacji  dotyczących  tworzenia  przez 
uczelnie spółek i ich funkcjonowania. Wprowadzone zostaną w szczególności zmiany 
w zakresie  funkcjonowania  centrów  transferu  technologii  oraz  spółek  celowych. 
Uczelnia  będzie  miała  większą  swobodę  co  do  kształtowania uczelnianego systemu 
komercjalizacji.  Zdefiniowane  zostaną  pojęcia  komercjalizacji  wyników  badań 
naukowych i prac rozwojowych, a także komercjalizacji bezpośredniej i komercjalizacji 
pośredniej.  Komercjalizacja  bezpośrednia  należy  do  zadań  centrum  transferu 
technologii lub może być realizowana przez spółkę celową (decyzja uczelni – uczelnia, 
w  drodze  odpłatnej  albo  nieodpłatnej  umowy,  może  powierzyć  spółce  celowej 
zarządzanie  prawami  własności  intelektualnej  w  zakresie  komercjalizacji 
bezpośredniej). Komercjalizacja bezpośrednia to sprzedaż praw własności intelektualnej 
do  wyników  badań  naukowych  lub  prac  rozwojowych  oraz  oddawanie  do  używania 
tych  praw,  w  szczególności  na  podstawie  umowy  licencyjnej,  najmu  oraz  dzierżawy. 
Komercjalizacja  pośrednia  to  obejmowanie  lub  nabywanie  udziałów  lub  akcji 
w spółkach  w  celu  wdrożenia  lub  przygotowania  do  wdrożenia  wyników  badań 
naukowych  lub  prac  rozwojowych.  Komercjalizacja  pośrednia  może  być  realizowana 
tylko  przez  spółkę  celową.  Na potrzeby ustawy  zdefiniowany  został  termin  prawa 
własności intelektualnej jako prawa własności do wyników badań naukowych lub prac 
rozwojowych będących wynalazkiem, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym lub 
24