Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw
projekt dotyczy ułatwienia dostępu do studiów wyższych osobom dojrzałym w ramach uczenia się przez całe życie, zapewnienia lepszej jakości kształcenia przy uwzględnieniu autonomii programowej uczelni, dostosowania funkcjonowania uczelni do skutków niżu demograficznego oraz doprecyzowania niektórych rozwiązań w oparciu o doświadczenia z wdrażania nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym przeprowadzonej w 2011 r.
- Kadencja sejmu: 7
- Nr druku: 2085
- Data wpłynięcia: 2014-01-17
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: Ustawa o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw
- data uchwalenia: 2014-07-11
- adres publikacyjny: Dz.U. poz. 1198
2085-cz-1
w terminie 14 dni od daty wszczęcia postępowania administracyjnego albo w terminie
14 dni od daty przekazania przez Prezydium PKA uchwały w sprawie negatywnej
oceny jakości kształcenia.
Na podstawie danych, o których mowa powyżej, proponuje się wprowadzenie
tzw. „listy ostrzeżeń”, zamieszczanej na stronie internetowej Ministerstwa oraz
w Systemie POL-on, zawierającej informacje o uczelniach, w stosunku do których
zakończono postępowania w sprawie zawieszenia i cofnięcia uprawnień do
prowadzenia studiów na określonych kierunkach, poziomach i profilach kształcenia,
cofnięcia pozwolenia na utworzenie uczelni niepublicznej lub jej likwidacji
(prawomocne decyzje), a także informacje o wygaśnięciu uprawnień do prowadzenia
studiów na określonych kierunkach, poziomach i profilach kształcenia. Lista ta ma
stanowić rzetelną informację dla kandydatów na studia. Celem wprowadzenia listy
ostrzeżeń jest wpływanie na ograniczenie rekrutacji na studia prowadzone nierzetelnie
albo z naruszeniem prawa, w tym praw studentów.
Projektowane rozwiązania mają z założenia charakter prewencyjny, ale służyć też będą
ochronie praw studentów przed niską jakością kształcenia oraz ograniczeniu
przypadków uporczywego naruszania prawa przez uczelnie.
Ponadto otwarcie likwidacji uczelni niepublicznej spowoduje utratę prawa przez tę
uczelnię do dotacji podmiotowych z budżetu państwa i zaprzestanie ich przekazywania,
z wyłączeniem dotacji na pomoc materialną dla studentów i doktorantów w zakresie
niezbędnym do realizacji zadań przez uczelnię niepubliczną w tym obszarze do końca
procesu kształcenia.
3.2. Obowiązująca regulacja ogranicza wzrost liczby studentów na studiach
stacjonarnych uczelni publicznych. Wzrost ten nie może być większy w nowym roku
akademickim, niż o 2% w stosunku do ogólnej liczby studentów stacjonarnych
studiujących w roku bazowym.
Aby przeciwdziałać skutkom niżu demograficznego proponuje się zmianę tej regulacji
tak, aby wzrost ogólnej liczby przyjęć studentów na studia stacjonarne nie był wyższy
niż o 2% w stosunku do liczby studentów przyjętych na studia stacjonarne
w poprzednim roku akademickim. Wyrażanie zgody przez ministra będzie uzależnione
dodatkowo od struktury kierunków studiów, osiągnięć uczelni w określonych
dziedzinach nauki i zakresu kształcenia związanego z tymi osiągnięciami, a także od
15
zapotrzebowania rynku pracy na absolwentów poszczególnych kierunków studiów oraz
liczby studentów przyjętych na studia stacjonarne w poprzednim roku akademickim.
Powinno to doprowadzić do zmniejszenia wpływu niżu demograficznego na zmiany
w strukturze kształcenia w Polsce oraz poprawy jakości studiów realizowanych
w formie stacjonarnej i niestacjonarnej.
3.3. Konsekwencje niżu demograficznego powinny być szansą na stałe wzmacnianie
etosu i marki uczelni w Polsce, w szczególności poprzez zaangażowanie pracowników
uczelni w zgodne z przepisami i zasadami dobrych praktyk akademickich wykonywanie
obowiązków służbowych.
Odrębna grupa propozycji dotyczy doprecyzowania zasad postępowania
dyscyplinarnego prowadzonego wobec nauczycieli akademickich naruszających prawo
lub obowiązki służbowe – w celu usprawnienia jego przebiegu.
Zostanie wprowadzony obowiązek niezwłocznego (nie później niż w terminie trzech
miesięcy) wszczęcia postępowania wyjaśniającego po powzięciu przez rzecznika
wiadomości o zaistnieniu przesłanek uzasadniających wszczęcie takiego postępowania,
jak również zostanie określony termin zakończenia postępowania przed komisją
dyscyplinarną. W przypadku niewszczęcia postępowania wyjaśniającego rzecznik
dyscyplinarny zostanie zobowiązany do przekazania informacji o przyczynach
niewszczęcia postępowania rektorowi i ministrowi nadzorującemu uczelnię.
W ustawie zostanie uregulowany nowy organ kolegialny. Rzecznicy dyscyplinarni
ministra będą tworzyć Konwent Rzeczników przy ministrze właściwym do spraw
szkolnictwa wyższego. Konwent przy zachowaniu obowiązków i uprawnień
przypisanych rzecznikom dyscyplinarnym, przejmie również zadania realizowane
dotychczas przez Zespół do Spraw Dobrych Praktyk Akademickich, który ulegnie
rozwiązaniu.
Do zadań Konwentu Rzeczników będą należały m.in. współpraca z rzecznikami
dyscyplinarnymi w uczelniach, formułowanie opinii i wniosków w sprawach
dotyczących dobrych praktyk w nauce i pracy akademickiej, czy też opinii na wniosek
uczelnianych komisji dyscyplinarnych, a także inicjowanie projektów określających
zasady dobrych praktyk w nauce i szkolnictwie wyższym. Ukonstytuowanie w ustawie
takiego zespołu ekspertów, składającego się z prawników oraz ekspertów
reprezentujących wszystkie obszary wiedzy, ma na celu poprawę jakości postępowań
dyscyplinarnych prowadzonych przez uczelniane komisje dyscyplinarne.
16
3.4. Proponowane regulacje mają na celu zagwarantowanie praw podmiotowych
studentom przez uniemożliwienie wprowadzania przez uczelnie nowych opłat w trakcie
studiów oraz wprowadzenie terminu na podpisywanie z kandydatami na
studia/studentami umów w sprawie warunków odpłatności związanych ze studiami.
Zgodnie z postulatami środowiska studenckiego uczelnia będzie zobowiązana do
dopełnienia tego terminu nie później niż 30 dni po rozpoczęciu zajęć, a opłaty, w tym za
studia, będą mogły być pobierane dopiero po podpisaniu umowy. Uczelnia określając
zasady pobierania opłat, będzie określała także wzór umowy. Zasady pobierania opłat
oraz wzór umowy będą publikowane na stronie internetowej uczelni. Niedopełnienie
obowiązku zawarcia umowy przez studenta powoduje skreślenie z listy studentów.
Proponuje się modyfikację kryteriów przyznawania stypendium ministra za wybitne
osiągnięcia naukowe. Obecnie przepis umożliwia ubieganie się o stypendium wyłącznie
na podstawie wysokiej średniej ocen. Po wprowadzeniu zmian obok wyróżniania się
w nauce warunkiem otrzymania stypendium ministra będzie jednoczesne posiadanie
osiągnięć naukowych, artystycznych lub sportowych.
Uregulowana zostanie możliwość ubiegania się przez studentów będących żołnierzami
zawodowymi oraz funkcjonariuszami służb państwowych o świadczenia pomocy
materialnej, w przypadku gdy podejmują studia na uczelni. Z możliwości ubiegania się
o stypendium socjalne wyłączeni byliby ci, którzy zostali skierowani na studia przez
właściwy organ wojskowy lub którym udzielono pomocy w pobieraniu nauki na
podstawie przepisów o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Analogiczne
rozwiązanie zostanie przyjęte także w przypadku funkcjonariuszy służb państwowych.
O wprowadzenie takiej regulacji występował Rzecznik Praw Obywatelskich.
W celu uwzględnienia postulatów studentów, zostanie wprowadzone upoważnienie
ustawowe dla ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego do wydania
rozporządzenia określającego minimalny zakres postanowień, jakie powinny zawierać
uczelniane regulaminy przyznawania pomocy materialnej.
W obszarze pomocy materialnej dla studentów i doktorantów projekt wprowadza
dodatkowo zmiany w art. 103 i art. 179, a także propozycję nowego przepisu
w art. 106a, które nie były ujęte w założeniach do ustawy, lecz są efektem analizy uwag
i postulatów zgłoszonych w ramach konsultacji społecznych do projektu ustawy, a także
dążenia do doskonalenia zasad finansowania ustawowych zadań ze środków
publicznych.
17
Nowelizacja art. 103 polegająca na zmianie ust. 4 i dodaniu ust. 4a, 8 i 9 umożliwi
uczelniom niepublicznym finansowanie wynagrodzeń pracowników tych uczelni
zatrudnionych w domach i stołówkach studenckich – w ramach funduszu pomocy
materialnej dla studentów i doktorantów – z przychodów uczelni uzyskanych z tytułu
prowadzenia tych obiektów (obecnie jest to możliwe tylko w uczelniach publicznych).
Ponadto, proponuje się doprecyzowanie obecnego stanu gospodarowania środkami
dotacji w ramach ww. funduszu z uwzględnieniem szczególnego sposobu
wykorzystania środków dotacji na realizację celów wskazanych w tym artykule oraz
uwarunkowań gospodarki funduszowej. Efektem dodania w art. 103 ust. 8 i 9 będzie
obowiązek stosowania ustawy o finansach publicznych; nastąpi zwrot środków dotacji
na pomoc materialną do budżetu państwa – w przypadku wykorzystania tych środków
niezgodnie z przeznaczeniem.
Proponuje się ponadto wprowadzenie w art. 106a podstawy prawnej do zwrotu do
budżetu państwa części niewykorzystanych przez uczelnie niepubliczne dotacji
podmiotowych, co zapobiegnie nadmiernemu kumulowaniu środków budżetowych
w tych uczelniach w sytuacji spadku zapotrzebowania na środki w kolejnych latach
budżetowych (np. spowodowanego zmniejszającą się liczbą studentów). Efektem
będzie zlikwidowanie nadmiaru środków pozostających na rachunku uczelni na koniec
roku budżetowego. Mechanizm ten będzie podstawowym narzędziem – obok przepisów
dotyczących zasad podziału dotacji – doskonalącym zasady regulowania strumienia
środków budżetowych wpływających do uczelni na realizację ustawowych zadań.
Zmiana art. 179 ust. 5 ma na celu udoskonalenie sposobu ustalania sytuacji materialnej
rodziny studenta ubiegającego się o stypendium socjalne, poprzez wyłączenie z definicji
dochodu stypendiów socjalnych przyznawanych przez organizacje pozarządowe (co
obecnie nie jest możliwe) w celu zapewnienia równego traktowania studentów
i doktorantów
otrzymujących wsparcie socjalne ze środków budżetowych
i pozabudżetowych. Ponadto, zawarto propozycję powrotu do wliczania stypendium
doktoranckiego do dochodu, które ze względu na charakter i wysokość tego stypendium
może być obecnie źródłem utrzymania doktoranta podobnym do wynagrodzenia za
pracę, przewyższając netto minimalne wynagrodzenie za pracę.
Uregulowane zostaną uprawnienia beneficjentów konkursu „Diamentowy Grant”
w zakresie zagwarantowania im dostępności do kształcenia na studiach doktoranckich
i wszczęcia przewodu doktorskiego. Nadanie stopnia doktora beneficjentowi
18
„Diamentowego Grantu” jest możliwe w określonych w przepisach przypadkach –
zgodnie z projektem będzie można nadać ten stopień studentowi, który ukończył trzeci
rok jednolitych studiów magisterskich, a nie, jak dotychczas, tylko absolwentowi
studiów pierwszego stopnia, który posiada tytuł zawodowy licencjata, inżyniera lub
równorzędny. Beneficjent programu „Diamentowy Grant” po nadaniu stopnia doktora
będzie nabywał uprawnienia równoważne z uprawnieniami wynikającymi z odbycia
studiów wyższych kończących się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia.
Ze względu na potrzebę dostępności rzetelnych, obiektywnych i porównywalnych
danych na temat losów zawodowych absolwentów dla opinii publicznej, Rządu
i kandydatów na studia, a także w reakcji na liczne postulaty uczelni, aby wesprzeć
podejmowane przez nie wysiłki w zakresie monitorowania karier zawodowych
absolwentów, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego będzie prowadził ogólnopolski
system monitorowania karier zawodowych absolwentów. Proponuje się, aby minister
dokonywał monitorowania corocznie, na podstawie danych o absolwentach
pochodzących z istniejącego Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym oraz
przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zanonimizowanych danych
jednostkowych ewidencjonowanych na kontach ubezpieczonych i kontach płatników
składek. Połączenie danych pochodzących z Systemu Informacji o Szkolnictwie
Wyższym i z ZUS oraz ich anonimizacja będzie dokonywała się w ZUS, co sprawi, że
dane administrowane przez ZUS w żaden sposób nie będą narażone na utratę poufności.
Dane absolwentów (PESEL oraz informacje dotyczące ukończonej uczelni oraz
ukończonego kierunku studiów) pochodzące z istniejącego już Systemu Informacji
o Szkolnictwie Wyższym będą raz w roku przekazywane przez ministra do ZUS na
nośniku elektronicznym oraz będą łączone z danymi ZUS przez sam Zakład za pomocą
istniejącego systemu informatycznego ZUS-u. ZUS, w uzgodnionym z ministrem
terminie, będzie przekazywał do ministra, w formie zanonimizowanej (a zatem
pozbawionej PESEL-u) dane jednostkowe nieidentyfikowalne, zawierające uprzednio
przekazane przez ministra informacje na temat ukończonej przez absolwenta uczelni
i kierunku, połączone z wybranymi danymi określającymi historię statusu absolwenta
na rynku pracy oraz umożliwiającymi analizę wpływu ukończonych studiów na
powodzenie na rynku pracy. Analizy danych jednostkowych nieidentyfikowalnych
dokona natomiast minister, a wyniki tej analizy, w postaci zagregowanej, udostępni
uczelniom oraz opinii publicznej. Tym samym po raz pierwszy dostępne staną się
19
Dokumenty związane z tym projektem:
-
2085-cz-1
› Pobierz plik
-
2085-cz-2
› Pobierz plik